पेशव्यांनी मुघलांकडे वाशीमचा हा नजराणा देण्याची घातली होती अट

वाशीम : राजे- महाराजांमध्ये इतिहासात अनेक लढाया झाल्या. लढाईनंतर तह झाले. या तहांमध्ये खंडणीबरोबरच मौल्यवान वस्तूंचा समावेश असे. पेशवे व निजामात झालेल्या युद्धात पेशव्यांनी निजामाला वाशीमचे कापड तहात मागीतल्याचा उल्लेख इतिहासात आहे. 

पुरातन वत्सगुल्म, वत्सोम, बासम व आताचे वाशीम असे वाशीम शहराच्या नामांतराचे स्थित्यांतरण झाले आहे. या स्थित्यांतरामध्ये वाशीम शहराच्या ऐश्‍वर्यसंपन्न, आध्यात्मिक व व्यापारी ठेव्याची इतिहासात नोंद आहे. वाशीम शहर राजेवाकाटकांची कधीकाळी राजधानी होती. नंतर या शहरावर निजाम, भोसले, पेशवे या राजवटींनी राज्य केले. निजाम काळात तर या शहरावर या तीनही सत्तांचे राज्य होते.

अकोला जिल्ह्यातील बातम्यांसाठी क्लिक करा

दक्षिणेकडील भागावर निजामाचे राज्य, पश्‍चिमेकडील भागावर नागपूरकर भोसल्यांचे राज्य तर पूर्वेकडील भाग पेशव्यांच्या राजवटीत विभागाला गेला होता. मोगल काळामध्ये ढाक्याची मलमल संपूर्ण जगात प्रसिद्ध होती. मात्र, ढाक्याच्या मलमली पेक्षाही तलम कापड वाशीमच्या रंगारी गल्लीत विणले जात असल्याची नोंद आहे. पेशवे व निजामाच्या युद्धामध्ये निजामाचा पेशव्यांनी पराभव केला होता.

वाशीम जिल्ह्यातील बातम्यांसाठी क्लिक करा

यावेळी झालेल्या तहात निजामाने पेशव्यांना 20 लाख हुणांचा मुलूख तोडून दिला होता. त्याबरोबरच पेशव्यांनी निजामाकडे 1500 वार वाशीमचे कापड नजराण्यामध्ये देण्याची अट घातली होती. याचा उल्लेख इतिहासामध्ये आहे. या युद्धामध्ये नागपूरकर भोसले हे पेशव्यांच्या बाजूने लढले होते. युद्धानंतर वाशीम शहराचा उत्तरेकडील दोन कोसाचा परिघ नागपूरकर भोसल्यांना द्यावा लागला होता. याच सिमारेषेवर भोसल्यांचे दिवाण भवानीपंत काळू यांनी भव्य बालाजीचे मंदीर व पुष्करणी बांधली आहे. या वास्तुत आजही वाशीम शहराचा इतिहास सांगत भक्कमपणे उभ्या आहेत. 

आजही आहे रंगारी गल्लीचे अस्तित्व
वाशीम शहरामध्ये ज्या ठिकाणी पेशवे काळात तलम कापड निर्मिती होत होती. ती रंगारी गल्ली आजही अस्तित्वात आहे. स्वातंत्र्य मिळाल्यानंतर 20 ते 25 वर्ष हातमागाचा व्यवसाय चालत होता. मात्र, नंतर पावरलूममुळे हे व्यवसाय बंद पडले.