मुंबई : प्रत्येक वर्षी नैसर्गिक आपत्तींमुळे भारतातील शेतकऱ्यांना मोठे आर्थिक नुकसान सहन करावे लागते. महापूर, चक्रीवादळे, गारपीट, अतिवृष्टी आदि नैसर्गिक आपत्तीमुळे पिकांची अपरिमीत हानी होते.

शेतकऱ्यांचे नुकसान भरून काढण्यासाठी केंद्र सरकार प्रधानमंत्री फसल विमा योजना राबवत आहे. या योजनेंतर्गत नैसर्गिक आपत्तीमुळे झालेल्या नुकसानीची विमा कंपनी अंतर्गत भरपाई केली जाते. (Crops Insurance Scheme)

शेतकरी नेहमीच निसर्गावर अवलंबून असतो. एकीकडे वेळेवर पाऊस न झाल्याने शेतकऱ्यांना त्रास सहन करावा लागत आहे, तर दुसरीकडे पुरामुळे पिकेही उद्ध्वस्त होतात.

अशा परिस्थितीत सर्व बाजूंनी शेतकरी मारला जातो. पिकांच्या नुकसानीबरोबरच त्याला आर्थिक नुकसानही सहन करावे लागत आहे. मात्र आता शेतकऱ्यांची चिंता करण्यासारखे काही नाही.

पिकांच्या नुकसानीची बातमी त्यांनी वेळीच सरकारी यंत्रणेपर्यंत पोहोचवली तर त्यांना नुकसान भरपाईची रक्कम सहज मिळेल. त्यासाठी त्यांना सरकारी कार्यालयाच्या फेऱ्या माराव्या लागणार नाहीत.

तसेच त्यांना कोणत्याही अधिकाऱ्याला लाच द्यावी लागणार नाही. कारण पीक नुकसानीची तक्रार करण्यासाठी सरकारने अनेक व्यवस्था केल्या आहेत.

माहितीअभावी पीक खराब झाल्यानंतर नुकसान भरपाईची मागणी शेतकरी करू शकत नसल्याचे अनेकदा दिसून आले आहे. नैसर्गिक पिकाच्या नुकसानीनंतर सरकारी मदत मिळवण्यासाठी काय करावे हेही त्यांना माहीत नाही.

अशा स्थितीत दुष्काळ, पूर किंवा जाळपोळ यामुळे पीक नष्ट झाल्यानंतर शेतकऱ्यांसमोर आर्थिक संकट उभे राहते. ते हळूहळू कर्जात बुडत जातात. मात्र, केंद्र सरकारबरोबरच राज्य सरकारही पीक खराब झाल्यास शेतकऱ्यांना मदत करण्यासाठी विविध योजना राबवत आहेत.

यापूर्वी नैसर्गिक आपत्तीत नष्ट झालेल्या पिकांवर नफा मिळत होता.

केंद्र सरकार शेतकऱ्यांचे नुकसान भरून काढण्यासाठी प्रधानमंत्री फसल विमा योजना चालवत आहे. या योजनेंतर्गत नैसर्गिक आपत्तीमुळे झालेल्या नुकसानीची विमा कंपनी अंतर्गत भरपाई केली जाते.

या योजनेचे वैशिष्ट्य म्हणजे नैसर्गिक आपत्ती तसेच वैयक्तिक नुकसान झाल्यास शेतकऱ्यांना नुकसान भरपाई दिली जाते. मात्र, यापूर्वी नैसर्गिक आपत्तीत नष्ट झालेल्या पिकांवर केवळ सामूहिक स्तरावर लाभ मिळत होता.

येथे तक्रार करा

पूर, दुष्काळ आणि जाळपोळ यांसारख्या नैसर्गिक आपत्तींमध्ये पीक मोठ्या प्रमाणावर नष्ट झाल्यास शेतकऱ्यांनी ७२ तासांच्या आत तक्रार नोंदवावी. पीक विमा अॅपला भेट देऊन शेतकरी पिकाच्या नुकसानीची माहिती देऊ शकतात. तसेच, शेतकऱ्यांना हवे असल्यास ते टोल फ्री क्रमांकावर कॉल करून तक्रार नोंदवू शकतात.

याशिवाय जवळच्या कृषी कार्यालयात जाऊन शेतकरी पिकाच्या नुकसानीची माहिती देऊ शकतात. विशेष म्हणजे ज्यांच्याकडे किसान क्रेडिट कार्ड आहे तेच शेतकरी प्रधानमंत्री फसल विमा योजनेचा लाभ घेऊ शकतात.