सपा अध्यक्ष अखिलेश यादव यांनी फुलन देवी यांच्या पुण्यतिथीनिमित्त त्यांचा फोटो शेअर करून त्यांना श्रद्धांजली वाहिली होती. फोटोत फुलन देवी सायकलजवळ उभी राहून विजयाचे चिन्ह दाखवताना दिसत आहेत. हा फोटो सपाच्‍या तिकिटावर लोकसभा निवडणूक लढवण्‍याच्‍या निवडणूक प्रचाराच्‍या काळातील आहे. वास्तविक, बेहमईच्या घटनेनंतर तुरुंगात पोहोचणे हा फुलनदेवींच्या जीवनाचा एक भाग आहे आणि दुसऱ्या भागात संसदेपर्यंत पोहोचण्यात समाजवादी पक्षाचे मोठे योगदान आहे. आज सपाचे अध्यक्ष मुलायमसिंह यादव यांच्या निधनानंतर हा किस्सा पुन्हा एकदा चर्चेत आला आहे.

फुलन देवीही मंचावरून खुलेपणाने चर्चा करत असत. सवर्ण 22 लोकांच्या हत्येप्रकरणी फुलन बराच काळ तुरुंगात होत्या. बाहेर पडण्याचे सर्व मार्ग बंद झाले. वर्ष होते 1994, यूपीमधील मुलायम सिंह यादव सरकारने अचानक फुलनवरील सर्व आरोप मागे घेतले आणि त्यांच्या सुटकेचा मार्ग मोकळा केला. इतकंच नाही तर लोकसभा निवडणुकीत फुलन सपाकडून लढल्या होत्या. त्या मिर्झापूरमधून खासदार झाल्या आणि मल्ल-निषाद राजकारणाचा चेहरा बनल्या. फूलन देवी यांची 25 जुलै 2001 रोजी दिल्लीत गोळ्या झाडून हत्या करण्यात आली होती.

या दिवशी शेर सिंग राणा यांनी फुलनच्या हत्येनंतर दावा केला की, 1981 मध्ये मारल्या गेलेल्या उच्चवर्णीयांच्या हत्येचा बदला घेतला होता. वास्तविक या घटनेनंतर दोन वर्षांनी इंदिरा गांधींच्या सरकारने फुलन देवी यांना शरण जाण्याचा प्रस्ताव ठेवला होता. फाशीची शिक्षा न देण्याचे आश्वासन दिल्यानंतर फुलनने आत्मसमर्पण केले. हत्येच्या काही दिवस आधी फुलन देवी यांनी दुबईतील एका कार्यक्रमात भाषण केले होते, ज्याची खूप चर्चा झाली होती.

तिथे त्यांनी स्टेजवरून हसतमुखाने स्वतःची ओळख करून दिली, 'माझे नाव फुलन देवी आहे. लोक तिला बॅंडिट क्वीन म्हणून ओळखतात. एवढा संघर्ष करूनही आपण जिवंत राहू हे माहीत नव्हते.चार वर्षे जंगलात भटकले. जात-पात मानणारे असे उच्चवर्णीय लोक आपल्यासारख्या गरीब, दीन, दलितांना कीटक समजतात, माणूस नाही. मी त्या लोकांना सांगितले की, मी माणूस आहे, तुम्ही आम्हाला माराल तर आम्ही गप्प बसणार नाही, उत्तरही देऊ.'

या छळामुळे व्यथित झालेल्या फुलनदेवीने एकदा आत्महत्येचा विचारही केला होता. दुबईच्या कार्यक्रमात त्यांनी सांगितले होते की, मला अनेकवेळा वाटले की मी आत्महत्या करावी, मी मरावे पण मला वाटले की मी मेले तर रोज हजारो मुली येतात. सांगा, लोक आम्हाला डाकू नावाने ओळखतात, मला चार हात पाय आहेत का? मी काही चूक केली नाही. रावणांनी माझा छळ केला, मी रावणांना उत्तर दिले. 'यावेळी फूलन म्हणाली होती की,आदरणीय मुलायम सिंह यादव यांच्यामुळेच आज आपण इथे उभे आहोत. माझ्या विरोधात मोठे षडयंत्र रचले गेले. रागावलेला माणूस चांगले काम करत नाही. चांगले वाईट काहीही झाले तरी धडा शिकवण्यासाठी. फुलनने सांगितले होते की, ती चार वर्षे जंगलात भटकली आणि 11 वर्षे तुरुंगात घालवली, जिथे तिला मानसिक आजारी महिलांसोबत ठेवण्यात आले. तिला न्यायालयात हजर करण्यात आले नाही. तुरुंगातून सुटल्यानंतर मोठा दरोडेखोर सुटल्याचे बोलले जात होते.

फुलन देवीवर खून, अपहरणासह 48 गुन्हे

शेवटच्या क्षणापर्यंत सपा सरकारची विशेषत: मुलायमसिंह यादव यांची उपकार फुलन देवी विसरल्या नाहीत. मुलायमसिंग यांची इच्छा नसेल तर तुरुंगातून बाहेर पडणे अवघड आहे, हे तिला समजले. तिच्यावर खून, अपहरणासह 48 गुन्हे दाखल केले होते. मुलायम सरकारच्या त्या निर्णयाने देशभरातील लोकांना धक्का बसला. नंतर यावर बरीच चर्चा आणि वाद झाला. सपा सरकारने फुलन यांच्यावरील सर्व आरोप तर मागे घेतलेच पण त्यांना पक्षाचे तिकीटही दिले.त्या पहिल्यांदा 1996 मध्ये आणि पुन्हा 1999 मध्ये मिर्झापूरमधून लोकसभेत पोहोचल्या. 25 जुलै 2001 रोजी खासदार फुलन देवी यांची दिल्लीतील एका बंगल्याबाहेर तीन मुखवटाधारी हल्लेखोरांनी हत्या केली होती. हल्लेखोर मारुती 800 कारमधून आले होते. 2014 मध्ये न्यायालयाने शेरसिंग राणाला जन्मठेपेची शिक्षा सुनावली होती.

वयाच्या 11व्या वर्षी झालं लग्न

फुलनचा जन्म 1963 मध्ये यूपीच्या जालौन जिल्ह्यात झाला. वयाच्या 11 व्या वर्षी तिचे लग्न झाले आणि काही काळानंतर तिचा नवरा तिला सोडून गेला. 1981 मध्ये बेहमई हत्याकांडानंतर त्या प्रसिद्धीच्या झोतात आल्या होत्या. फुलनवर गावातीलच काही लोकांनी बलात्कार केला आणि नंतर त्यांनी 11 लोकांना एका रांगेत उभे करून गोळ्या झाडून त्यांची सुटका केली. दोन वर्षांच्या वेगवान कारवाईनंतरही यूपी आणि एमपी या दोन राज्यांच्या पोलिसांना त्यांचा मागही काढता आला नाही.तो काळ असा होता की फुलनच्या नावाने पोलिसांना घाम फुटायचा. नंतर तिने आत्मसमर्पण केले, तुरुंगवास भोगला आणि सपामधून खासदार म्हणून निवडून आल्या.