Coromandel Express Train Accident : ओडिशातील बालासोरजवळ शुक्रवारी सायंकाळी 7 वाजण्याच्या सुमारास भीषण रेल्वे अपघात झाला. 2016-17 नंतर एवढा मोठा रेल्वे अपघात झाला आहे. गेल्या 7 वर्षांपासून रेल्वे अपघात थांबले होते, मात्र या अपघातामुळे रेल्वेच्या सुरक्षा कवच योजनेवर प्रश्नचिन्ह निर्माण झाले आहे.

शालीमार-चेन्नई कोरोमंडल एक्सप्रेस (12841) मालगाडीला धडकली. यानंतर ट्रेनचे अनेक डबे रुळावरून घसरले. मिळालेल्या माहितीनुसार, एक्स्प्रेसचे इंजिन मालगाडीच्या वॅगनवर चढले. ज्यामध्ये सुमारे 18 डबे रुळावरून घसरले.

अपघातानंतर ओडिशाच्या विशेष मदत आयुक्तांनी (SRC) ओडिशा आपत्ती जलद कृती दलाची टीम तात्काळ बालासोरला रवाना केली. ओडिशा सरकारच्या सूचनेनुसार, आसपासच्या जिल्ह्यांमधून अतिरिक्त अग्निशमन दल, डॉक्टर आणि रुग्णवाहिका घटनास्थळी पाठवण्यात आल्या होत्या. पश्चिम बंगालच्या मुख्यमंत्री ममता बॅनर्जी यांनी ओडिशाच्या मुख्यमंत्र्यांशी बोलून मदत देऊ केली.

सुरक्षा तंत्रज्ञानावर दोन दिवसीय बैठक

1 जून रोजी नवी दिल्लीतील माणेकशॉ सेंटर येथे रेल्वे मंत्रालयाने रेल्वेची सुरक्षा आणि तंत्रज्ञान या विषयावर दोन दिवसीय शिबिराचे आयोजन केले होते, ज्यामध्ये रेल्वे मंत्री अश्विनी वैष्णव यांच्यासह रेल्वे बोर्डाचे सर्व वरिष्ठ अधिकारी सहभागी झाले होते.

रेल्वे सुरक्षा आणि नवीन तंत्रज्ञानाचा अवलंब करण्यावर रेल्वेमंत्र्यांनी भर दिला. 30,000 RKM साठी ट्रेनचा वेग ताशी 160 किमी पर्यंत वाढवण्याचा विचार करण्याचे त्यांनी अधिकाऱ्यांना सांगितले. ते म्हणाले की, दरवर्षी 1100 कोटी प्रवाशांच्या गरजा पूर्ण करण्यासाठी आणि गर्दी हाताळण्याचे तंत्र यावर ते काम करत आहेत.

राज्यसभेत एका प्रश्नाला उत्तर देताना रेल्वेमंत्री अश्विनी वैष्णव म्हणाले होते की, भारतीय रेल्वेची अपघातविरोधी यंत्रणा 'कवच' टप्प्याटप्प्याने देशभरात लागू केली जात आहे. RDSO अर्थात संशोधन डिझाइन आणि मानक संस्थेच्या योजनेअंतर्गत, दक्षिण मध्य रेल्वेवर 1,455 मार्ग किलोमीटर आधीच कव्हर केले गेले आहेत. ही योजना देशभरात सुरू आहे.

खरे तर देशातील रेल्वे मार्गांवर होणारे अपघात टाळण्यासाठी रेल्वे बोर्डाने 34 हजार किमी रेल्वे मार्गावर कवच तंत्रज्ञानाला मान्यता दिली होती. मार्च 2024 पर्यंत देशातील सर्वात व्यस्त रेल्वे मार्गांवर कवच तंत्रज्ञान स्थापित करण्याचे उद्दिष्ट आहे. कवचचे वैशिष्ट्य म्हणजे याचा वापर केल्याने गाड्या समोरासमोर किंवा मागून आदळत नाहीत. अशा परिस्थितीत चिलखत आपोआप ट्रेनला मागे घेते.

कवच' तंत्रज्ञानावर आतापर्यंत झालेला खर्च

कवच तंत्रज्ञान उभारण्यासाठी 2021-22 मध्ये 133 कोटी रुपये देण्यात आले. आणि सन 2022-2023 मध्ये कवचच्या स्थापनेसाठी 272.30 कोटींचा स्वतंत्र अर्थसंकल्प ठेवण्यात आला होता.

ट्रेन संरक्षण आणि चेतावणी प्रणाली

याशिवाय, रेल्वे मंत्रालयाच्या म्हणण्यानुसार, ट्रेन प्रोटेक्शन अँड वॉर्निंग सिस्टम (TPWS) ही अपघात रोखण्यासाठी महत्त्वाची यंत्रणा आहे. यामध्ये रेल्वे इंजिनच्या कॅबमध्ये लावलेल्या स्क्रीनवर प्रत्येक सिग्नल दिसेल. ट्रेन किती वेगाने पुढे जात आहे हे वैमानिक त्यांच्या स्क्रीनवर पाहू शकतील. दाट धुके, पाऊस किंवा इतर कारणांमुळे खराब हवामानात गाड्यांचा वेग कमी असेल.

अलीकडे मोठे रेल्वे अपघात

2016 मध्ये इंदूर पाटणा अपघात. इंदूर-पाटणा एक्स्प्रेस कानपूरमधील पुखरायनजवळ रुळावरून घसरली. ज्यामध्ये किमान 150 लोकांचा मृत्यू झाला. त्याआधी, 22 मे 2012 रोजी हुबळी-बंगलोर हम्पी एक्स्प्रेस आंध्र प्रदेशजवळ मालगाडीला धडकली होती. ज्यामध्ये 25 प्रवाशांचा मृत्यू झाला. तर 43 जण जखमी झाले आहेत.

2010 मध्ये, मुंबईकडे जाणारी हावडा कुर्ला लोकमान्य टिळक ज्ञानेश्वरी सुपर डिलक्स एक्स्प्रेस पश्चिम मिदनापूर जिल्ह्यात रुळावरून घसरली. या अपघातात 170 जणांना जीव गमवावा लागला. त्याच वर्षी, 19 जुलै 2010 रोजी पश्चिम बंगालमधील सैंथिया येथे उत्तर बंगा एक्स्प्रेस आणि वनांचल एक्स्प्रेस एकमेकांवर आदळल्या, ज्यामध्ये 63 लोकांचा मृत्यू झाला आणि 165 हून अधिक जखमी झाले.