Bhutan - India Relations: भूतानचे राजे 'जिग्मे खेसर नामग्याल वांगचुक' सोमवारपासून तीन दिवसांच्या भारत दौऱ्यावर आहेत. वांगचुक यांची ही भेट अशा वेळी होत आहे जेव्हा भूतानचे पंतप्रधान लोटे शेरिंग यांनी चीन सीमेबाबत केलेल्या वक्तव्यावर भारतात नाराजी आहे. आपल्या दौऱ्यात भूतानचे राजे पंतप्रधान नरेंद्र मोदी, राष्ट्रपती द्रौपदी मुर्मू आणि परराष्ट्र मंत्री एस जयशंकर यांची भेट घेणार आहेत.

या भेटीची माहिती देताना परराष्ट्र मंत्रालयाने सांगितले की, "या भेटीमुळे दोन्ही देशांना द्विपक्षीय सहकार्याच्या सर्व पैलूंचा आढावा घेण्याची, विकास आणि आर्थिक सहकार्यासह जवळची द्विपक्षीय भागीदारी पुढे नेण्याची संधी मिळेल."

नामग्याल यांच्यासोबत भूतानचे परराष्ट्र व्यवहार आणि परराष्ट्र व्यापार मंत्री डॉ. तांडी दोरजी आणि भूतानच्या शाही सरकारचे वरिष्ठ अधिकारी असतील. वांगयाल यांच्या या भेटीदरम्यान डोकलामवर भूतानच्या पंतप्रधानांचे वादग्रस्त विधान चर्चेत येणार असल्याचे मानले जात आहे.

भूतानचे पंतप्रधान काय म्हणाले, ज्यामुळे भारताचा तणाव वाढू शकतो

भूतानचे पंतप्रधान शेरिंग यांनी बेल्जियन दैनिक ला लेब्रेला दिलेल्या मुलाखतीत म्हटले होते की, 'चीनने बांधलेली गावे भूतानमध्ये नाहीत'. 2020 मध्ये एक अहवाल आला होता ज्यानुसार डोकलाम पठाराच्या 9 किमी पूर्वेला, चीनने भूतानच्या मालकीच्या भागात एक गाव वसवले आहे. 2017 मध्ये या भागात भारतीय आणि चिनी सैनिकांमध्ये प्रचंड तणाव असल्याच्या बातम्या आल्या होत्या.

मात्र, भूतानच्या पंतप्रधानांनी चीनच्या हद्दीत घुसखोरीचा आरोप धुडकावून लावला. चीनने आमच्या हद्दीत कोणतीही घुसखोरी केलेली नाही, असे ते म्हणाले होते. ते म्हणाले होते, 'आम्ही स्पष्टपणे सांगितले आहे की कोणतेही अतिक्रमण झाले नाही.

ही आंतरराष्ट्रीय सीमा आहे आणि आमचा वाटा किती दूर आहे हे मला माहीत आहे. भूतानमध्ये चीनच्या बांधकामाबाबत मीडियामध्ये विविध गोष्टी बोलल्या जात आहेत. भूतानमध्ये नसल्यामुळे आमचा त्याच्याशी काही संबंध नाही.

डोकलाम वादावर तोडगा काढणे केवळ भूतानच्याच हातात नाही, तर त्यात चीनचाही सहभाग आहे आणि भारतासह भूतान, चीनही सीमाप्रश्नामध्ये सामायिक भागधारक असल्याचेही शेरिंग यांनी म्हटले आहे.

लोटे शेरिंग यांनी भूतान या स्थानिक वृत्तपत्राला दिलेल्या नुकत्याच दिलेल्या मुलाखतीत असेही म्हटले आहे की, डोकलामबाबत भूतानच्या भूमिकेत कोणताही बदल झालेला नाही.

भारत, भूतान आणि चीन या तीन देशांनी मिळून हा सीमावाद सोडवावा, असे शेरिंग यांनी सुचवले आहे.

डोकलाम पठार हे भारत, चीन आणि भूतानच्या त्रिकोणात वसलेले आहे.

डोकलाम पठार हे भारत, भूतान आणि चीनच्या त्रिकोणावर वसलेले आहे. भूतान आणि चीन या दोन्ही देशांनी डोंगराळ भागावर आपला दावा मांडला आहे. भूतानच्या दाव्याला भारताचा पाठिंबा आहे. 2017 मध्ये, जेव्हा चिनी सैन्याने या भागात रस्ता बांधण्यास सुरुवात केली, तेव्हा भारतीय सैन्याने त्याला विरोध केला, ज्यामुळे दोन्ही देशांमधील दीर्घकाळ टकराव झाला.

भारत-चीन सीमेवर तणाव

डोकलाम वादानंतर 2020 मध्ये एकदा भारत आणि चिनी सैनिक गालवान खोऱ्यात आमनेसामने आले होते. यादरम्यान तणाव खूप वाढला होता आणि चकमकीत 20 भारतीय जवान शहीद झाले होते. डिसेंबर २०२२ मध्येही अरुणाचल प्रदेशच्या तवांग सेक्टरमध्ये भारतीय आणि चिनी सैनिकांमध्ये चकमक झाली होती. 9 डिसेंबर रोजी चिनी सैन्याने अरुणाचल प्रदेशच्या तवांग सेक्टरमध्ये घुसखोरी केली, त्यानंतर भारताने प्रत्युत्तर दिले.

मार्चमध्ये जारी केलेल्या 2022 च्या वार्षिक अहवालात, भारतीय परराष्ट्र मंत्रालयाने म्हटले आहे की वास्तविक नियंत्रण रेषेवरील स्थिती बदलण्याच्या चीनच्या एकतर्फी प्रयत्नांमुळे हा प्रदेश अस्थिर झाला आहे.

अहवालात म्हटले आहे की, 'भारताचे चीनसोबत जटिल संबंध आहेत. एप्रिल-मे 2020 पासून पूर्व लडाखमधील वास्तविक नियंत्रण रेषेवरील (LAC) स्थिती एकतर्फी बदलण्याच्या चिनी प्रयत्नांमुळे सीमावर्ती भागातील शांतता बिघडली आहे आणि एकूणच संबंधांवर परिणाम झाला आहे.

भारतीय परराष्ट्र मंत्रालयाने अहवालात पुढे म्हटले आहे की, 'चीनसोबत भारताचे संबंध गुंतागुंतीचे आहेत. सीमा विवादावर अंतिम तोडगा निघेपर्यंत सीमावर्ती भागात शांतता आणि शांतता राखणे हा द्विपक्षीय संबंधांचा अत्यावश्यक आधार आहे यावर दोन्ही बाजूंनी सहमती दर्शवली आहे.