मार्क्सवादी नेते अनुरा कुमारा दिसानायके यांनी श्रीलंकेच्या राष्ट्रपतीपदाच्या निवडणुकीत विजय मिळवला आहे. श्रीलंकेत डाव्या विचारसरणीचा नेता राष्ट्राध्यक्षपद भूषविण्याची ही पहिलीच वेळ आहे. अनुरा यांनी या निवडणुकीत नमल राजपक्षे, साजिद प्रेमदासा आणि रानिल विक्रमसिंघे या तीन प्रसिद्ध उमेदवारांचा पराभव केला आहे.

जनता विमुक्ती पेरामुना (JVP) पक्षाचे नेते दिसानायके या निवडणुकीत नॅशनल पीपल्स पॉवर (NPP) आघाडीकडून राष्ट्रपतीपदाचे उमेदवार बनले होते. एका सामान्य कुटुंबातून आलेल्या अनुरा या पदापर्यंत पोहोचण्याची कहाणी खूपच रंजक आहे.

कोण आहेत अनुरा कुमारा दिसानायके?

दिसानायके यांचा जन्म श्रीलंकेची राजधानी कोलंबोपासून 100 किलोमीटर अंतरावर असलेल्या थम्बुटेगामा येथे एका रोजंदारी मजुराच्या पोटी झाला. दिसानायके हे त्यांच्या कुटुंबातील गावातील विद्यापीठात जाणारे पहिले विद्यार्थी होते. एका संभाषणात त्यांनी सांगितले की, सुरुवातीला त्यांनी पेरादेनिया विद्यापीठात प्रवेश घेतला होता, परंतु राजकीय विचारसरणीमुळे त्यांना धमक्या मिळू लागल्या आणि ते केलनिया विद्यापीठात आले.

दिसानायके यांनी 80 च्या दशकात विद्यार्थी राजकारणाला सुरुवात केली. कॉलेजमध्ये असताना, 1987 ते 1989 दरम्यान सरकारविरोधी आंदोलनादरम्यान ते JVP मध्ये सामील झाले आणि त्वरीत आपला ठसा उमटवला. डावे दिसानायके कॉलेजमध्ये असतानाच जेव्हीपीमध्ये सामील झाले. 80 च्या दशकात जेव्हीपीने सरकारच्या विरोधात सशस्त्र बंड केले आणि मोठ्या प्रमाणात हिंसाचार झाला. याला श्रीलंकेचा रक्तरंजित कालखंड असेही म्हणतात.

सरकारने हे बंड चिरडून टाकले आणि JVP संस्थापक रोहना विजवीरा यांनाही मारण्यात आले. तथापि, नंतर दिसानायके आणि जेव्हीपीने स्वतःला हिंसेच्या मार्गापासून दूर केले. दिसानायके 2000 मध्ये खासदार झाले आणि त्यानंतर श्रीलंका फ्रीडम पार्टी (SLFP) सोबत युती केल्यानंतर 2004 मध्ये त्यांना कृषी आणि पाटबंधारे मंत्री करण्यात आले. तथापि, युतीमधील मतभेदांमुळे, दिसानायके यांनी 2005 मध्ये मंत्रिपदाचा राजीनामा दिला.

दियानायके यांनी 2014 मध्ये जेव्हीपीचे अध्यक्ष म्हणून सोमवंश अमरसिंघे यांची जागा घेतली. नेतृत्व स्वीकारल्यानंतर, दिसानायके यांनी 1971 आणि 1987 च्या बंडखोरीशी संबंधित हिंसक भूतकाळापासून दूर राहून पक्षाची प्रतिमा बदलली. त्या काळात पक्षाच्या भूमिकेबद्दल त्यांनी जाहीरपणे खंतही व्यक्त केली. दिसानायके 2019 मध्ये पहिल्यांदाच राष्ट्रपतीपदाच्या शर्यतीत उतरले परंतु ते वाईटरित्या पराभूत झाले आणि त्यांना केवळ 3 टक्के मते मिळाली.

2022 मध्ये, श्रीलंकेतील आर्थिक संकटानंतर, JVP ने एक जोरदार मोहीम सुरू केली. भ्रष्टाचार विरोधी नेता म्हणून स्वतःला सादर करण्यात यश मिळविले. दोन वर्षांत दिसानायके श्रीलंकेचा सर्वात मोठा नेता बनले. मार्क्सवादी नेत्या अनुरा दिसानायके यांच्यासमोर पदभार स्वीकारल्यानंतर अनेक मोठी आव्हाने आहेत. देशाची आर्थिक स्थिती सुधारण्याचे आव्हान त्यांच्यासमोर आहे. त्याला विशेषत: विद्यार्थी आणि कामगार वर्गाला दिलेले वचन पूर्ण करावे लागेल, ज्यांनी त्याला भक्कम पाठिंबा दिला आहे. त्याचवेळी पक्षातील हिंसक लोकांना मध्ये येऊ न देण्याचे आव्हान त्यांच्यासमोर आहे.