पाकव्याप्त काश्मीरमध्ये पुन्हा एकदा हिंसाचार उसळला आहे. पीओकेमधील जनता पाकिस्तान सरकारविरोधात रस्त्यावर उतरली आहे. पीओकेमध्ये तीन दिवसांपासून हिंसक निदर्शने सुरू आहेत. काही ठिकाणी पोलिस आणि जनतेमध्ये चकमक देखील झाल्याचे दिसून आले. पीओकेमध्ये स्वातंत्र्याचे नारे देण्यात येत आहेत.

वृत्तसंस्था पीटीआयने दिलेल्या माहितीनुसार, हिंसक निदर्शनांमध्ये एका पोलीस अधिकाऱ्याचा मृत्यू झाला आहे. शंभरहून अधिक लोक जखमी झाल्याचे सांगण्यात येत आहे.

जम्मू-काश्मीर जॉइंट अवामी ॲक्शन कमिटी (JAAC) च्या बॅनरखाली पीओकेमध्ये हे आंदोलन सुरू आहे. मीरपूरचे एसएसएपी कामरान अली यांनी 'डॉन'वृत्तपत्राला सांगितले की, हिंसक आंदोलनात एसआय अदनान कुरेशीचा मृत्यू झाला आहे. कुरेशी यांच्या छातीत गोळी लागली होती.

अवामी कृती समितीमध्ये बहुतांश छोट्या व्यावसायिकांचा समावेश आहे. स्वस्त पीठ, स्वस्त वीज आणि श्रीमंतांना दिल्या जाणाऱ्या सुविधा रद्द कराव्यात, असे ते म्हणाले. मिळालेल्या माहितीनुसार, पोलिसांनी अवामी कृती समितीच्या 70 हून अधिक कार्यकर्त्यांना अटक केली आहे.

त्याचवेळी राष्ट्राध्यक्ष आसिफ अली झरदारी आणि पंतप्रधान शाहबाज शरीफ यांनी सर्व पक्षांना संयम बाळगण्याचे आणि चर्चेतून प्रश्न सोडवण्याचे आवाहन केले आहे.

पीओकेमधील कशी आहे परिस्थिती?

पीओकेमध्ये अनेकदा पाकिस्तान सरकारविरोधात निदर्शने होत असतात. मात्र यावेळी या निदर्शनांचे रुपांतर हिंसाचारात झाले आहे. स्थानिक प्रसारमाध्यमांनी दिलेल्या माहितीनुसार पीओकेच्या विविध भागात मोबाईल आणि इंटरनेट सेवा बंद करण्यात आली आहे. मीरपूरमध्ये सर्व मोबाईल नेटवर्क आणि इंटरनेट सेवा ठप्प झाली आहे.

अवामी कृती समितीने आपल्या मागण्यांबाबत शुक्रवारी काम बंद आणि नाकाबंदीची घोषणा केली. शनिवारी ही समिती कोटली ते मुजफ्फराबाद अशी पदयात्रा काढणार होती. मात्र शुक्रवारीच पीओकेची राजधानी मुझफ्फराबादमध्ये अनेक ठिकाणी पोलीस आणि आंदोलकांमध्ये हिंसक चकमक झाली.

दरम्यान, JAAC चे प्रवक्ते हाफिज हमदानी म्हणाले की, कृती समितीचा हिंसाचाराशी काहीही संबंध नाही. त्यांच्या आंदोलनाची बदनामी व्हावी म्हणून हिंसाचार भडकावणाऱ्यांना जाणीवपूर्वक आंदोलकांमध्ये सामील करून घेण्यात आल्याचा आरोप हमदानी यांनी केला आहे.

पीओकेमध्ये सोमवारी संपाचा चौथा दिवस आहे. सरकार दिरंगाई करत असल्याचा आरोप आंदोलकांनी केला आहे. पीओकेमधील परिस्थिती अजूनही तणावपूर्ण असल्याचे सांगण्यात येत आहे. सध्या पीओकेच्या सर्व जिल्ह्यांमध्ये मेळावे, रॅली आणि मिरवणुकांवर प्रशासनाने बंदी घातली आहे. तसेच कलम 144 लागू करण्यात आले आहे.

पण प्रदर्शन का?

पीओकेच्या स्थानिक नेत्यांनी पाकिस्तान सरकारवर भेदभावाचा आरोप केला आहे. पीओकेचे लष्करीकरण करण्याचा दावाही त्यांनी केला आहे.

गेल्या आठवड्यात पीओके कार्यकर्ते अमजद अयुब मिर्झा म्हणाले होते की महागाई, बेरोजगारी, गहू आणि पिठावरील सबसिडी संपवणे, कर आणि वीज यासारख्या मुद्द्यांवर लोक संतप्त आहेत.

पीओकेमधील लोकांच्या मागण्या कायद्यानुसार सोडवल्या जातील, असे राष्ट्रपती आसिफ अली झरदारी यांनी सांगितले.

त्याचवेळी पाकिस्तानचे अर्थमंत्री अब्दुल मजीद खान यांनी कृती समितीच्या मागण्या मान्य करण्यात आल्याचा दावा केला असून एक करारही झाला आहे. करारानुसार, सरकारने पीठ आणि वीज दरावरील अनुदानाचे दर 2022 च्या पातळीवर नेण्याचे मान्य केले होते. मात्र नंतर कृती समितीने या करारातून माघार घेतली.

पीओकेमध्ये विजेचा मुद्दा गेल्या अनेक वर्षांपासून चर्चेत आहे. फेब्रुवारीमध्येच पीओकेमध्ये यासंदर्भात मोठे प्रदर्शन झाले होते. PoK मध्ये राहणारे लोक दावा करतात की, श्रीमंत आणि शक्तिशाली लोकांना 24 तास वीज मिळते, तर गरीब लोक 18-20 तास वीज कापतात. तासिका कमी करूनही प्रचंड वीजबिल भरावे लागत असल्याचा दावा येथील कार्यकर्त्यांनी केला आहे.

पाकिस्तानवर राग का?

1. वीज: पाकिस्तानातील 20% वीज PoK मधील मंगला धरणातून निर्माण होते. असे असूनही, PoK ला फक्त 30% वीज मिळते. त्याचा मोठा भाग पाकिस्तानच्या पंजाब प्रांतात जातो.

2. पायाभूत सुविधा: PoK मधील पायाभूत सुविधाही कमकुवत आहेत. 70 वर्षांत ना रस्ते, ना पूल, ना शाळा, रुग्णालये. पीओकेमध्ये जी काही पायाभूत सुविधा निर्माण केल्या जातात, त्याचा वापर पाकिस्तानी लष्कर करत असल्याचे म्हटले जाते.

3. महागाई: जरी संपूर्ण पाकिस्तानात चलनवाढ होत असली तरी त्याचा प्रभाव PoK मध्ये अधिक दिसून येतो. येथील जनतेला सरकारकडून कोणताही दिलासा मिळत नसल्याचा दावा केला जात आहे. पिठासारख्या जीवनावश्यक वस्तूवरही अनुदान दिले जात नाही. इथल्या लोकांची सर्वात मोठी मागणी म्हणजे पिठावर सबसिडी.

4. स्थानिकांकडे दुर्लक्ष करणे: पाकिस्तानसाठी पीओके हा फक्त जमिनीचा एक तुकडा आहे जिथून ते भारताविरुद्ध लढतात. नैसर्गिक साधनसंपत्तीने समृद्ध असूनही पीओकेला त्याचा योग्य वाटा मिळत नाही. एवढेच नाही तर पीओके हे दहशतवाद्यांचे मोठे डेस्टिनेशन बनले आहे. दहशतवादी कारवायांमध्ये जखमी किंवा मारले गेल्यास येथील लोकांना मोबदलाही मिळत नाही.

5. स्थानिक सरकार: पाकिस्तान पीओकेला आझाद काश्मीर म्हणतो. त्याचे स्वतःचे पंतप्रधान आणि राष्ट्रपती देखील आहेत. चौधरी अन्वारुल हक येथे पंतप्रधान आहेत. पीओकेमध्ये 53 जागा असलेली विधानसभा आहे. मात्र विधानसभा निवडणुकीपासून पंतप्रधान निवडणुकीपर्यंत हेराफेरीचे आरोप होत आहेत. पीओकेचे लोक सध्याचे पंतप्रधान अन्वारुल हक यांना पाकिस्तान सरकारचे कठपुतळी म्हणतात.