Sleep Cause Alzheimer's : झोपेच्या कमतरतेमुळे हिप्पोकॅम्पसचे नुकसान होते, ज्याला मेंदूचे मेमरी हब म्हणतात. त्यामुळे न्यूरोलॉजिकल आजार होतात.झोपेच्या कमतरतेमुळे अनेक समस्या निर्माण होतात. आपला मेंदू नीट काम करू शकत नाही. हे आपणा सर्वांना माहीत आहे, पण असे का होते याचा कधी विचार केला आहे का? झोपेअभावी आपला मेंदू का काम करत नाही? मेंदू आणि झोपेचा काय संबंध आहे? चला जाणून घेऊया या प्रश्नांची उत्तरे...

संशोधकांचे म्हणणे आहे की झोपेच्या कमतरतेमुळे आपल्या मेंदूला खूप नुकसान होते. यामुळे अल्झायमरसारखे न्यूरोलॉजिकल आजार होऊ शकतात.एका अभ्यासातून समोर आले आहे की, आपल्या मेंदूमध्ये एक संरक्षणात्मक प्रोटीन असते, ज्याची पातळी झोपेच्या कमतरतेमुळे कमी होते. त्याच वेळी, झोपेच्या कमतरतेमुळे हिप्पोकॅम्पसचे नुकसान होते, ज्याला मेंदूचे मेमरी हब म्हणतात. त्यामुळे न्यूरोलॉजिकल आजार होतात.

प्लीओट्रोफिन प्रोटीनच्या कमतरतेमुळे हिप्पोकॅम्पसमध्ये तयार झालेल्या पेशी नष्ट होतात. झोपेच्या कमतरतेमुळे मेंदूमध्ये होणारे बदल समजून घेण्यासाठी शास्त्रज्ञांनी उंदरांवर प्रयोग केले आणि नंतर प्रथिनांची कमतरता आणि आरएनएमधील बदल तपासले. सर्वप्रथम, शास्त्रज्ञांनी उंदरांना दोन दिवस झोपू दिले नाही. यानंतर, नवीन गोष्टी लक्षात ठेवण्याची आणि चक्रव्यूह ओलांडण्याची त्यांची क्षमता तपासली गेली.

दुसऱ्या शब्दांत, संशोधकांनी कमी झोप घेतलेल्या उंदरांच्या स्मरणशक्तीची चाचणी केली. यानंतर, त्यांनी उंदरांच्या हिप्पोकॅम्पीमध्ये तयार केलेली प्रथिने काढली (याला मानवी मेंदूचा हिप्पोकॅम्पस म्हणतात) आणि ज्या प्रथिनांमध्ये बदल झाले ते ओळखले.

यानंतर, त्यांनी या प्रथिनांच्या डेटाची तुलना पुरेशी झोप घेतलेल्या उंदरांच्या प्रथिनांशी केली. यामुळे कमी झोप घेणाऱ्या उंदरांमध्ये प्लीओट्रोफिन (PTN) नावाच्या प्रथिनाचे प्रमाण लक्षणीयरीत्या कमी असल्याचे दिसून आले. हेच प्रथिन मानवाच्या हिप्पोकॅम्पसमध्ये देखील असते. त्याच्या कमतरतेमुळे, हिप्पोकॅम्पसमध्ये तयार झालेल्या पेशी मरायला लागतात आणि मेंदू योग्यरित्या काम करत नाही. आपण गोष्टी लक्षात ठेवू शकत नाही. त्यामुळे गाढ झोप खूप महत्त्वाची आहे.

आता प्रश्न असा आहे की गाढ झोप स्मरणशक्ती कशी मजबूत करते. याचंही उत्तर जाणून घेऊया...

एका अभ्यासानुसार, गाढ झोपेत एक वेळ अशी येते जेव्हा मेंदू मजबूत होतो. या काळात स्मरणशक्तीही मजबूत होते. अभ्यास करण्यासाठी संशोधकांनी क्लोज लूप सिस्टमची मदत घेतली. ही एक अशी प्रणाली आहे जी मेंदूच्या एका भागात वितरित विद्युतीय सिग्नल दुसर्‍या भागात साठवलेल्या आठवणींसह विलीन करते.

हिप्पोकॅम्पस आणि सेरेब्रल कॉर्टेक्स झोपेच्या दरम्यान एकमेकांशी संवाद साधतात, मेंदूतील माहितीचे मेमरीमध्ये रूपांतर कसे करतो यावरील संशोधनात असे म्हटले आहे की झोपेच्या वेळी, हिप्पोकॅम्पस, ज्याला मेंदूचे मेमरी हब म्हटले जाते आणि सेरेब्रल कॉर्टेक्स एकमेकांशी संवाद साधतात. हे गाढ झोपेच्या वेळी घडते, जेव्हा मेंदूमधून बाहेर पडणाऱ्या लहरी अत्यंत मंद असतात. यावेळी, मेंदूच्या विविध भागांतील न्यूरॉन्स एकमेकांशी माहितीची देवाणघेवाण करतात.

या अभ्यासाने प्रथमच न्यूरॉन्स आपापसात माहितीची देवाणघेवाण करण्याच्या यंत्रणेबद्दल माहिती प्रदान केली. हे देखील उघड झाले आहे की मेमरी हब प्लॅनिंग आणि रिजनिंग भागातून माहिती घेते आणि झोपेच्या वेळी मेमरीमध्ये रूपांतरित करते.

झोपेचा आणि अल्झायमरचा थेट संबंध आहे का?

7.30 तासांची झोप सर्वोत्तम आहे. अपूर्ण झोपेचा अल्झायमर आजाराशी संबंध असल्याचे यापूर्वीच्या संशोधनातून समोर आले होते. स्मरणशक्ती कमी होणे, गोंधळ उडणे आणि नवीन गोष्टी समजण्यास उशीर होणे ही अल्झायमरची लक्षणे आहेत. संशोधकांचे म्हणणे आहे की, जर तुम्ही 8 तासांची झोप घेत असाल आणि 30 मिनिटे आधी अलार्म लावला तर साडेसात तासांच्या झोपेचा मेंदूवर सकारात्मक परिणाम होतो. अल्झायमर रोगाचा धोका कमी होतो.