मुंबई : भविष्यात बाळासाठी प्रयत्न करायचा असेल पण तुम्हाला गर्भाशयमुखाच्या कर्करोगाचे निदान झाले असेल तर घाबरुन जाऊ नका. गर्भाशयमुखाचा कर्करोग हा स्त्रियांमध्ये सर्वाधिक आणि वारंवार होणारा चौथा क्रमांकाचा कर्करोग आहे.

गर्भाशयमुखाचा कर्करोग असलेल्या महिलांमध्ये प्रजनन क्षमता वाढविणे हे आव्हानात्मक असते. कर्करोगाच्या अनेक उपचारांमुळे तुमच्या प्रजनन क्षमतेला हानी पोहोचू शकते. त्याचे परिणाम अल्पकाळ किंवा दीर्घकाळापर्यंत टिकणारे असू शकतात.

कॅन्सरचा प्रकार आणि टप्पा, थेरपीची पद्धत आणि उपचाराच्या वेळी तुमचे वय यानुसार या आजाराचा तुमच्या प्रजनन क्षमतेवर किती विपरीत परिणाम होईल हे ठरते. याबद्दल सविस्तर माहिती देत आहेत नोव्हा आयव्हीएफ फर्टिलिटीच्या वंध्यत्व निवारण तज्ञ डॉ. भारती ढोरे-पाटील.  हेही वाचा - ....इथं तयार होतो आपला लाडका तिरंगा

कर्करोगाच्या उपचार पद्धती आणि त्यांचे परिणाम

• शस्त्रक्रिया - गर्भाशय, अंडाशय किंवा अंडकोष शस्त्रक्रियेने काढून टाकल्याने प्रजनन क्षमतेवर परिणाम होऊ शकतो.

• केमोथेरपी - औषध आणि थेरपीचे चक्र देखील प्रजननावर परिणाम करतात. अल्किलेटिंग रसायने आणि औषधी सिस्प्लॅटिन हे सर्वात जास्त नुकसान करतात.

• केमोथेरपी रुग्णांमध्ये तरुण स्त्रियांना वंध्यत्वची शक्यता वयस्कर महिलांपेक्षा कमी असते.

• रेडिएशन - स्थान, आकार आणि रेडिएशन डोस यावर अवलंबून असणारी रेडिएशन थेरेपी ही केमोथेरपीपेक्षा प्रजननक्षमतेसाठी अधिक हानिकारक असू शकते. उदाहरणार्थ, रेडिएशनचे मोठे डोस अंडाशयातील अंडी पूर्णपणे किंवा अंशतः नष्ट करू शकतात.

• मोठ्या प्रमाणावर औषधे - अनेक घातक रोगांवर उपचार करण्यासाठी वापरल्या जाणार्‍या हार्मोन थेरपीमुळे प्रजननक्षमतेवर परिणाम होऊ शकतो, विशेषत महिलांना स्तनाचा कर्करोग होतो. पण अनेकदा परिणाम उलट होऊ शकतात. थेरपी पूर्ण झाल्यावर प्रजनन क्षमता परत मिळविता येऊ शकते.

प्रत्येक व्यक्तीची परिस्थिती वेगवेगळी असते. त्यामुळे विचारपूर्वक निवड करणे आवश्यक आहे.

कोनायझेशन आणि रेडिकल ट्रेकेलेक्टोमी शस्त्रक्रिया या गर्भाशयमुखाच्या कर्करोगासाठी प्रजननक्षमता टिकवून ठेवणाऱ्या दोन उपचारपद्धती आहेत ज्या कमीत कमी आक्रमक पद्धतींचा वापर करून वारंवार केल्या जातात.

इतर पर्यायी पद्धती उपलब्ध आहेत जसे की अंडी किंवा भ्रूण गोठवणे (फ्रिजींग).

१. कोनायझेशन

तुमचे डॉक्टर गर्भाशयमुखाच्या ऊतींचा शंकूच्या आकाराचा भाग काढून टाकण्यासाठी हे ऑपरेशन करतात. सर्व कर्करोगाच्या पेशी काढून टाकल्या गेल्या आहेत हे निश्चित केले जाते.

घातक ऊती काढून टाकणे आणि चहूबाजूंनी निरोगी ऊती तयार करणे यामध्ये कोनायझेशनचा समावेश होतो.

शल्यचिकित्सकाद्वारे या शस्त्रक्रियेदरम्यान योनिमार्गातून किंवा लेझरद्वारे गर्भाशयमुखाच्या ऊतींचा एक भाग काढला जातो. अशा प्रकारचे ऑपरेशन डॉक्टर बाह्यरुग्ण शल्यक्रिया केंद्रात, वारंवार सामान्य भूल देऊन करतात.

२. ट्रेकीओटॉमी

रॅडिकल ट्रेकेलेक्टोमी लहान ट्यूमर आणि कमी वयात गर्भाशयाच्या मुखाचा कर्करोग असलेल्या महिलांसाठी एक पर्याय असू शकतो ज्यांना त्यांची प्रजनन क्षमता टिकवून ठेवायची आहे.

या उपचारादरम्यान गर्भाशय, अंडाशय, ज्यामध्ये स्त्रीची अंडी असतात आणि फॅलोपियन नलिका, जी अंडी गर्भाशयात पोहोचवतात. वरच्या योनीमार्गाचा थोडासा तुकडा, काही शेजारील लिम्फ नोड्स, गर्भाशयमुख, काही आजूबाजूच्या ऊती हे सर्व काढून टाकले जातात.

योनिचा उरलेला भाग गर्भाशयाला जोडला जातो. हे स्त्रीला तिची गर्भधारणा यशस्वी करण्यास सक्षम करते.

३. प्रजनन क्षमता संरक्षणासाठी पर्याय

क्रायोप्रिझर्वेशन सामान्यतः फ्रीझिंग एग्ज म्हणून ओळखले जाते, कदाचित गर्भाशयाच्या मुखाचा कर्करोग असलेल्या महिलांसाठी उपयुक्त प्रजनन-संरक्षण पर्याय, विशेषत: जर उपचारांमध्ये रेडिएशन आणि केमोथेरपीचा समावेश असेल, जे दोन्ही स्त्रीच्या अंडी पुरवठ्याला हानी पोहोचवू शकतात.

अंडी गोठवण्याचा तुमचा विचार असेल तर कर्करोगाचा उपचार काही आठवड्यांसाठी पुढे ढकलला जाऊ शकतो. जननक्षमतेची औषधे अंड्याचे उत्पादन वाढवतात. हा विलंब तुमच्यासाठी सुरक्षित पर्याय आहे याची खात्री स्त्रीरोग ऑन्कोलॉजिस्ट आणि प्रजनन तज्ञांद्वारे केली जाते.

गर्भाशय नसलेली स्त्री गर्भवती होऊ शकत नाही हे खरे असले तरी प्रजनन क्षमता संरक्षण पद्धती कर्करोगाच्या रूग्णांना सरोगसीचा पर्याय वापरून मूल होण्याची संधी देतात.

आजकाल गर्भाशयाच्या मुखाच्या कर्करोगातून बऱ्या झालेल्या अनेक रुग्णांना निरोगी गर्भधारणा होते. प्रारंभिक अवस्थेतील आजार असलेल्या रूग्णांमध्ये प्रसूतीविषयक परिणाम सुधारले आहेत.

सूचना - या लेखातील माहिती केवळ सामान्य ज्ञानासाठी आहे. कोणत्याही प्रकारच्या औषधोपचारांसाठी कृपया आपल्या डॉक्टरांचा सल्ला घ्या.