मुंबई : आपले शरीर आणि मन दिवसभर काम करते आणि रात्री झोपताना विश्रांती घेते. चांगला आहार घेतल्याने आरोग्यही चांगले राहते आणि मुलांसाठीही ते खूप महत्त्वाचे असते.

लहान वयात मुलांना नीट झोप लागली नाही, तर ही सवय त्यांच्या किशोरवयापर्यंत टिकून राहाते. एका अभ्यासात असे समोर आले आहे की कमी झोपेमुळे एखादी व्यक्ती अस्वस्थ होऊ शकते आणि किशोरवयीन मुलांमध्ये कमी झोपेमुळे दम्याचा धोका असतो. (late sleeping can lead to asthma in teenage children ) हेही वाचा - संतुलित आहारातून रोखा फॅटी लिव्हरचा आजार

किशोरवयातील झोप

कॅनडाच्या अल्बर्टा विद्यापीठाच्या एका अभ्यासात असे आढळून आले आहे की जी किशोरवयीन मुले रात्री उशिरा उठतात आणि सकाळी उशिरा झोपतात त्यांना दीर्घकालीन अॅलर्जी, संक्रमण आणि दमा सारख्या श्वसन समस्यांचा धोका असतो.

अभ्यास काय सांगतो ?

हा अभ्यास पल्मोनरी मेडिसिन विभागाचे डॉ. सुभब्रत मोईत्रा यांनी केला आहे. यामध्ये १३ ते १४ वयोगटातील १६८४ किशोरवयीन मुलांचा समावेश होता. या मुलांना त्यांच्या झोपेच्या सवयींबद्दल काही प्रश्न विचारण्यात आले.

त्यांना विचारण्यात आले की ते रात्री झोपतात की दिवसा, दिवसाच्या कोणत्या वेळी ते सर्वात जास्त थकतात आणि कोणत्या वेळी उठतात.

यानंतर, मुलांना त्यांच्या आरोग्याविषयी प्रश्न विचारण्यात आले, जसे की शिंका येणे, छातीत घरघर येणे किंवा अॅलर्जीची कोणतीही लक्षणे कायम राहाणे.

कौटुंबिक इतिहास काय आहे

या मुलांना त्यांच्या कुटुंबातील कोणाला सिगारेट ओढण्याची सवय आहे का किंवा त्यांना दीर्घकालीन आरोग्य समस्या आहेत का, असेही विचारण्यात आले. रात्री उशिरा झोपणाऱ्या किशोरवयीन मुलांना रात्री चांगली झोप घेणाऱ्या मुलांच्या तुलनेत अस्थमासारख्या आजाराचा धोका तिप्पट असल्याचे दिसून आले.

उशिरा झोपण्याचा परिणाम

संशोधकांना उशिरा झोपण्याची वेळ आणि खराब श्वसन आरोग्य यांच्यात थेट संबंध आढळला नाही. त्यांचे म्हणणे आहे की अस्थमासारखे संसर्ग आणि अॅलर्जी झोपेशी संबंधित हार्मोनल व्यत्ययांशी संबंधित असू शकतात.

कमी झोपेमुळे शरीरातील मेलाटोनिन स्लीप हार्मोनमध्ये गडबड होते, ज्यामुळे शरीरात अनेक प्रकारच्या प्रतिक्रिया दिसून येतात. त्यामुळे मूड खराब होणे, थकवा येणे, अॅलर्जी आणि वजन वाढणे अशा तक्रारी येतात.

डॉक्टर काय म्हणतात ?

या संशोधनाच्या प्रमुख संशोधकाचे म्हणणे आहे की, आमच्या अभ्यासाच्या निकालावरून असे दिसून आले आहे की किशोरवयीन मुलांमध्ये दमा आणि अॅलर्जी झोपेशी संबंधित आहेत.

उशिरा झोपल्याने दम्याचा त्रास होऊ शकतो हे आपण स्पष्टपणे सांगू शकत नाही, परंतु आपल्याला माहीत आहे की उशिरा झोपणाऱ्यांच्या शरीरात मेलाटोनिन स्लीप हार्मोन बिघडतो.

झोपेच्या कमतरतेमुळे स्लीप एपनिया देखील होऊ शकतो, ज्यामुळे श्वासोच्छवासाचा त्रास होतो आणि मुलांमध्ये तसेच प्रौढांमध्ये दम्याशी संबंधित आहे.

याशिवाय काही अॅलर्जी, रूम कूलंट, झोपण्याची अवघड स्थिती आणि कोणतेही हार्मोनल अडथळे देखील दम्यासाठी कारणीभूत असतात आणि यामुळे रात्री दम्याची स्थिती बिघडू शकते.