Health Care News : धूर आणि वायू प्रदूषणामुळे फुफ्फुसाचा कर्करोग, दमा, क्रॉनिक ऑब्स्ट्रक्टिव्ह पल्मोनरी डिसीज, श्वसन संक्रमण, स्ट्रोक आणि हृदयविकार यांसारख्या आजारांमुळे सार्वजनिक आरोग्यासाठी महत्त्वपूर्ण आणि दबाव आणणारा धोका निर्माण होतो.

जागतिक आरोग्य संघटनेच्या मते, हवेतील सूक्ष्म कण प्रदूषणामुळे दरवर्षी अंदाजे 7 दशलक्ष लोक मरतात. वायुप्रदूषणातील वाढ ही एक जागतिक घटना बनली आहे जी घटकांच्या संमिश्रणामुळे होते आणि पेंढा जाळणे ही त्यापैकी फक्त एक कारण आहे.

धुके, धूर आणि हवेतील धुळीत आढळणारे हे हवेतील कण किंवा प्रदूषक हवेच्या गुणवत्तेची गंभीर समस्या निर्माण करतात. हवेची गुणवत्ता प्रत्येकावर परिणाम करते, काहींसाठी, परिणाम अधिक प्रतिकूल असतात, विशेषतः दमा आणि सीओपीडीसारख्या तीव्र श्वसन समस्या असलेल्या लोकांसाठी.

वायू प्रदूषणाच्या उच्च पातळीमुळे वायुमार्गाला त्रास होतो, फुफ्फुसांचे कार्य बिघडते, लक्षणे वाढतात आणि श्वसनाच्या आजारांनी ग्रस्त असलेल्या रुग्णांना रुग्णालयात दाखल करावे लागते.

शिवाय, प्रदूषित हवेत श्वास घेणे आणि वायू प्रदूषकांच्या अतिसंपर्कामुळे वायुमार्गाला त्रास होऊ शकतो, परिणामी श्वास लागणे, खोकला, घरघराणे, दम्याचा झटका आणि छातीत दुखू शकते.

वायु प्रदूषण आणि दमा

हवेतील प्रदूषकांच्या दीर्घकाळ संपर्कामुळे फुफ्फुसाचे अपरिवर्तनीय नुकसान होऊ शकते आणि सीओपीडी (क्रॉनिक ऑब्स्ट्रक्टिव्ह पल्मोनरी डिसीज) सारख्या क्रॉनिक इन्फ्लेमेटरी फुफ्फुसाच्या विकारांसाठी जोखीम घटक आहे, हे दम्याचे थेट कारण नाही.

तथापि, पासूनदम्याच्या रुग्णांना अतिसंवेदनशील वायुमार्ग असतात, प्रदूषित हवेतील घटकांमुळे श्वासनलिका जळजळ आणि अरुंद होतात, परिणामी खोकला, घरघर आणि अगदी श्वासोच्छवासाचा त्रास होतो.

धुके, इतर वायु प्रदूषकांप्रमाणे, डोळे, घसा आणि अगदी फुफ्फुसांना त्रास देऊ शकतात. दम्याचा रुग्ण विशेषतः असुरक्षित असतो कारण धुक्यातील चिडचिडे आणि प्रदूषक दम्याची लक्षणे वाढवू शकतात जसे की श्वास घेण्यास त्रास होणे, दम्याचा झटका आणि छातीत दुखणे.

इन्हेलर्सची भूमिका

अस्थमा ट्रिगर्स आणि हवेतील वाढत्या प्रदूषकांमुळे, जसे की सूक्ष्म कण पदार्थांमुळे अचानक होणाऱ्या तीव्रतेचा सामना करण्यासाठी महत्त्वपूर्ण आहेत. इनहेलर्स प्रभावीपणे औषधे थेट लहान वायुमार्ग आणि फुफ्फुसांपर्यंत पोहोचवण्यास मदत करतात, प्रदूषकांमुळे चिडलेल्या आणि सूजलेल्या वायुमार्गाच्या स्नायूंना आराम देतात, ज्यामुळे श्वास घेणे सोपे होते.

रुग्णांना त्यांच्या स्थितीनुसार वेगवेगळ्या प्रकारचे इनहेलर दिले जातात, जसे की इनहेल्ड कॉर्टिकोस्टिरॉईड्स सारखी दीर्घकालीन नियंत्रण औषधे, जी लक्षणे नियंत्रित करण्यासाठी आणि हल्ले टाळण्यासाठी नियमितपणे घेतली जातात. अकस्मात झालेल्या हल्ल्यापासून आणखी सुरक्षित राहण्यासाठी, डॉक्टर दम्याच्या रुग्णांना त्वरीत आराम देणारी औषधे किंवा रेस्क्यू इनहेलर वापरण्याची शिफारस देखील करू शकतात.

ज्यात जलद-अभिनय करणारी औषधे असतात आणि ते वायुमार्ग उघडण्यासाठी आवश्यकतेनुसार वापरले जातात. इनहेलरच्या वापराबाबत योग्य रूग्ण शिक्षण आणि प्रशिक्षण दमा असलेल्या रूग्णांमध्ये औषध वितरण आणि लक्षणे नियंत्रणात लक्षणीय सुधारणा करते. (संदर्भ)

प्रदूषणात वाढ झाल्यामुळे होणारी लक्षणे कमी करण्यासाठी दम्यासाठी टिप्स :

• वायू प्रदूषणाच्या वाढत्या पातळीमुळे हवेची गुणवत्ता बिघडते, श्वासोच्छवासाचे आजार, विशेषतः दम्याने ग्रस्त असलेल्यांसाठी प्रतिबंध आणि खबरदारी घेणे महत्त्वाचे आहे.

• दम्याचे ट्रिगर कालांतराने बदलू शकत असल्याने, सर्वोत्तम उपचार योजना विकसित करण्यासाठी डॉक्टरांचा सल्ला घेणे महत्त्वाचे आहे.

• खाली लक्षात ठेवण्यासारखे काही इतर महत्त्वाचे मुद्दे आहेत जे वायू प्रदूषणाच्या भारदस्त पातळीच्या दरम्यान दमा नियंत्रित करण्यास मदत करू शकतात

• डॉक्टरांशी सल्लामसलत करून आपत्कालीन कृती योजना तयार करा दम्याची लक्षणे दिसल्यास ताबडतोब काय करावे हे समजून घ्या

• तुमच्या डॉक्टरांशी सल्लामसलत करून अस्थमा अॅक्शन प्लॅन तयार करा जी तुमच्या कामाची जागा,

• जीवनशैली आणि वातावरणाशी संबंधित आहे हे अत्यंत महत्त्वाचे आहे. दम्याच्या रुग्णांनी हवेची गुणवत्ता विशेषतः खराब असताना बाहेर जाणे टाळावे आणि बाहेर जाताना त्यांनी हवेच्या गुणवत्तेच्या निर्देशांकावर लक्ष ठेवले पाहिजे.

• प्रदूषक, धूळ, जंतू आणि वायुमार्गांना त्रास देणारे आणि एखाद्याच्या संपूर्ण आरोग्यास हानी पोहोचवू शकणारे इतर घटक इनहेलेशन कमी करण्यासाठी मुखवटा घालणे हा एक प्रभावी मार्ग आहे.

• अस्थमा असलेल्या लोकांनी बाहेर जाताना मास्क घालावे आणि त्यांची त्वरीत विल्हेवाट लावावी किंवा पुन्हा वापरता येत असल्यास ते धुवून पुन्हा वापरावेत

• प्रदूषणामुळे वारंवार निर्जलीकरण होते, ज्यामुळे तुमच्या वायुमार्ग आणि सायनसचे अस्तर कोरडे होतात, परिणामी दमा किंवा डोकेदुखी आणि मळमळ यासारखी इतर लक्षणे दिसतात. परिणामी, दम्यासाठी हायड्रेटेड राहणे आणि द्रवपदार्थांचे सेवन करणे महत्वाचे आहे

• एक निरोगी आणि मजबूत रोगप्रतिकारक प्रणाली प्रदूषण-प्रेरित अस्थमाच्या भडक्यांना प्रतिबंध करण्यास मदत करते.

• व्हिटॅमिन सी, मॅग्नेशियम आणि ओमेगा -3 फॅटी ऍसिडचा आहारात समावेश केला पाहिजे ज्यामुळे रोगप्रतिकारक शक्ती मजबूत होण्यास मदत होते.

• आले, लसूण, दही, हिरव्या पालेभाज्या आणि अंडी यांसारखे पदार्थ जोडल्याने देखील मदत होते (संदर्भ)

अस्वीकरण

टीप : ही माहिती केवळ सामान्य जागरुकतेसाठी आहे आणि कोणत्याही उत्पादनाचा प्रचार, वापर किंवा समर्थन करण्यासाठी किंवा कोणत्याही प्रकारे औषधांच्या वापरास प्रोत्साहन देण्यासाठी किंवा व्यावसायिक वैद्यकीय सल्ल्याचा पर्याय म्हणून किंवा कोणत्याही वैद्यकीय स्थितीवर उपचार/उपचार करण्यासाठी निहित नाही. कोणतेही उपचार/औषध सुरू करण्यापूर्वी कृपया तुमच्या डॉक्टरांचा / नोंदणीकृत वैद्यकीय व्यावसायिकाचा सल्ला घ्या. डॉक्टरांच्या प्रिस्क्रिप्शनवरच इन्हेलरचा वापर करा.

( Dr. Parag G. Khatavkar, Consulting Chest Physician, Pune )