हायपरटेन्शन, ज्याला हाय ब्लड प्रेशर देखील म्हणतात, हे जगभरातील मृत्यूचे प्रमुख कारण आहे. यात कोणतीही विशेष लक्षणे नसल्यामुळे याला सायलेंट किलर असेही म्हणतात. यामुळे बाधित झालेल्या बहुतेकांना हायपरटेन्शन आहे हे माहीत नसते आणि माहीत असूनही बहुतेक लोक त्याकडे दुर्लक्ष करतात.
वर्ल्ड हेल्थ ऑर्गनायझेशन (WHO) च्या आकडेवारीनुसार, 2019 मध्ये भारतातील 30-79 वर्षे वयोगटातील 19 कोटी लोकांना उच्च रक्तदाबाचा त्रास होता आणि केवळ 7 कोटी लोक त्यातून बरे होऊ शकले. उरलेले 12 कोटी लोक उच्च रक्तदाबामुळे ते रोखण्यासाठी कोणतीही पावले न उचलता जगत आहेत.
डब्ल्यूएचओच्या मते, उच्च रक्तदाब ही अशी स्थिती आहे ज्यामध्ये एखाद्या व्यक्तीचा सिस्टोलिक रक्तदाब 140 mmHg किंवा त्याहून अधिक असतो आणि डायस्टोलिक रक्तदाब 90 mmHg किंवा त्याहून अधिक असतो.
हायपरटेन्शनने ग्रस्त लोकांची संख्या झपाट्याने वाढत आहे. जागतिक स्तरावर, 1990 मध्ये 65 कोटी लोकांची संख्या होती, परंतु 2019 पर्यंत ही संख्या 130 कोटी झाली आहे.
WHO ने आपल्या नुकत्याच दिलेल्या अहवालात उच्च रक्तदाबाबाबत म्हटले आहे की, 'ही सामान्य परंतु घातक स्थिती आज एक प्रमुख आरोग्य समस्या बनली आहे ज्यामुळे स्ट्रोक, हृदयविकाराचा झटका, हार्ट फैल्योर, मूत्रपिंड निकामी होणे यासारखे अनेक आजार होतात.'
तंबाखू सेवन आणि मधुमेहामुळे उच्च रक्तदाबामुळे मृत्यूचा धोका आणखी वाढतो, असे अहवालात म्हटले आहे.
हे देखील निदर्शनास आले आहे की 1990 पासून भारत आणि जगामध्ये उच्च रक्तदाबाचा प्रसार वाढत होता परंतु 2010 ते 2019 दरम्यान सातत्याने घसरला आहे.
उच्च रक्तदाबाचा धोका कशामुळे वाढतो?
अन्नात जास्त मीठ खाणे, तंबाखूचे सेवन, लठ्ठपणा, दारूचे सेवन आणि शारीरिकदृष्ट्या सक्रिय नसणे यामुळे उच्च रक्तदाबाचा धोका वाढतो. डब्ल्यूएचओच्या मते, शारीरिक निष्क्रियतेची अशीच स्थिती राहिल्यास 2020-2023 पर्यंत जागतिक स्तरावर उच्च रक्तदाबाची सुमारे 24 कोटी नवीन प्रकरणे नोंदवली जाऊ शकतात.
जास्त मीठ खाणे शरीरासाठी घातक
मीठाचे सेवन हे उच्च रक्तदाबाचे प्रमुख कारण आहे आणि त्याचे सेवन थांबवणे सर्वात सोपे आहे. डब्ल्यूएचओने आपल्या एका अहवालात म्हटले आहे की, 'जागतिक स्तरावर आहारातील मिठाचे प्रमाण कमी करणे दररोज 9-12 ग्रॅम आहे, ज्यामुळे उच्च रक्तदाब आणि हृदयविकार टाळण्यास मदत होऊ शकते. असे केल्याने जगभरात हृदयविकाराचा झटका आणि हृदयविकारामुळे होणारे 25 लाख मृत्यू टाळता येतील.
भारतातील लोक दररोज सरासरी 10 ग्रॅम मीठ सेवन करतात. अति मिठाच्या सेवनाने रक्तदाब वाढतो आणि 2019 मध्ये रक्तदाबामुळे जगभरात 20 लाख लोकांचा मृत्यू झाला. उच्च रक्तदाब हा हृदयविकारांना कारणीभूत ठरणारा सर्वात मोठा घटक आहे.
2019 मध्ये या आजारांमुळे भारतात 29% मृत्यू झाले. सुमारे 12 लाख मृत्यू किंवा 13% मृत्यू हे श्वसनाच्या आजारांमुळे झाले. 29 सप्टेंबर रोजी जागतिक हृदय दिन असतो. ज्यामुळे हृदयविकार आणि त्यांचे प्रतिबंध याबद्दल जागरूकता निर्माण होते.
सकाळ+ चे सदस्य व्हा
ब्रेक घ्या, डोकं चालवा, कोडे सोडवा!
Read latest Marathi news, Watch Live Streaming on Esakal and Maharashtra News. Breaking news from India, Pune, Mumbai. Get the Politics, Entertainment, Sports, Lifestyle, Jobs, and Education updates. And Live taja batmya on Esakal Mobile App. Download the Esakal Marathi news Channel app for Android and IOS.