Amarnath Yatra 2023 : अमरनाथ यात्रा आजपासून सुरू झाली आहे. यात्रेकरूंची पहिली तुकडी ३० जून रोजी मंदिराकडे रवाना झाली. शिवभक्तांसाठी अमरनाथला जाणं एखाद्या स्वप्नापेक्षा कमी नाही. प्रत्येकाला आयुष्यात एकदा तरी या पवित्र तीर्थक्षेत्राला भेट देण्याची इच्छा असते.

याच अमरनाथ गुहेबद्दल अनेक पौराणिक कथा सांगितल्या जातात. एका कथेत असाही उल्लेख आढळतो की, साक्षात भगवान शंकरांनी नंदी, नागदेवता, जटेवरील गंगा यांचा त्याग केला होता. तो कशासाठी याबद्दल आज माहिती घेऊयात.  

अमरनाथ हे भारतातील जम्मू आणि काश्मीर राज्यातील पवित्र तीर्थस्थळ असून येथे नैसर्गिक गुहा आहे. ही गुहा जम्मू-काश्मीर राज्यामध्ये असून श्रीनगर पासून साधारणपणे १३५ किमी वर समुद्रसपाटी पासून १३६०० फूट उंचीवर आहे. येथील गुहेमध्ये बर्फाचे शिवलिंग तयार होते. (Amarnath Yatra 2023 : When Shivji had sacrificed Nandi, snake, moon and mother Ganga, know what was the reason behind it )

असे मानले जाते की, भगवान शिवशंकरांनी पार्वती मातेला या जागी अमरत्वाचे रहस्य समजावले होते. ही कथा ऐकवताना दोन कबुतरांनी पण ऐकली ज्यामुळे ही कबुतरे देखील अमर झाली. आजही काही लोकांना त्या कबुतरांचे दर्शन या गुहेजवळ होते, असे सांगितले जाते.

येथे बर्फाच्या शिवलिंगाच्या रूपात भगवान भोलेनाथांची प्रतिष्ठापना करण्यात आली आहे. अमरनाथचा प्रवास अत्यंत खडतर मानला जातो. अमरनाथ गुहेत जाण्यासाठी भाविकांना हजारो उंची चढून जावे लागते. हिंदू धर्मात अमरनाथबद्दल अनेक मान्यता आहेत. चला तर मग आज जाणून घेऊया अमरनाथ गुहेशी संबंधित महत्त्वाच्या गोष्टी.(Amarnath)

अमरनाथ धामची पौराणिक कथा

पौराणिक कथांनुसार एकदा माता पार्वतीला भगवान शंकरांकडून आपल्या अमरत्वाचे रहस्य जाणून घ्यायचे होते. तेव्हा शिवाने माता पार्वतींची इच्छा पाहून त्यांना अमरत्वाच्या कथेबद्दल सांगितले.

ही कथा कोणी ऐकली तर तो अमर होतो, असं म्हटलं जातं. मान्यतेनुसार जेव्हा महादेव अमरनाथ गुहेत ही कथा सांगण्यासाठी गेले तेव्हा त्यांनी तेथे जाण्यापूर्वी आपल्या शरीरावरील सर्वच आभुषणे काढून टाकली.

सर्वप्रथम शिवाने आपले वाहन नंदी सोडले, जे स्थान पहलम म्हणून ओळखले जाते. मग देवांनी चंदनवाडी नावाच्या ठिकाणी मस्तकावर अर्पण केलेला चंद्र उतरवला. यानंतर भोलेनाथांनी आपल्या गळ्यात गुंडाळलेला साप तेथून काढून टाकला, त्या ठिकाणाला शेषनाग म्हणतात.

शेवटी त्यांनी गंगाजींना आपल्या जाटांपासून मुक्त केले आणि त्या ठिकाणाला पंचतरणी असे नाव देण्यात आले. असे म्हटले जाते की शिवाने आपला पुत्र गणेशाला महागुन पर्वतावर सोडले. कारण, ही कथा सांगत असताना त्यात व्यत्यय यायला नको.  आजही अमरनाथ यात्रेदरम्यान या ठिकाणांना भेट दिली जाते.

अमरनाथ यात्रेचे महत्त्व

असे म्हटले जाते की, बाबा बर्फानी यांच्या दर्शनाने हजारपटीने अधिक पुण्यफळ मिळते. अमरनाथमधील शिवलिंग गुहेच्या छतावरून टपकणाऱ्या पाण्याच्या थेंबांनी बनलेले आहे. चंद्रप्रकाशाच्या चक्राबरोबर हे शिवलिंग कमी-अधिक होते, असे म्हटले जाते.

अमरनाथ यात्रेत बाबा बर्फानी पवित्र गुहेचे दर्शन घेतात आणि दरवर्षी येथे नैसर्गिक शिवलिंग तयार होते. नैसर्गिक बर्फाच्या निर्मितीमुळे त्यांना स्वतःला भूमनी शिवलिंग आणि बाबा बर्फानी असेही म्हणतात. बाबा बर्फानी यांचा प्रवास सर्वात महत्त्वाचा मानला जातो. विशेष म्हणजे यावर्षी अमरनाथ यात्रा 1 जुलै ते 31 ऑगस्ट 2023 या कालावधीत होऊ शकते.

हा प्रवास सुरू करण्यापूर्वी सरकार अनेक विशेष व्यवस्थाही करते. या धार्मिक प्रवासात यात्रेकरूंना अनेक दुर्गम पर्वतांमधून जावे लागते. असे मानले जाते की, जो भावीक बाबा बर्फानीला आयुष्यात एकदा पाहतो त्यांची सर्व पापे नष्ट होतात.  

गुहेकडे जाण्यासाठी मुख्यत्वे दोन रस्ते आहेत.

पहिला मार्ग सोनमर्ग - बालताल- अमरनाथ च्या बाजूने आहे. हा रस्ता फक्त १३ किमी चा असून बहुंताशी भाविक याच मार्गाने येणे पसंत करतात.

दुसरा मार्ग पहेलगाम - चंदनवाडी- पिस्सुटॉप- शेषनाग-पंचतरणी- अमरनाथ असा आहे. हा मार्ग ४५-५० किमीचा असून जास्त खडतर आहे. परंतु हिमालयाचे विलोभनीय दर्शन या मार्गात होते म्हणून अनेक जण हा मार्ग निवडतात.