जिथे आपण बहुतांश वेळ घालवत असतो त्या आपण राहत असलेल्या घरातही भरपूर प्रदुषण असते हे आपल्याला माहितच नसते. आपल्याला असे वाटते की प्रदुषण घराबाहेरच असते. पण असे नाही आहे. आपल्या कामाचे ठिकाण, शाळा आणि अगदी आपण राहत असलेल्या घराच्या चार भींतीच्या आत सुद्धा प्रदुषण असते असं एका अभ्यासातून समोर आलं आहे.
अल्बर्टा विद्यापीठातील फुफ्फुसांचे बालरोग तज्ज्ञ अॅन हिक्स म्हणतात, "ताज्या गोष्टीचा वास हा दुर्गंध नसतो. जर तुम्हाला त्याचा वास येत असेल, तर हवेत एक रसायन आहे जे तुमच्या नाकातून वर येत आहे. त्यामुळे ते सर्व हवेचे प्रदूषण आहे, मग त्याचा वास चांगला असो वा वाईट,"
"घरातील वायू प्रदूषण खूप मोठे आहे, आणि ते बऱ्याचदा माहितच नसते. कारण माझ्या शेजारच्या घरातील प्रदुषण माझ्या घरापेक्षा वेगळे असते" असेही त्या म्हणतात.
उच्च कार्यक्षमता पार्टिक्युलेट एअर (HEPA) फिल्टरने एअर प्युरिफायर मदत करू शकतात. पण त्याचा खर्च आणि त्यांना चालवण्याची ऊर्जा सर्वांच्याच आवाक्या असते असे नाही.
अशावेळी स्वस्तात मस्त असा उपाय म्हणजे घराच्या कुंडीतील रोप.
इनडोअर प्लांट्स हे घरातील हवा स्वच्छ करण्याचा साधासोपा पर्याय आहे. वनस्पतींची पाने कार्बन डायऑक्साइड आणि इतर प्रदूषके घेतात, जी नंतर वनस्पतींच्या विविध प्रक्रियांमध्ये वापरली जातात.
या रोपांमध्ये वाढणारे सूक्ष्मजीव याबरोबरच माती, कंपोस्ट खत हे वनस्पतीपेक्षा जास्त प्रदुषके शोषून घेतात असे अभ्यासातून निदर्शनास आले आहे.
1989 मध्ये नासाच्या अभ्यासात असे आढळून आले की घरातील वनस्पती हवेतून फॉर्मल्डिहाइड आणि इतर अस्थिर सेंद्रिय संयुगे (VOCs) काढून टाकू शकतात. परंतु हा अभ्यास वास्तवाला धरून नाही.
थोडक्यात, घरातील VOCs अर्थपूर्णपणे कमी करण्यासाठी इनडोअर फॉरेस्टची आवश्यकता आहे.
रॉयल हॉर्टिकल्चरल सोसायटीच्या मुख्य फलोत्पादन शास्त्रज्ञ, तसेच युनिव्हर्सिटी ऑफ रीडिंगच्या संशोधक तिजाना ब्लानुसा म्हणतात, "VOCs आणि इतर अनेक विषारी वायू काढून टाकण्याचा प्रयोग करण्यासाठी तुम्हाला एका जागेत भरपूर वनस्पतीं लावण्याची गरज आहे."
त्याचप्रमाणे, कार्बन डाय ऑक्साईडसाठी, "खोलीच्या प्रमाणात मोजता येण्याजोग्या प्रभावासाठी तुम्हाला खूप मोठ्या संख्येने वनस्पतींची आवश्यकता आहे."
तिजाना ब्लानुसासह काही संशोधकांनी एका रोपापासून ते संपूर्ण भिंत हिरवी करण्यापर्यंतचा प्रवास केला. ज्यामुळे जास्त रोपं जास्त प्रमाणात हवा फिल्टर करू शकते. शुद्धीकरणाची कार्यक्षमता वाढते.
घरातील हवेच्या गुणवत्तेवर वनस्पतींचा प्रभाव निरीक्षण करणे आणि रेकॉर्ड करणे हा यामागचा उद्देश होता. पण त्या सर्वांचा सांभाळ करणे आव्हानात्मक होते.
हे देखील स्पष्ट झाले की वनस्पतींचा हवेच्या गुणवत्तेवर मेकॅनिकल व्हेंटिलेशन आणि हवा शुद्धीकरण प्रणालीसारखा प्रभाव पाडत नाही.
सकाळ+ चे सदस्य व्हा
ब्रेक घ्या, डोकं चालवा, कोडे सोडवा!
Read latest Marathi news, Watch Live Streaming on Esakal and Maharashtra News. Breaking news from India, Pune, Mumbai. Get the Politics, Entertainment, Sports, Lifestyle, Jobs, and Education updates. And Live taja batmya on Esakal Mobile App. Download the Esakal Marathi news Channel app for Android and IOS.