२१ जून हा दिवस एका खास गोष्टीसाठी साजरा केला जातो, तो म्हणजे मोटारसायकल. हो, अगदी सायकलप्रमाणेच सर्वसामान्य ते उच्चवर्गीयांच्या आयुष्याचा महत्त्वपूर्ण भाग असलेल्या मोटरासायकलचाही दिवस साजरा होतो. अवघ्या काही दिवसांवर आलेल्या या खास दिनानिमित्त काही खास गोष्टी आपण जाणून घेणार आहोत.

जगभरात अनेक हौशी मोटारसायकलस्वार आहेत, जे सामाजिक उद्देशाने मोटारसायकल चालवून जनजागृती करतात आणि इतरांसाठीही प्रेरणा बनतात. त्यापैकीच एक असलेले प्रमोद श्रेष्ठ ज्यांना ‘गूफी’ म्हणूनही ओळखले जाते. ते नेपाळमधील सर्वाधिक अनुभवी रायडर्सपैकी एक आहेत. प्रमोद ‘हिमालयन एनफिल्डर्स’ नावाचा नेपाळमधील पहिला बुलेट क्लब चालवतात. नेपाळमध्ये जन्मलेले, परंतु भारतात शिक्षण घेतलेल्या प्रमोद यांना बाइकद्वारे साहसी राइड करण्याची आवड आहे. मोटारसायकलवरूनच त्यांनी भारत, नेपाळ, तिबेट, भूतान, बांगलादेशची भ्रमंती केली आहे.

नेपाळमध्ये बालविवाहाविरोधात जनजागृती करण्यासाठी प्रमोद यांनी १५ मे २०२२ला जगातील सर्वांत उंच शिखर माउंट एव्हरेस्ट सर केले. शिवाय त्यांनी आपल्याकडील रॉयल एनफिल्ड बुलेट ‘क्लासिक ३५०’वरून नेपाळमधील मेची ते महाकाली या दोन विरुद्ध टोकांचा १४०० किलोमीटरचा प्रवास अवघ्या २२ तास २८ मिनिटात पूर्ण केला. ‘पार्किन्सन्स’ या आजाराच्या जनजागृतीसाठी ही अवघड राईड त्यांनी केली.

प्रमोद देशांतर्गत पर्यटनाला प्रोत्साहन देण्यासाठी, सामाजिक उपक्रमांच्या जनजागृतीसाठी नेहमीच मोटारसायकलवरून भ्रमंती करतात. त्यांनी यापूर्वी ‘युनिसेफ’बरोबर ‘साबून, पानी, हात’ या स्वच्छतेचा संदेश देणाऱ्या मोहिमेसाठीही राइड केली. नेपाळमध्ये १९९६ ते २००६ दरम्यान झालेल्या गृहयुद्धाच्या विरोधात प्रमोद यांनी दोन शांतता रॅली काढल्या, ज्याला उत्स्फूर्त प्रतिसाद लाभला. यात बाइक रायडर्सही मोठ्या संख्येने सहभागी झाले होते. तेव्हापासून प्रमोद इतर रायडर्सनाही सामाजिक जनजागृतीसाठी प्रोत्साहन देत आहेत.

हिमालय चढाईची ‘विनोद’ गाथा

मुंबईकर असलेले आणि एक पाय नसतानाही साहसी बुलेटस्वारी करणारे विनोद रावत यांचेही मोटारसायकलवर विशेष प्रेम. विनोद हे ‘कॉन्व्हॉय कंट्रोल क्लब’चे संस्थापक आहेत. जो अपंग परंतु बाइकिंगसाठी उत्साही असलेल्यांचा एक समूह आहे. विनोद यांनी कृत्रिम पायाद्वारे स्थानिक मोटारसायकलस्वारांना सोबत घेऊन २० हजार फूट उंच हिमालयाची राईड केली. मोटारसायकल चालवण्याची खरी आवड कशी आयुष्य बदलते, याचे मूर्तिमंत उदाहरण म्हणून विनोद यांच्याकडे पाहू शकतो.

जागतिक मोटारसायकल दिनानिमित्त विनोद सांगतात, की प्रत्येक बाइक रायडरला गार्ड, गर्ड आणि गेज या ‘थ्री-जी’चे पालन करणे आवश्यक आहे. मोटारसायकल चालवणे ही एक क्रिया आहे आणि यात सुरक्षेला खूप महत्त्व आहे. म्हणूनच राइडला निघताना स्वत: आणि आपल्या पाठीमागे बसलेल्याची सुरक्षा जपावी (गार्ड), स्वत:ला त्यांच्यासोबत एकप्रकारे बांधावे (गर्ड) आणि आपल्या सभोवतालच्या स्थितीचा अंदाज घेऊनच बाहेर निघावे (गेज) असे ते सांगतात.