Raksha Bandhan 2023 :  श्रावणातील भाऊ-बहिणीच्या प्रेमाचे प्रतीक असलेला रक्षाबंधन हा सण दरवर्षी श्रावण महिन्यातील पौर्णिमेला साजरा केला जातो. भाऊ-बहिणीच्या प्रेमाचा दिवस रक्षाबंधन अगदी तोंडावर आला आहे. बहिणींची राखीसाठी तर बहिणीला आवडणारे गिफ्ट घेण्यासाठी एकच झुंबड उडाली आहे. श्रावणात सण-समारंभाला सुरुवात होते.

यावर्षी ३० आणि ३१ ऑगस्ट या दोन्ही दिवशी पौर्णिमा असल्यामुळे तुम्ही दोन दिवस राखीचा सण साजरा करू शकता. रक्षाबंधन हा केवळ राखी बांधण्यापुरता मर्यादित नसून तो भाऊ-बहिणीच्या प्रेमाचा सण आहे.

साधारणपणे हा सण भाऊ-बहिणीच्या नात्यानेच पाहायला मिळतो. पण, तुम्हाला हे जाणून आश्चर्य वाटेल की, रक्षाबंधनाची सुरुवात पती-पत्नीने केली होती. (The story of Raksha Bandhan)

भविष्य पुराणातील रक्षाबंधनाची कहाणी

खरे तर भविष्य पुराणात रक्षाबंधनाविषयी एक रंजक गोष्ट सांगितली आहे. सत्ययुगात वृत्रासुर नावाचा राक्षस होता. वृत्रासुराने देवतांशी युद्ध करून स्वर्ग जिंकला होता. या राक्षसाला कोणत्याही शस्त्रापासून भिती नव्हती.

तसे  वरदानच त्याला होते. या कारणामुळे इंद्र वृत्रासुराकडून वारंवार पराभूत होत होता. महर्षी दधिची यांनी देवांच्या विजयासाठी आपल्या देहाचा त्याग केला होता. त्यांच्या हाडांपासून शस्त्रे आणि शस्त्रे बनवली गेली. इंद्राचे अस्त्र वज्रही यापासून बनवले गेले.

देवराज इंद्र आणि वृत्रासुराचे युद्ध जेव्हा देवराज इंद्र वृत्रासुराशी युद्ध करणार होते, तेव्हा ते प्रथम आपले गुरु बृहस्पतीकडे पोहोचले. तेव्हा त्यांनी गुरु बृहस्पतींना सांगितले की मी वृत्रासुराशी युद्ध करणार आहे. या युद्धात मी एकतर जिंकेन किंवा पराभूत होऊन परतेन. (Raksha Bandhan Katha)

हा संवाद ऐकून देवराज इंद्राची पत्नी काळजीत पडली आणि तिने आपल्या ध्यान आणि मंत्रांच्या बळावर एक खास रक्षासूत्र तयार केले आणि ते देवराज इंद्राच्या मनगटावर बांधले. त्या दिवशी पौर्णिमा होती. यानंतर इंद्र जेव्हा लढायला पोहोचले तेव्हा त्याचे धैर्य आणि सामर्थ्य पाहण्यासारखे होते. त्या धाग्यामुळे त्यांच्या मनगटात एक बळ आले होते.

देवराजाने आपल्या शक्तीच्या जोरावर वृत्रासुराचा वध केला. या कथेतून असे दिसून आले आहे की एक पत्नी देखील आपल्या पतीच्या रक्षणासाठी आपल्या पतीच्या मनगटावर रक्षासूत्र बांधू शकते. श्रीकृष्णाने दौपदीला संरक्षणाचे वरदान दिले होते.

भगवान कृष्ण आणि द्रौपदी

एक कथा देखील आहे की, एकदा भगवान श्रीकृष्ण आणि द्रौपदी एकत्र होते. जेव्हा भगवान श्रीकृष्णाने शिशुपालाला मारण्यासाठी चक्राचा वापर केला. त्याच वेळी त्याचे बोट कापले गेले आणि रक्ताची धार लागली. मग भगवान श्रीकृष्णांचे रक्त थांबवण्यासाठी द्रौपदीने त्यांच्या साडीचा एक तुकडा फाडून भगवान श्रीकृष्णाच्या बोटावर बांधला.

श्री कृष्णांनी द्रौपदीला वचन दिले की जेव्हा ती संकटात असेल तेव्हा तो तिच्या मदतीला येईल. द्रौपदीच्या चिरहरणाच्या वेळीही त्यांनी दिलेले वचन पूर्ण केले. रक्षाबंधनाबाबत अशाच इतर अनेक कथा आहेत.

या धाग्याचे महत्त्व ओळखूनच श्री कृष्णांनी जेव्हा युधिष्ठिराने भगवान श्रीकृष्णाला विचारले की मी सर्व संकटांवर मात कशी करू शकतो? तेव्हा श्रीकृष्णाने त्यांना आणि त्यांच्या सैन्याला राखीपौर्णिमेचा सण साजरा करण्याचा सल्ला दिला. ज्य़ामुळे सैन्याचा विश्वास वाढेल आणि लढाई जिंकता येईल.

चित्तोडची राणी कर्णावतीने सम्राट हुमायूनला पत्रासोबत राखी पाठवून गुजरातच्या सुलतान बहादूर शाहच्या आक्रमणापासून तिच्या राज्याचे आणि स्वतःचे रक्षण करण्याची विनंती केली होती. हुमायूनने राखी स्वीकारली आणि राणी कर्णावतीच्या रक्षणासाठी चित्तोडला रवाना झाला. मात्र, हुमायून येण्यापूर्वीच राणी कर्णावतीने आत्महत्या केली.