जिल्ह्यात सर्वोत्तम ऐतिहासिक वास्तूमध्ये हत्तरसंग कुडल व कोरवलीचे महादेव मंदिराचा समावेश करावा लागणार आहे. या शिवाय सोलापूरचा भुईकोट किल्ला व त्यातील मल्लिकार्जुन मंदिर, अकलूजचा किल्ला ही स्थळे देखील विकसित करण्याची गरज आहे.

जिल्ह्यातील ऐतिहासिक वारसास्थळे म्हणून अनेक महत्त्वाची स्थळे आहेत. त्यापैकी पंढरपूरचे विठ्ठल मंदिर व हत्तरसंग कुडलचे मंदिराची देखभाल पुरातत्त्व विभागाकडून केली जात आहे. पण प्रत्यक्षात कोरवलीच्या महादेव मंदिराकडे होणारे दुर्लक्ष हे अक्षम्य आहे. या मंदिरावरील शिल्पकला निव्वळ अप्रतिम आहे. या शिवाय माळशिरस तालुक्यातील जमिनीखालील सर्वात मोठे जैन मंदिर हे देशात एकमेव आहे. सोलापूर शहरातील भुईकोट किल्ल्यासह त्यातील मल्लिकार्जुन मंदिर व शहरातील मल्लिकार्जुन मंदिर हे कलासंपन्नतेचा आविष्कार आहे.

इतिहास अभ्यासकांचा ऐतिहासिक स्थळांचा पसंतीक्रम

नितीन अनवेकर (अध्यक्ष वारसा फाउंडेशन)

• अक्कलकोट येथील आशिया खंडातील सर्वात मोठे शस्त्र संग्रहालय

• सोलापूरचा भुईकोट किल्ला

• हत्तरसंग कुडल मंदिर समूह

• सिद्धेश्वर मंदिर

• वेळापूरचा मंदिर समूह

डॉ. लता अकलूजकर (इतिहास अभ्यासक व लेखिका)

• हत्तरसंग कुडल मंदिर

• सिद्धरामेश्वर जन्मस्थान सोन्नलगी

• सोलापूरचा भुईकोट किल्ला व मल्लिकार्जुन मंदिर

• अकलूजचा किल्ला

• कोरवलीचे महादेव मंदिर

प्रो. डॉ. प्रभाकर कोळेकर (संचालक, कौशल्य विकास केंद्र,पुण्यश्लोक अहिल्यादेवी होळकर सोलापूर विद्यापीठ)

• हत्तरसंग कुडल मंदिर

• विठ्ठल मंदिर पंढरपूर

• नारायण चिंचोली येथील सूर्य मंदिर

• कोरवली येथील महादेव मंदिर भुईकोट किल्ल्यातील व बाहेरील मल्लिकार्जुन मंदिर

सीमंतिनी चाफळकर (वास्तू तज्ञ व अभ्यासक)

• हत्तरसंग कुडल मंदिर

• सोलापूरचा भुईकोट किल्ला

• वेळापूर अर्धनारी नटेश्वर मंदिर समूह

• पंढरपूर मंदिरे-वाडे व घाट

• माचणूरचे सिद्धेश्वर मंदिर, घाट व जटाशंकर मंदिर

प्रा. डॉ. चंद्रकांत चव्हाण (इतिहास अभ्यासक)

• हत्तरसंग कुडल मंदिर

• करमाळ्याचे कमलादेवी मंदिर

• वेळापूरचे अर्धनारी नटेश्वर मंदिर

• बार्शीचे भगवंत मंदिर

• सोलापुरातील इंद्रभुवन इमारत.