National Parks in Maharashtra : जगात सर्वात सुंदर कोण असेल तर तो म्हणजे निसर्ग. निसर्गासारखं सुंदर काहीच नाही निसर्गाच्या सानिध्यात वेळ व्यतित करण्या इतकं स्वर्गसुख कशातच नाही. सध्या वाढत्या आधुनिकीकरणाच्या काळात आपली निसर्गसंपत्ती संपुष्टात तर येणार नाही अशी भीतीही वाटते.

३ मार्च १९७३ रोजी 'कन्व्हेंशन ऑन इंटरनॅशनल ट्रेड इन एन्डेंजर्ड स्पीसीज ऑफ वाइल्ड फॉना अँड फ्लोरा' (CITES) ने जागतिक वन्यजीव दिन घोषित करण्याचा निर्णय घेतला, जगातील वन्य प्राणी आणि वनस्पतींबद्दल जागरुकता वाढवण्यासाठी या दिवसाची निर्मिती करण्यात आली.

अशात सरकारही जंगले, त्यातील वनस्पतींच्या विविध प्रजाती, प्राण्यांच्या प्रजाती टिकाव्या म्हणून विविध प्रकारच्या उपाययोजना करत असते. राष्ट्रीय उद्याने, व्याघ्र प्रकल्प, तसेच विविध प्रकारची अभायारण्य हे त्याचाच भाग आहे.

बघूया महाराष्ट्रातले राष्ट्रीय अभयारण्ये

१. ताडोबा (Tadoba) :

चंद्रपूर जिल्ह्यातील ताडोबा राष्ट्रीय उद्यान हे महाराष्ट्रातील सर्वात पहिले राष्ट्रीय उद्यान असून त्याची घोषणा १९५५ साली झाली होती. ११५.१४ चौ. किमी क्षेत्रावर वसलेल्या या राष्ट्रीय उद्यानात पशू पक्ष्यांच्या अनेक दुर्मिळ प्रजाती पहावयास मिळतात.

२. पेंच (पंडित जवाहरलाल नेहरू उद्यान) :

नागपूरमधील पेंच अर्थात पंडित जवाहरलाल नेहरू उद्यान हे अतिशय प्रसिद्ध असे राष्ट्रीय उद्यान असून ते २५७.९८ चौ.किमी क्षेत्रावर पसरलं आहे. १९७५ मध्ये हे राष्ट्रीय उद्यान म्हणून घोषित करण्यात आले.

३. नवेगाव बांध (Navegaon Bandh) :

गोंदिया जिल्ह्यात असलेलं नवेगाव बांध हे १३३.८८ चौ.किमी क्षेत्राचं राष्ट्रीय उद्यान आहे. याची घोषणा १९७५ मध्ये करण्यात आले.

४. संजय गांधी राष्ट्रीय उद्यान (Sanjay Gandhi National Park)

मुंबई उपनगर (बोरीवली आणि ठाणे) या भागातील १०३.०९ चौ.किमी क्षेत्रावर वसलेल्या या राष्ट्रीय उद्यानाची घोषणा १९८३ मध्ये झाली. मुंबईसारख्या गर्दीच्या ठिकाणी जिथं लोकांना श्वास घेणंही कठीण होऊन बसतं अशा ठिकाणी अशा प्रकारचे राष्ट्रीय उद्यान आहे, यावर भेट देणाऱ्यांचा विश्वास बसत नाही.

५. गुगामल (Gugamal)

मेळघाट, अमरावती येथील गुगामल राष्ट्रीय उद्यान हे महाराष्ट्रातील सर्वात मोठं उद्यान असून ते ३६१.२८ चौ.किमी क्षेत्रावर पसरलेलं आहे. त्याची घोषणा १९८७ साली झाली.

६. चांदोली (Chandoli)

शिराळा (जि.सांगली) येथील चांदोली हे ३१७.६७ चौ.किमी क्षेत्रावर असलेल्या या राष्ट्रीय उद्यानाची घोषणा २००४ मध्ये झाली होती.