पुणे : मतदानाची टक्केवारी, महिलांचा सहभाग, उमेदवारांचे चारित्र्य आणि निकोप निवडणुकांबाबतीत राज्यातील आदर्श लोकसभा मतदारसंघ कोणता? असा प्रश्न विचारल्यावर तुमच्या मनात कदाचित एखाद्या शहरी मतदारसंघाचे नाव येईल; पण तसे मुळातच नाही. राज्यातील निवडणूक स्वास्थ्य निर्देशांकात (ईएचआय) नंदूरबार पहिल्या स्थानावर आहे.

त्या खालोखाल गडचिरोली-चिमूर आणि हातकणंगले मतदारसंघ अनुक्रमे दुसऱ्या व तिसऱ्या स्थानावर आहे. पुणे, मुंबईकडील मतदारसंघ क्रमवारीत तळाला आहेत. फ्लेम युनिव्हर्सिटीच्या सेंटर फॉर नॉलेज अल्टरनेटिव्ह यांनी राज्याचा निवडणूक स्वास्थ्य निर्देशांक घोषित केला. २००९ ते २०१९ कालावधीत झालेल्या सार्वत्रिक लोकसभा मतदारसंघाच्या विदाच्या (डेटा) विश्लेषणाच्या आधारे ही क्रमवारी घोषित केली आहे.

फ्लेम विद्यापीठात आयोजित एका कार्यक्रमात हे निर्देशांक जाहीर केले. यावेळी गोखले राज्यशास्त्र आणि अर्थशास्त्र संस्थेचे कुलगुरू डॉ. अजित रानडे, इंडियन एक्स्प्रेसचे डेप्युटी एडिटर अमिताभ सिन्हा, पीआरएस लेजिस्लेटीव्ह रिसर्चचे सहसंस्थापक डॉ. एम. आर. माधवन, ‘सकाळ’चे संपादक सम्राट फडणीस उपस्थित होते. प्रा. डॉ. युगांक गोयल, तान्या चंद्रा आणि वृंदा एम. यांनी अहवाल प्रसिद्ध केला. शहरीपेक्षा ग्रामीण भागातील निवडणूक स्वास्थ्य तुलनेने चांगले असल्याचे अहवालातून स्पष्ट झाले आहे.

महत्त्वपूर्ण निष्कर्ष

(सन २००९ ते १९)

• महाराष्ट्रातील सरासरी मतदान टक्केवारी ५१ वरून ६१ टक्क्यांपर्यंत वाढली

• महिलांचे मतदान ४७ वरून ५९ टक्क्यांवर

• अपक्ष उमेदवारांच्या मतांतील वाटा घसरला असला; तरी अपक्ष निवडून येण्याचे प्रमाण फार बदलेले नाही

• २००९मध्ये गंभीर गुन्हे असलेल्या उमेदवारांचे प्रमाण ११ टक्के; २०१९ मध्ये १८ टक्के झाले.