पंचांगानुसार, शारदीय नवरात्री दरवर्षी अश्विन महिन्याच्या शुक्ल पक्षातील प्रतिपदा तिथीपासून नवमी तिथीपर्यंत साजरी केली जाते. शारदीय नवरात्रीच्या पहिल्या दिवशी घरोघरी कलश लावल्या जातात आणि या नऊ दिवसांमध्ये अनेक लोक दुर्गा सप्तशतीचे पठणही करतात. यावर्षी शारदीय नवरात्री 26 सप्टेंबर 2022 ते 5 ऑक्टोबर 2022 या कालावधीत साजरी करत आहोत

अश्विनी महिन्यात नऊ दिवसांच्या नवरात्रोत्सवादरम्यान हा उत्सव साजरा केला जातो. यासोबतच इतर देवांचीही पूजा केली जाते.दुर्गा अष्टमीला मासिक दुर्गा अष्टमी किंवा मास दुर्गा अष्टमी असेही म्हणतात. 

जीवनात चालू असलेल्या कोणत्याही समस्येचे निराकरण करण्यासाठी किंवा कोणत्याही दुःखापासून मुक्ती मिळवण्यासाठी त्यांचे इच्छित परिणाम प्राप्त करण्याच्या उद्देशाने लोक माँ दुर्गा अष्टमीची पूजा करतात.

या दिवशी भक्त दैवी आशीर्वाद मिळविण्यासाठी कठोर उपवास ठेवतात. दुर्गा अष्टमी व्रत ही हिंदू धर्माच्या अनुयायांसाठी एक महत्त्वाची उपासना आहे.

प्राचीन काळी दुर्गम नावाचा एक दुष्ट आणि क्रूर राक्षस राहत होता, तो खूप शक्तिशाली होता, त्याच्या क्रूरतेने त्याने तिन्ही लोकांमध्ये अत्याचार केले होते. पृथ्वी, आकाश आणि ब्रह्मांड या तिन्ही ठिकाणी लोक त्याच्या दुष्टपणाने त्रस्त होते.त्याने एवढी दहशत पसरवली होती की, घाबरून सर्व देव कैलासात गेले, कारण देव त्याला मारू शकत नव्हते, शिक्षाही देऊ शकत नव्हते. 

सर्व देवतांनी भगवान शिवाला या प्रकरणात हस्तक्षेप करण्याची विनंती केली. शेवटी, विष्णू, ब्रह्मा आणि सर्व देवतांसह भगवान शंकरांनी एक मार्ग शोधून काढला आणि आपली ऊर्जा म्हणजेच शक्ती सामायिक करून, शुक्ल पक्ष अष्टमीला त्यांनी एकत्रितपणे देवी दुर्गाला जन्म दिला. त्यानंतर त्याने सर्वात शक्तिशाली शस्त्र देऊन राक्षसाशी कठोर युद्ध केले, तेव्हा देवी दुर्गाने त्याच्यावर वेळ न घालवता तात्काळ राक्षसाचा वध केला.

ते राक्षस दुर्गसेन म्हणूनही ओळखले जात होते. त्यानंतर तिन्ही लोक आनंदाने जयघोष करू लागले आणि या दिवशी दुर्गाष्टमीचा उगम झाला. या दिवशी चांगल्याचा वाईटावर विजय झाला. दुर्गा देवीची नऊ रूपे आहेत, प्रत्येक विशिष्ट दिवशी देवीच्या एका विशिष्ट रूपाची पूजा केली जाते, ज्यांची नावे शैलपुत्री, ब्रह्मचारिणी, चंद्रघंटा, कुष्मांडा, स्कंदमाता, कात्यायनी, कालरात्री, महागौरी आणि सिद्धिदात्री आहेत.मासिक दुर्गा अष्टमीच्या दिवशी माँ दुर्गेच्या महागौरी रूपाची पूजा केली जाते.

या दिवशी महागौरीच्या रूपाची तुलना शंख, चंद्र किंवा चमेलीच्या पांढऱ्या रंगाशी केली जाते, या रूपात महागौरी 8 वर्षाच्या लहान मुलासारखी निरागस दिसते, या दिवशी तिच्यावर विशेष शांती आणि दयाळूपणा येतो.या दिवशी तिच्या चारपैकी दोन हात आशीर्वाद व आशीर्वाद देण्याच्या मुद्रेत असतात आणि बाकीच्या दोन हातात त्रिशूळ आणि डमरू धारण करतात, त्याचप्रमाणे या दिवशी देवी पांढऱ्या किंवा हिरव्या रंगाच्या साडीत वर विराजमान असते. बैलाची. किंवा स्वारी दाखवली.

दुर्गा अष्टमीच्या दिवशी दुर्गा देवीच्या शस्त्रांची पूजा केली जाते आणि शस्त्रांच्या प्रदर्शनामुळे हा दिवस विराष्टमी म्हणूनही प्रसिद्ध आहे. दुर्गा अष्टमीच्या दिवशी भाविक पहाटे आंघोळ करून दुर्गादेवीची प्रार्थना करतात आणि या वस्तू, लाल फुले, लाल चंदन, दिवे, धूप इत्यादींनी पूजा करतात आणि देवीला नैवेद्य अर्पण करतात.यासोबतच देवीच्या आवडीची गुलाबी फुले, केळी, नारळ, सुपारीची पाने, लवंग, वेलची, सुका मेवा आदींचा प्रसाद म्हणून प्रसाद म्हणून पंचामृतही केले जाते.

हे पंचामृत दही, दूध, मध, गाईचे तूप आणि साखर मिसळून बनवले जाते आणि एक वेदी बनवून त्यावर शाश्वत ज्योत प्रज्वलित केली जाते आणि हा मंत्र हातात फुले, अक्षत घेऊन जपला जातो, जो पुढीलप्रमाणे आहे:-

"सर्व मंगलाय मांगल्ये, शिवे सर्वथा साधिके

सरन्ये त्र्यम्बके गौरी नारायणी नमोस्तुते"

त्यानंतर ते फूल आणि अक्षत माता दुर्गाला अर्पण करावे, नंतर दुर्गा चालीसाची पूजा करून आरती करून पूजा करावी.दुर्गा अष्टमीचा उपवास स्त्री आणि पुरुष दोघेही समान रीतीने करू शकतात. काही भाविक अन्नपाण्याशिवाय उपवास करतात, तर काही भाविक दूध, फळे इत्यादींचे सेवन करून उपवास करतात.

या दिवशी मांसाहार किंवा मद्यपान करण्यास मनाई आहे. उपवास करणार्याू भक्तांनी आराम आणि चैनीच्या वस्तूंपासून दूर राहून खाली झोपावे. पश्चिम भारतातील काही भागात बिया पेरण्याची परंपरा आहे, जी मातीच्या भांड्यात पेरली जाते, ज्यामध्ये आठ दिवसांच्या पूजेसाठी बी 3 ते 5 इंच पर्यंत वाढते.

अष्टमीच्या दिवशी देवीला अर्पण केल्यानंतर हे बीज घरातील सर्व सदस्यांना वाटले जाते. लोक ते प्रसादाच्या रूपात त्यांच्याकडे ठेवतात, असे मानले जाते की ते ठेवल्याने समृद्धी येते. नवरात्री न्याहारी उपवासाची रेसिपी येथे वाचा.देवी दुर्गाला प्रसन्न करण्याचा प्रयत्न इतर अनेक मार्गांनी केला जातो, ज्यात घंटा वाजवणे, शंख वाजवणे किंवा शंख फुंकणे यांचा समावेश आहे. या दिवशी असे मानले जाते की दिवसभर घर रिकामे ठेवू नये. या दिवशी देवीची दोनदा पूजा केली जाते आणि सूर्यास्तानंतर पूजा संपतेदुर्गा अष्टमीच्या दिवशी अविवाहित मुलींना भोजन देण्याची परंपरा आहे.या दिवशी विशेषत: 6 ते 12 वर्षे वयोगटातील मुलींना भोजन देण्याची परंपरा आहे. ती पृथ्वीवरील माता दुर्गेचे प्रतिनिधित्व करते.

या दिवशी 5, 7, 9 आणि 11 मुलींच्या गटांना जेवणासाठी बोलावले जाते आणि प्रथम त्यांचे पाय धुतात, नंतर त्यांची पूजा केली जाते, त्यानंतर त्यांना खीर, हलवा, पुडी, मिठाई इत्यादी खाद्यपदार्थ दिले जातात आणि त्यानंतर त्यांना काही भेटवस्तू देऊन सन्मानित केले जाते.अष्टमीला देवी दुर्गेने महिषासुर नावाच्या राक्षसावर विजय मिळवला होता. हिंदू पौराणिक कथेनुसार, या दिवशी देवीने तिचे उग्र आणि उग्र रूप धारण केले होते, म्हणून या दिवसाला देवी भद्रकाली असेही म्हणतात. या दिवसाचे महत्त्व वाढते कारण या दिवशी त्यांनी दुष्ट आणि क्रूर राक्षसाचा वध करून संपूर्ण विश्वाला भयमुक्त केले होते. तसेच या दिवशी जो कोणी दुर्गाअष्टमीचे व्रत पूर्ण भक्तीभावाने पाळतो त्याच्या जीवनात सुख आणि सौभाग्य येते असे मानले जाते.