Banks Hike Interest Rates: RBI गव्हर्नर शक्तीकांत दास यांनी पॉलिसी रेट म्हणजेच रेपो रेटमधील बदलाच्या प्रश्नावर सडेतोड उत्तर दिले आहे. ते म्हणाले की, महागाई पाहता सध्या रेपो दरात बदल करण्याचा प्रश्नच उद्भवत नाही. दास यांनी स्पष्टपणे सांगितले की, सध्याचा महागाई दर आणि तो चार टक्क्यांपर्यंत खाली आणण्याचे उद्दिष्ट यातील तफावत पाहता, धोरणात्मक दराबाबतची भूमिका बदलण्याच्या प्रश्नाला सध्या काही अर्थ नाही.

आता जवळपास 17 महिने उलटून गेले असून रिझर्व्ह बँकेने रेपो दरात कोणताही बदल केलेला नाही, मात्र यादरम्यान बँकांनी त्यांच्या ठेवींवरच नव्हे तर कर्जावरील व्याजदरातही वाढ केल्याचे दिसून आले आहे. शेवटी बँका लोकांच्या खिशावरचा बोजा का वाढवत आहेत?

देशात कर्ज घेण्याचा ट्रेंड वाढत आहे, विशेषत: लहान असुरक्षित कर्जे याबाबत आरबीआय चिंतेत आहे. आता आरबीआयनेही याबाबत अनेक पावले उचलली आहेत. आता बँकांनीही यातून मार्ग काढला आहे.

बँकांमधील ठेवींपेक्षा कर्जाची मागणी जास्त

बँका सामान्य लोकांसह विविध स्त्रोतांकडून निधी उभारतात. त्यावर ते त्यांना निश्चित व्याज देतात. मग ते हे पैसे कर्ज म्हणून देतात आणि व्याजातून पैसे कमावतात. परंतु बँका त्यांच्या ठेवींच्या ठराविक मर्यादेपर्यंतच कर्जावर पैसे वितरित करू शकतात. आणीबाणीच्या वापरासाठी त्यांना काही पैसेही सोबत ठेवावे लागतात. याला क्रेडिट-डिपॉझिट रेशो म्हणतात.

अलीकडे असे दिसून आले आहे की बाजारात कर्जांना इतकी मागणी आहे की काही बँका त्यांच्या ठेवींपेक्षा जास्त कर्जे वितरित करत आहेत. त्यासाठी ते सरकारी रोख्यांसारखी आपली मालमत्ताही विकत आहे. जर आपण काही बँकांच्या क्रेडिट-डिपॉझिट रेशोवर नजर टाकली तर, HDFC बँक तिच्या ठेवींच्या 104% कर्ज वितरित करते. ॲक्सिस बँकेचाही रेशो 90 टक्क्यांवर पोहोचला आहे.

अलीकडेच, RBI गव्हर्नर शक्तीकांत दास यांनी देशातील सर्व मोठ्या व्यावसायिक बँकांच्या मुख्य वित्त अधिकाऱ्यांची बैठक घेतली. या विषयावर चिंता व्यक्त केली. एवढेच नव्हे तर बँकांनी त्यांच्या वित्तपुरवठ्याचे लेखापरीक्षण करताना नियमांचे काटेकोरपणे पालन करावे, अशा सूचनाही त्यांनी दिल्या. या सर्व गोष्टींमुळे बँका आता आपल्या ठेवी वाढवण्याच्या प्रयत्नात आहेत.

अलीकडे देशातील अनेक बँकांनी नवीन एफडी किंवा बचत योजना सुरू केल्या आहेत. यामध्ये सामान्य व्याजापेक्षा जास्त व्याज दिले जात आहे. स्टेट बँक ऑफ इंडियाने अमृत दृष्टी FD लाँच केली आहे. यामध्ये 444 दिवसांच्या ठेवींवर 7.25 टक्के व्याज दिले जात आहे. त्याचप्रमाणे बँक ऑफ बडोदा मान्सून धमकामध्ये 666 दिवसांवर 7.15 टक्के आणि 399 दिवसांवर 7.25 टक्के व्याज देत आहे.

बँकांना अधिक भांडवलाची गरज

कर्जाचे जोखीम वेटेज वाढल्यामुळे बँकेला अधिक भांडवलाची गरज लागते. बँकेचा खर्च वाढेल. बँका हा वाढीव खर्च ग्राहकांकडून वसुल करतील. बँका वैयक्तिक कर्जाच्या व्याजदरात वाढ करू शकतात. विशेष म्हणजे या निर्णयाचा केवळ नवीन कर्जांवरच परिणाम होणार नाही, तर जुन्या वैयक्तिक कर्जावरील व्याजदरही वाढणार आहेत.