Small Finance Bank : तळागाळातील लोक, बँकेपासून लांब असलेले छोटे उद्योग, शेतकरी यांच्यापर्यंत बँकेच्या सुविधा पोहोचवणे, असा उद्देश ठेऊन तयार केलेली एक सिस्टींम म्हणजे स्मॉल फायनान्स बँक होय.

देशातील स्मॉल फायनान्स बँका हा भारत सरकारच्या मार्गदर्शनाखाली रिझर्व्ह बँक ऑफ इंडियाने (RBI) तयार केलेला बँकिंगचा एक विभाग आहे. लघु वित्त संस्था कर्ज देणे आणि ठेवी घेणे यासह सर्व मूलभूत बँकिंग सेवा प्रदान करतात. 2014-15 च्या केंद्रीय अर्थसंकल्पादरम्यान त्याची घोषणा करण्यात आली होती.

त्यानंतर RBI ने नोव्हेंबर 2014 मध्ये लघु वित्त बँकांसाठी मार्गदर्शक तत्त्वे जारी केली होती. विविध क्षेत्रातील सुमारे 72 संस्थांनी परवान्यांसाठी अर्ज केले होते, तर 24 नोव्हेंबर 2014 पर्यंत यापैकी फक्त 10 संस्थांना परवाने देण्यात आले. हा प्रतिष्ठित परवाना प्राप्त करणारी AU Financiers ही एकमेव मालमत्ता आधारित NBFC होती. (Small Finance Bank : What is Small Finance Bank? Fino Payments Bank is contacting RBI for this)

स्मॉल फायनान्स बँक सेविंग अकाउंट, फिक्स डिपॉझिट, रेकरींग डिपॉझिट इतर बँकेप्रमाणे सेवा दिली जाते. सुरुवातीच्या तीन वर्षांसाठी बँकेला शाखा विस्तारासाठी आरबीआयची पूर्वपरवानगी घ्यावी लागते.

NBFC’S किंवा कोणतीही व्यक्ती अशी की त्याने बँकिंगमध्ये दहा वर्षाचा अनुभव आहे ते स्मॉल फायनान्स बँक साठी अर्ज देऊ शकता. या बँकेचा उद्देश्य हा लहान व्यवसायांना सुविधा देता यावी एवढाच आहे. 

स्मॉल फायनान्स बँकेची वैशिष्ठ्ये काय आहेत

• प्राधान्य क्षेत्र कर्ज देण्याची आवश्यकता: एकूण समायोजित निव्वळ बँक क्रेडिटच्या 75%.

• विदेशी शेअरहोल्डिंग: हे पेड कॅपिटलच्या 74% पर्यंत मर्यादित आहे आणि फॉरेन पोर्टफोलिओ गुंतवणूकदार (FPIs) 24% पेक्षा जास्त धारण करू शकत नाहीत.

• कर्ज वितरण: 50% कर्जे 25 लाखांपर्यंत असणे आवश्यक आहे.

• कर्जाचा कमाल आकार: एका कर्जदाराला जास्तीत जास्त 10% भांडवली निधी आणि जास्तीत जास्त 15% एका गटासाठी.

• भांडवली पर्याप्तता प्रमाण (CAR): जोखीम-भारित मालमत्तेच्या 15% आणि टियर-I जोखीम-भारित मालमत्तेच्या 7.5% असणे आवश्यक आहे.

• इतर अनुमत क्रियाकलाप: छोट्या ठेवी घेणे आणि कर्ज वितरित करण्याबरोबरच, SFB ला म्युच्युअल फंड, विमा उत्पादने आणि इतर साध्या तृतीय-पक्ष वित्तीय उत्पादनांचे वितरण करण्याची परवानगी आहे.

• NBFC’S किंवा कोणतीही व्यक्ती अशी की त्याने बँकिंगमध्ये दहा वर्षाचा अनुभव आहे ते स्मॉल फायनान्स बँक साठी अर्ज देऊ शकता. या बँकेचा उद्देश्य हा लहान व्यवसाय आणि MSMES (सूक्ष्म, लघु आणि मध्यम उद्योग.) सुविधा देता यावी एवढाच आहे.  (Personal finance)

अर्ज तयार करताना कंपनी

फिनो ही रेमिटन्स सेवा प्रदाता म्हणजेच रेमिटन्स कंपनी आहे. रिझव्‍‌र्ह बँकेकडून परवाना मिळाल्यानंतर त्यांनी आपल्या बहुतांश फिनो मनी मार्ट आउटलेटचे बँक शाखांमध्ये रूपांतर केले आहे. याशिवाय, फिनो ही या प्रदेशातील एकमेव कर्ज पुरवठादार कंपनी बनली आहे.

जिच्या शेअर्सची एक्सचेंजमध्ये खरेदी-विक्री केली जाते. गुप्ता म्हणाले की, आम्ही ऑपरेशनला पाच वर्षे पूर्ण केली आहेत. आम्ही आता नियामक आणि अनुपालनाच्या दृष्टिकोनातून स्मॉल फायनान्स बँक होण्यासाठी पात्र आहोत. आमच्या संचालक मंडळालाही हा बदल हवा आहे. याबाबत आम्ही लवकरच रिझर्व्ह बँकेकडे (RBI) अर्ज करणार आहोत. (RBI)

लघु वित्त बँकेऐवजी पूर्ण सेवा बँक होण्यासाठी कंपनी प्रयत्न का करत नाही, असे विचारले असता गुप्ता म्हणाले की, भांडवल आणि क्षमतेच्या दृष्टिकोनातून आमची कंपनी पूर्ण सेवा व्यावसायिक बँकेत रूपांतरित होण्यासाठी खूप लहान आहे.

असे होईपर्यंत, बँक फिनो 2.0 उपक्रमांतर्गत फिनटेक क्षेत्राशी टाय-अप करण्यावर लक्ष केंद्रित करून डिजिटल मालमत्ता तयार करण्यासाठी आणि डिजिटल ऑफर मजबूत करण्यासाठी व्यवसाय वाढवेल, असेही ते म्हणाले.