लेखक : राजाराम पानगव्हाणे

आधुनिक शिक्षणाचे उद्दिष्ट केवळ औपचारिक ज्ञान देणे हे नसून व्यक्तीच्या व्यक्तिमत्त्वाचा सर्वांगीण विकास करणे हा आहे. शिक्षण सर्वांगीण विकास प्रदान करते, ज्यामुळे तो जीवनातील आव्हानांना तोंड देण्यास सक्षम बनतो आणि सामाजिक उन्नतीसाठी त्याच्या आंतरिक क्षमतेचा वापर करतो.

आधुनिक शिक्षणामध्ये अनेक विषयांचे पर्याय समाविष्ट आहेत. शिक्षणाची आधुनिक रचना विविध विषयांवर केंद्रित केली गेली आहे. ज्यात विद्यार्थ्यांच्या संभाव्य आवडींचा समावेश आहे. पारंपरिक शिक्षणाच्या तुलनेत आधुनिक शिक्षणव्यवस्था अधिक लवचिक आणि सोयीस्कर आहे. (benefits of modern education marathi news)

आधुनिक शिक्षणाचा उद्देश विद्यार्थ्यांना मानवी मूल्ये, वैज्ञानिक वृत्ती आणि उदात्त चारित्र्य आत्मसात करणे हा आहे. अशा शिक्षण पद्धतीमुळे राष्ट्राच्या प्रगतीत सकारात्मक योगदान देऊ शकणारे प्रामाणिक नागरिक निर्माण करून समाजात परिवर्तन घडवून आणण्यास मदत होते. दैनंदिन जीवनात विद्यार्थ्यांना सामोरे जाणाऱ्या व्यावहारिक समस्यांना तोंड देता येईल, अशा पद्धतीने अभ्यासक्रमाची रचना करावी.

काळानुसार पुनर्रचना गरजेची

आधुनिक शिक्षणाचे स्पष्टीकरण देताना डॉ. राधाकृष्णन म्हणतात, ‘शिक्षणाचा उद्देश केवळ उपजीविकेचे साधन किंवा जीवनाची तयारी म्हणून विचारात घेतलेला नाही, तर मनुष्याच्या संपूर्ण व्यक्तिमत्त्वाच्या संपूर्ण आणि सुसंवादी विकासाचा एक अपरिहार्य घटक आहे.’ सध्याच्या परिस्थितीत, तंत्रज्ञानाच्या प्रगतीने आपल्या दैनंदिन जीवनावर खूप प्रभाव टाकला आहे.

त्यामुळे बदलत्या काळानुसार शिक्षण व्यवस्थेचीही पुनर्रचना होणे गरजेचे आहे. या संदर्भात, शिक्षणाच्या आधुनिकीकरणाचे उद्दिष्ट पारंपरिक शिक्षण आणि उद्योगासाठी आवश्यक असलेले शिक्षण यामधील अंतर दूर करणे आहे. जेणेकरून विद्यार्थ्यांना आवश्यक प्रशिक्षण मिळू शकेल. जे त्यांना दैनंदिन कामे अधिक कार्यक्षमतेने करण्यास मदत करेल.

शिक्षणाविषयीचा दृष्टिकोन बदलला

व्यक्ती सामाजिक विकासात अद्वितीय योगदान देऊ शकेल, या प्रकारचे आधुनिक शिक्षण कला, क्रीडा, शारीरिक शिक्षण, ग्रंथालयातील उपक्रम, सामुदायिक सेवा इत्यादी विविध अभ्यासक्रमांच्या उपक्रमांद्वारे विद्यार्थ्याचा सर्वांगीण विकास सुनिश्चित करते. सर्वांगीण प्रशिक्षण देत विद्यार्थ्याच्या व्यक्तिमत्त्वाचा विकास करणे, हे आधुनिक शिक्षणाचे उद्दिष्ट आहे.

असे शिक्षण त्याला दैनंदिन जीवनातील आव्हानांना तोंड देण्यास सक्षम बनवते. सामाजिक भल्यासाठी त्याच्यामध्ये लपलेली क्षमता बाहेर आणण्यास मदत करते. शतकात शिक्षणाकडे पाहण्याचा दृष्टिकोन बदलला आहे. विद्यार्थ्यांच्या बदलत्या गरजांशी जुळवून घेण्याचे महत्त्व भारतासह जगभरातील देशांनी मान्य केले आहे.

पारंपरिक अध्यापन पद्धती जसे, की व्याख्यानाला महत्त्व आहे. ते आता स्वतःहून पुरेसे नाही. जगाला समस्या सोडवणारे, गंभीर विचारवंत आणि शिकण्यासाठी वचनबद्ध व्यक्तींची आवश्यकता आहे. विद्यार्थ्यांमध्ये गुण वाढवण्यासाठी आपल्या शिकविण्याच्या पद्धती त्यानुसार विकसित झाल्या पाहिजेत. (latest marathi news)

यशासाठी हवी लवचिकता

सध्याच्या युगात विद्यार्थ्यांवर सतत माहितीचा भडिमार केला जातो. या माहितीचे प्रभावीपणे विश्लेषण करण्यासाठी आणि या माहितीचा वापर करण्याच्या कौशल्याने त्यांना सुसज्ज करण्यासाठी आमच्या शिकविण्याच्या पद्धती त्यानुसार विकसित होणे अत्यावश्यक आहे. भविष्य घडवण्यात शाळांची भूमिका असते.

कारण ते ज्ञान पुरवठादार आणि पुढच्या पिढ्यांचे मार्गदर्शक आहेत. शिक्षणपद्धती आत्मसात करून शाळा ज्ञान देण्यापलीकडे जाऊ शकतात आणि विद्यार्थ्यांना व्यावहारिक कौशल्याबद्दल आवड निर्माण करू शकतात. ज्याचा त्यांना वास्तविक जगात फायदा होईल. यशासाठी अनुकूलता, गंभीर विचार आणि लवचिकता यांसारखी कौशल्ये आवश्यक आहेत.

आव्हाने फायद्यासाठीही...

भारतातील शिक्षण क्षेत्राला तेथील संस्कृती आणि मोठ्या लोकसंख्येमुळे आव्हानांचा सामना करावा लागतो. पायाभूत सुविधांपासून ते विषमतेपर्यंत अनेक अडथळे पार करायचे आहेत. तथापि, ही आव्हाने वाढ आणि सुधारणेसाठी संधी देखील देतात. नवनवीन शिक्षण पद्धती ही दरी भरून काढू शकतात. प्रत्येक मुलाची पार्श्वभूमी काहीही असो, दर्जेदार शिक्षण मिळू शकेल याची खात्री करा.

मुलांच्या प्रवासात पालकांची भूमिका असते. त्यांचा सक्रिय सहभाग आणि या शिकविण्याच्या पद्धती समजून घेतल्याने त्यांच्या मुलांच्या शिकण्याच्या अनुभवावर मोठा परिणाम होऊ शकतो. माहिती राहून आणि उपाययोजना करून पालक आपल्या मुलांना दोन्ही समकालीन शिक्षण पद्धतींचा फायदा होईल याची खात्री करण्यासाठी शिक्षकांसोबत सहयोग करू शकतात.

कौशल्ये वाढविण्याची प्रेरणा

आधुनिक शिक्षणपद्धती दीर्घकाळापासून पाळली जात आहे. आधुनिक शिक्षणाचे बहुतांश परिणाम सकारात्मक आणि परिणामकारक आहेत. इतर शिक्षण पद्धतींप्रमाणे आधुनिक शिक्षणाने विद्यार्थ्यांमध्ये भीती निर्माण करण्यावर भर दिला नाही. शिक्षक त्यांच्या विद्यार्थ्याचे ज्ञान सुधारण्यासाठी आणि त्यांच्या भविष्यातील कौशल्ये वाढविण्याकडे अधिक प्रेरित होते.

आधुनिक शिक्षणाने शिक्षकांचे विद्यार्थ्यांशी नाते जोडले. आधुनिक दृष्टिकोन केवळ सीमापुरते मर्यादित नव्हते. भौगोलिक सीमांची पर्वा न करता विद्यार्थी वेगवेगळ्या प्लॅटफॉर्मवर पोचू लागले. आधुनिक संस्कृतीने शिक्षणव्यवस्थेत जागतिकीकरण वाढवले, ​​ज्यामुळे शेवटी विद्यार्थ्यांना जागतिक स्तरावर पाय रोवण्यास मदत झाली. आधुनिक शिक्षणाचे परिणाम बहुतेक सकारात्मक आहे. विद्यार्थ्यांच्या भल्यासाठी त्याचा कल असल्याने त्याचे चांगले परिणाम दिसून आले आहेत. (latest marathi news)

पारंपरिकपेक्षा आधुनिक चांगले

आधुनिक शिक्षण हे पारंपरिक शिक्षणापेक्षा चांगले असल्याचे सिद्ध झाले आहे. जिथे पारंपरिक शिक्षण हे मुख्यतः पुरुषांसाठी होते तिथे आधुनिक शिक्षण महिलांच्या सक्षमीकरणावरही केंद्रित आहे. आधुनिक शिक्षणाचे महत्त्व स्पष्टपणे शाळा आणि पालकांमध्ये आपले पाऊल मजबूत करत आहे. पारंपरिक शिक्षणाच्या विपरीत आधुनिक शिक्षणप्रणाली सर्व स्तरातील लोकांसाठी खुली आणि उपलब्ध आहे. हे सर्व प्रकारच्या लिंग, जात आणि वयासाठी रोगप्रतिकारक आहे. आधुनिक शिक्षणाने देशाला ‘साक्षर’ बनण्यास मदत केली आहे.

आवडी, विद्यार्थ्यांचा कल महत्त्वाचा

आधुनिक शिक्षणामध्ये अनेक विषयांचे पर्याय समाविष्ट आहेत. शिक्षणाची आधुनिक रचना विविध विषयांवर केंद्रित केली गेली आहे. ज्यात विद्यार्थ्यांच्या संभाव्य आवडींचा समावेश आहे. विषय तंत्रज्ञानावर केंद्रित असला तरीही तो शिकवला जाईल. पारंपरिक शिक्षणाच्या तुलनेत आधुनिक शिक्षणव्यवस्था अधिक लवचिक आणि सोयीस्कर आहे.

वेगवेगळ्या माध्यमांद्वारे ऑनलाइन आणि पूरक वर्गांना अनुमती देते. तसेच, हे काटेकोरपणे पुस्तकी शिक्षणावर आधारित नाही; परंतु वास्तविक ज्ञानी उत्तरे देखील स्वीकारते. आधुनिक शिक्षण अनेक प्रकारे फायदेशीर आहे. विद्यार्थ्यांना भविष्यातील आव्हानांसाठी तयार करण्यापासून ते अधिक आत्मविश्वास निर्माण करण्यापर्यंत हा एक मोठा बदल झाला आहे