लेखक : राजाराम पानगव्हाणे

आर्थिक स्वातंत्र्य याविषयी समाजाच्या वेगवेगळ्या स्तरावर नेहमीच चर्चा घडत असते. आर्थिक स्वातंत्र्य प्राप्त करणे हे एक योग्य ध्येय आहे. ज्यासाठी चांगल्या आर्थिक सवयी, स्मार्ट आर्थिक निर्णय आणि दीर्घकालीन शिस्त यांचे संयोजन आवश्यक आहे.

आजच कार्यवाही करणे सुरू करा आणि उज्ज्वल आर्थिक भविष्यासाठी प्रत्येक पैशांची गणना करा. आर्थिक स्वातंत्र्याचा रस्ता हा कठोर परिश्रम आणि चिकाटीमुळे वास्तव बनू शकतो. तरुणांनी आर्थिक स्वातंत्र्याला नव्हे, तर त्याच्या नियोजनाला तरुणपणापासूनच प्राधान्य दिले पाहिजे... (saptarang latest marathi article by rajaram pangavane nashik)

फायनान्शिअल फ्रीडम अर्थात आर्थिक स्वातंत्र्य याविषयी अनेक माध्यमांवर नेहमी चर्चा होत असते. विशेष करून तरुण पिढी याबाबत अधिक सजग झाली आहे.

पूर्वीच्या काळी आर्थिक स्वातंत्र्य (फायनान्शिअल फ्रीडम) म्हणजेच रिटायरमेंट व आपला उदरनिर्वाह चालविण्यासाठी जवळ बाळगलेली रक्कम असे मानले जायचे. पण, बदलत्या काळानुसार आर्थिक स्वातंत्र्याच्या व्याख्या बदलल्या आहेत व त्याचे स्वरूपही बदलले आहे.

कुणी पन्नाशीनंतर, तर कुणी चाळिशीनंतर व अलीकडच्या काळात तरुण पिढी तर वयाच्या ३०-३५ वर्षांनंतर फायनान्शिअल फ्रीडम, आर्थिक स्वातंत्र्य झालं पाहिजे, अशा दृष्टीने विचार करू लागली आहे. त्यात काही तरुण यशस्वीही झाले आहेत.

आपण पाहतो की आर्थिक नियोजन करीत असताना जेव्हा आपण विचार करतो, तेव्हा अत्यंत काळजीपूर्वक केला पाहिजे.

स्वतःची प्रगती झाली पाहिजे. स्वतःकडे भरपूर पैसे असावेत असे प्रत्येकाला वाटते; पण निश्चित आर्थिक स्वातंत्र्य प्राप्त करीत असताना आपण काही काळजी घेतली पाहिजे. त्यासाठी कसे मार्गक्रमण केले पाहिजे, हे समजून घेतले पाहिजे.

आर्थिक स्वातंत्र्य हा एक प्रवास आहे. ज्यासाठी शिस्त, कठोर परिश्रम आणि योजना आवश्यक आहे. कल्पना करा, की जिथे तुमच्याकडे तुमच्या आर्थिक स्थितीवर संपूर्ण नियंत्रण आहे, तुमचे स्वप्न आणि उत्साह साकारण्यास सक्षम आहे, आर्थिक स्वातंत्र्याच्या संकल्पनेद्वारे शक्य असू शकते.

तुमचे पैसे नियंत्रित करून आणि स्मार्ट फायनान्शियल निर्णय घेऊन, तुम्ही खरे स्वातंत्र्य आणि लवचिकता प्राप्त करू शकता. सर्वसाधारणपणे आर्थिक स्वातंत्र्य म्हणजे आर्थिक स्वातंत्र्याची व्याख्या करताना तुमच्या दैनंदिन खर्चांना कव्हर करण्यासाठी पुरेसे उत्पन्न असणे आवश्यक आहे.

आर्थिक स्वातंत्र प्राप्त करताना कर्जमुक्त असणे सर्वाधिक महत्त्वाचे आहे. सर्व कर्ज अथवा लोन हे अयोग्य आहे, असे नाही. शिक्षण आणि हौसिंग लोन अतिरिक्त करलाभ देणारे आहेत, याचा विचार आवश्यकतेनुसार झाला पाहिजे.

प्रत्येकाचे जीवन हे अनिश्चित स्वरूपाचे आहे. कधी काय होईल, आकस्मिक आर्थिक समस्या निर्माण होतील, याबद्दल कोणालाही अंदाज बांधता येत नाही.

वैद्यकीय, अपघात, कार दुरुस्ती यांसारख्या अनपेक्षित खर्चांना कव्हर करण्यासाठी आपत्कालीन निधी असणे महत्त्वाचे आहे.

याचा अर्थ अपघात किंवा इतर अनपेक्षित घटनेच्या बाबतीत स्वत:चे आणि तुमच्या मालमत्तेचे संरक्षण करण्यासाठी विमा असणेही गरजेचे आहे. आयुष्याच्या अनिश्चिततेसाठी याची तजवीज करून ठेवणे अतिशय आवश्‍यक आहे.

फायनान्शिअल फ्रीडमसाठी...

- जीवनाचे ध्येय सेट करा

- मासिक बजेट ठरवा

- क्रेडिट कार्ड पूर्णपणे भरा

- स्वयंचलित बचत बनवा

- इन्व्हेस्ट सुरू करा

- क्रेडिट स्कोअर पाहा

- वस्तू आणि सेवांसाठी वाटाघाटी

- आर्थिक समस्यांविषयक जागरूकता

- प्रॉपर्टीचे काळजीपूर्वक जतन

- आर्थिक सल्लागार

- आरोग्याची काळजी घ्या

बचतीचे तीन एक्के सांभाळा

फायनान्शिअल फ्रीडम मिळविताना आपल्या एकूण उत्पन्नात खर्च करीत असताना प्राधान्यक्रम ठरविणे महत्त्वाचे आहे. त्याचे एक प्रमाण ठरविले गेले पाहिजे. ५०/३०/२० बजेट नियम अमलात आणावा.

एखाद्या व्यक्तीच्या मासिक उत्पन्नाचे तीन महत्त्वपूर्ण घटकांमध्ये वाटप करावे. या मुख्य घटकांमध्ये गरज, ऐच्छिक आणि बचत यांचा समावेश होतो.

वीस टक्के असावी बचत

तुम्ही तुमच्या मूलभूत गरजांवर जसे- विविध बिले, विमा, किराणा, शिक्षण, प्रवासाचा खर्च आणि कर्ज देयकांवर ५० टक्के गुंतवणूक करावी. तीस टक्के तुमच्या इच्छेनुसार किंवा ज्यात सुटी, लक्झरी खरेदी किंवा महाग आणि गैरआवश्यक असलेल्या गोष्टींचा समावेश असू शकतो.

वीस टक्के बचत किंवा गुंतवणूक म्हणून काढून ठेवले पाहिजे. यात स्टॉक मार्केटमधील गुंतवणूक समाविष्ट असू शकते.

५०/३०/२० या प्रकारे बजेटचे नियोजन करताना अनेकांचे यावर नियंत्रण राहत नाही. अनावश्यक खर्चांमुळे आर्थिक नियोजन कोलमडते व आर्थिक समस्यांना तोंड द्यावे लागते.

आर्थिक स्वातंत्र्यप्राप्तीसाठी...

आर्थिक स्वातंत्र्य प्राप्त करण्यासाठी काही सामान्य अडथळे काय आहेत, याचा विचार करताना एक गोष्ट लक्षात येते, ती म्हणजे आर्थिक स्वातंत्र्य मिळविणे हे वाटते तेवढे सोपे नाही. यात अनेक अडथळ्यांचाही रिस्क फॅक्टर आहे.

अनावश्यकपणे कर्ज काढून खरेदी करणे हे यात अपेक्षित नाही. आकर्षक खरेदीच्या आकर्षणाने पुरुष व महिला आपल्या उत्पन्नाचा विचार न करता अनेक मोठमोठ्या व महागड्या वस्तू ज्याला प्रामुख्याने चैनीच्या वस्तू म्हणता येईल अशा खरेदी केल्या जातात. यामुळे हे नियोजन कोलमडते.

गुंतवणुकीबरोबरच ज्ञानही हवे

फायनान्शियल फ्रीडम प्राप्त करीत असताना ते आपण कशा पद्धतीने प्राप्त करीत आहोत, याला सर्वाधिक महत्त्व आहे.

आपण केलेली इन्व्हेस्टमेंट योग्य आहे की नाही, याचे ज्ञान बाजारातील घडामोडींवरून, जेथे इन्व्हेस्टमेंट करीत आहोत त्यांची बॅक हिस्टरी या गोष्टी आपण तपासून पाहिल्या पाहिजेत. ज्ञानाचा अभाव असल्यास अडचणी निर्माण होतात.

अलीकडच्या काळात आर्थिक फसवणुकीची अनेक प्रकरणे कानावर पडत असतात. त्वरित मिळणारा आर्थिक लाभ यासाठी काही प्रलोभनेही दिली जातात.

आर्थिक नियोजनात आपण अशा प्रलोभनांना बळी पडतो आणि आपली आहे ती रक्कम घालून बसतो. याबाबत अत्यंत सजग राहणे आवश्यक आहे.

आर्थिक स्वातंत्र्य प्राप्त करणे हा एक प्रवास आहे. ज्यासाठी संयम, अनुशासन आणि बुद्धिमान आर्थिक निर्णय आवश्यक आहे.

वास्तविक, ध्येय सेट करून, चांगली इन्व्हेस्टमेंट स्ट्रॅटेजी विकसित करून आणि तुमच्या प्लॅनला चिकटून, तुम्ही फायनान्शियल फ्रीडमचा मार्ग प्रशस्त करू शकता.

सर्व काही फायनान्शियल फ्रीडम केवळ संपत्ती जमा करण्याविषयीच नाही, तर तुमचे मूल्य आणि प्राधान्यांसह संरेखित करणारे एक पूर्ण जीवन जगण्याविषयीही आहे. तुमच्या आवडीचे अनुसरण करण्याचे, प्रियजनांसह वेळ घालविण्याचे आणि तुमच्या समुदायाला परत देण्याचे स्वातंत्र्य असणे याविषयीच आहे.

आर्थिक स्वातंत्र्य प्राप्त करणे हे एक योग्य ध्येय आहे. ज्यासाठी चांगल्या आर्थिक सवयी, स्मार्ट आर्थिक निर्णय आणि दीर्घकालीन शिस्त यांचे संयोजन आवश्यक आहे.

आजच कार्यवाही करणे सुरू करा आणि उज्ज्वल आर्थिक भविष्यासाठी प्रत्येक पैशांची गणना करा. आर्थिक स्वातंत्र्याचा रस्ता हा कठोर परिश्रम आणि चिकाटीमुळे वास्तव बनू शकतो.