Egypt : गीझा आणि लिश्ट या प्रसिद्ध पिरामिड क्षेत्राच्या जवळ वाहणारी प्राचीन नाइलची एक शाखा नुकतीच शोधली गेली आहे. हजारो वर्षांपूर्वी बांधलेल्या या उंच पिरामिडची निर्मिती कशी झाली आणि त्या काळातील वास्तुविशारदांनी वाळवंटाच्या विस्तृत भागावर इतके मोठे दगडी ब्लॉक्स कसे हलवले? हे गूढच आहे.

आजची नाइल नदी किलोमीटर दूर असली तरी, नवीन अभ्यासातून एक लुप्त झालेली नदीची शाखा उघड झाली आहे जी कधीकाळी बांधकाम स्थळाच्या जवळ वाहत होती. गीझा पिरामिड कॉम्प्लेक्ससह इजिप्तमधील 31 पिरामिड, 64 किलोमीटर लांब असलेल्या नाइल नदीच्या एका शाखेवर बांधले गेले असावेत, जी आता शेतीच्या जमिनीखाली आणि वाळवंटात गाडली गेली आहे.

'कम्युनिकेशन्स अर्थ अँड एनवायरमेंट' या संशोधनपत्रात प्रकाशित झालेल्या निष्कर्षांवरून हे स्पष्ट झाले आहे की, आता जी एक अरुंद, वाळवंटाची पट्टी आहे त्या ठिकाणी हे पिरामिड का केंद्रित आहेत.

जर्मीनवरील प्रतिमा, भूभौतिक सर्वेक्षण आणि गाळाच्या नमुन्यांचा अभ्यास करून इमान घोनेईम आणि सहकाऱ्यांनी नदीच्या गाळाच्या उपस्थितीची पुष्टी केली. ते या माजी शाखेला 'अहरामट' असे नाव देण्याचे सुचवतात, ज्याचा अरबीमध्ये अर्थ 'पिरामिड' असा होतो.

संशोधनानुसार, बांधकामाच्या वेळी अहरामट नदीच्या शाखेमुळे या वाळवंटाच्या पट्टीवर पिरामिड केंद्रित केले गेले होते. अनेक पिरामिडजवळी प्रस्तावित नदीकाठावर थेट जाणारे मार्ग देखील होते, ज्यावरून मालमत्ता वाहतुकीसाठी या जलमार्गाचा वापर केला जात होता असे दिसते.

संशोधकांचे असे मत आहे की सुमारे 4200 वर्षांपूर्वीचा मोठा दुष्काळ, ज्यामुळे वाऱ्याने उडणारी वाळू जमा होण्याचे प्रमाण वाढले, त्यामुळे शाखेच्या पूर्वेकडील स्थलांतराने आणि शेवटी गाळ साचण्यास मदत झाली असावी.

हा शोध पुन्हा एकदा प्राचीन इजिप्शियन लोकांसाठी नाइलने वाहतूक मार्ग आणि सांस्कृतिक जीवनरेखा म्हणून बजावलेल्या महत्वाची भूमिका अधोरेखित करतो. तसेच, पर्यावरणीय बदलांमुळे मानवी समाज ऐतिहासिकदृष्ट्या कसा प्रभावित झाला आहे हे देखील यातून स्पष्ट होते.

संशोधक असे सुचवतात की भविष्यातील संशोधनाद्वारे नाइलच्या आणखी लुप्त झालेल्या शाखा शोधून त्यांच्या काठावर पुरातत्वीय उत्खननांना प्राधान्य देण्यास आणि इजिप्तच्या समृद्ध सांस्कृतिक वारसा स्थळांचे संरक्षण करण्यास मदत होऊ शकते.