मुंबई : २८ ऑगस्ट २०२१ रोजी, एरिझोनाच्या टक्सनच्या उत्तरेला असलेल्या माउंट लेमन वेधकेंद्राला अवकाशाच्या विशालतेत पर्यटन करणाऱ्या एका वस्तूने उचलले. पृथ्वीच्या पलीकडे दररोज सापडलेल्या अशा इतर वस्तूंप्रमाणे यात काही असामान्य नव्हते. परंतु त्यानंतरच्या दिवसांत, हा लघुग्रह प्राधान्य बनला कारण जगभरातील दुर्बिणींमधून घेतलेल्या निरीक्षणांनी वेगळी कहाणी सांगितली.

२०५२च्या गणनेनुसार २०२१ QM1 ग्रहावर आदळण्याच्या शक्यतेसह पृथ्वीच्या दिशेने निघाले होते. वस्तू सूर्याच्या दिशेने जात होती आणि गृह ग्रहाच्या अगदी जवळ येण्यासाठी तयार होती.

"आम्ही सूर्याभोवती त्याचे भविष्यातील मार्ग पाहू शकतो आणि २०५२ मध्ये तो पृथ्वीच्या धोकादायकरीत्या जवळ येऊ शकतो. जितका अधिक लघुग्रह पाहिला जाईल, तितका धोका वाढेल," असे युरोपियन स्पेस एजन्सीचे प्लॅनेटरी डिफेन्सचे प्रमुख रिचर्ड मोइसल म्हणाले.

कॉस्मिक संरेखन प्रतिकूल

लघुग्रहांचे नियमितपणे निरीक्षण केले जाते आणि कॅटलॉग केले जातात, ते प्रारंभिक निरीक्षणांच्या आधारे जोखीम यादीत ठेवले जातात आणि नंतर कक्षीय गणना परिष्कृत झाल्यानंतर काढले जातात. तथापि, 2021 QM1 च्या बाबतीत, लघुग्रह आपली ओळख उघड करण्याच्या स्थितीमध्ये नव्हता.

पृथ्वीवरून असे दिसले की, लघुग्रहाच्या मार्गाने ते सूर्याच्या जवळ आले आणि आपल्या ताऱ्याच्या तेजस्वी चकाकीमुळे ते अनेक महिन्यांपर्यंत दिसणे अशक्य झाले. खगोलशास्त्रज्ञांना चिंतेची गोष्ट अशी होती की ते सध्याच्या कक्षेत पृथ्वीपासून दूर जात होते आणि जोपर्यंत ते सूर्याच्या चकाकीतून निघून जात होते, तेव्हा ते शोधणे खूपच कठीण होते.

ESA च्या निअर-अर्थ ऑब्जेक्ट कोऑर्डिनेशन सेंटरमधील खगोलशास्त्रज्ञ मार्को मिशेली स्पष्ट करतात, “आम्हाला फक्त प्रतीक्षा करावी लागली.

पृथ्वीच्या सर्वात शक्तिशाली टेलिस्कोपमध्ये प्रवेश केला

जेम्स वेब टेलीस्कोप या महिन्याच्या शेवटी पहिल्या निरीक्षणासाठी तयार होत असताना, खगोलशास्त्रज्ञांनी मोठ्या तोफा आणल्या. युरोपियन सदर्न ऑब्झर्व्हेटरीची व्हेरी लार्ज टेलिस्कोप (VLT) प्राइम केली गेली आणि ५० मीटरचा लघुग्रह सूर्यप्रकाशातून बाहेर पडताच खगोलशास्त्रज्ञ तयार झाले.

"आमच्याकडे धोकादायक लघुग्रह शोधण्यासाठी एक संक्षिप्त विंडो होती," ऑलिव्हियर हेनॉट, ESO मधील खगोलशास्त्रज्ञ यांनी स्पष्ट केले. तथापि, हे लघुग्रह आकाशाच्या एका प्रदेशातून आकाशगंगेच्या अगदी मागे जात असल्याने ते सोपे नव्हते. हजारो तार्‍यांच्या पार्श्‍वभूमीवर लहान, क्षीण, मागे सरकणारा लघुग्रह शोधावा लागेल.

दुर्बिणीने आपली ताकद सिद्ध केली. VLT ने पार्श्वभूमी भरून हजारो तार्‍यांसह प्रतिमांची मालिका कॅप्चर केली. अंधाऱ्या जागेवरून उघड्या डोळ्यांना दिसणार्‍या अस्पष्ट तार्‍यांपेक्षा हा लघुग्रह २५० दशलक्ष पट अधिक मंद होता.

ताज्या निरीक्षणांसह, गणित सुधारले गेले आणि 2052 आणि 2021 QM1 मध्ये प्रभाव पडण्याची शक्यता नाकारून नवीन परिभ्रमण गणना ESA च्या जोखीम यादीतून काढून टाकण्यात आली. तथापि, आणखी 1377 शिल्लक आहेत.

युरोपियन स्पेस एजन्सीच्या म्हणण्यानुसार, सूर्यमालेत एक दशलक्षाहून अधिक लघुग्रह शोधले गेले आहेत, त्यापैकी जवळजवळ 30,000 पृथ्वीजवळून जातात, आणि बरेच काही बाहेर असण्याची अपेक्षा आहे.