Right To Repair: ग्राहक व्यवहार मंत्रालयाने (Ministry of Consumer Affairs - MCA) दुरुस्तीचा अधिकार पोर्टलची (Right to Repair portal) स्थापना केली आहे ज्यामुळे नागरिकांना वॉरंटी न गमावता त्यांचे गॅझेट आणि वाहने दुरुस्त करता येतात. पोर्टल आता सुरु झाले असून सध्या त्यात ग्राहक टिकाऊ वस्तू (consumer durables), इलेक्ट्रॉनिक उपकरणे (electronic devices), ऑटोमोबाईल्स (automobiles) आणि शेती उपकरणे (farm equipment) या चार क्षेत्रांचा समावेश आहे. पोर्टल उत्पादने सेवा, वॉरंटी, अटी आणि शर्ती इत्यादींशी संबंधित सर्व सार्वजनिक माहिती एकत्रित करते. चला जाणून घेऊया हे पोर्टल नक्की कसं काम करते आणि याचा तुम्हाला कसा लाभ होईल ते...

दुरुस्तीचा अधिकार काय आहे? (What is right to repair?)

दुरुस्तीचा अधिकार ग्राहकांना त्यांचे इलेक्ट्रोनिक डिव्हाईस जसे की मोबाईल फोन, घरातले इलेक्ट्रोनिक डिव्हाईसेस आणि इतर इलेक्ट्रॉनिक डिव्हाईस दुरुस्त करण्यासाठी लागणारे पैसे हे इतर थर्ड पार्टी कंपनींपेक्षा कमी पैशात मदत करते. संपूर्णपणे नवीन उत्पादने खरेदी करण्याऐवजी ग्राहकांना महागड्या बदलांचा स्वस्त पर्याय उपलब्ध करून देणे हा यामागचा उद्देश आहे.

वर नमूद केल्याप्रमाणे, फ्रेमवर्कच्या सुरुवातीच्या फोकससाठी महत्त्वाची क्षेत्रे म्हणजे शेती उपकरणे, मोबाइल फोन आणि टॅब्लेट, ग्राहकोपयोगी वस्तू, ऑटोमोबाईल्स आणि ऑटोमोबाईल उपकरणे.

पंतप्रधान नरेंद्र मोदी यांनी सुरु केलेल्या LiFE (Lifestyle for Environment) उपक्रमाच्या मार्गावर दुरुस्तीच्या अधिकाराची चौकट तयार करण्यासाठी ग्राहक व्यवहार विभागाने एक समिती स्थापन केली.

राइट टू रिपेअर पोर्टल ग्राहकांना कशी मदत करेल?

दुरुस्तीच्या अधिकाराच्या पोर्टलसह, सरकारचे उद्दिष्ट ग्राहकांना नियोजित अप्रचलिततेपासून संरक्षण देणे आहे, म्हणजे मर्यादित आयुष्यासह उत्पादनाची रचना करणे ज्यामुळे ई-कचरा वाढतो. स्पेअर पार्ट्सची किंमत, गॅरेंटी आणि वॉरंटी यासंबंधीच्या चिंता दूर करणे हे देखील या पोर्टलचे उद्दिष्ट आहे. 

हे स्पेअर पार्ट्सची सत्यता आणि मूळ देशाची माहिती तपासण्याच्या पद्धतींचा उल्लेख करून ग्राहकांना उत्पादनाबद्दल अधिक चांगल्या प्रकारे माहिती देण्यास सक्षम करेल. पोर्टलची लिंक https://righttorepairindia.gov.in/ आहे.

हे पोर्टल ग्राहकांना स्वयं-दुरुस्ती करण्यास सक्षम करण्यासाठी, अधिकृत दुरूस्ती करणार्‍यांची माहिती आणि थर्ड पार्टी दुरुस्ती करणार्‍यांना प्रोत्साहन देण्यासाठी माहिती घेऊन जाईल.

राइट टू रिपेअर पोर्टलवर कोणते ब्रँड नोंदणीकृत आहेत?

सध्या, 17 ब्रँड दुरुस्ती अधिकार पोर्टलवर नोंदणीकृत आहेत. या यादीत ऑटोमोटिव्ह, स्मार्टफोन आणि ग्राहकोपयोगी वस्तू उद्योगातील कंपन्यांचा समावेश आहे. हे Apple, Samsung, Realme, Oppo, HP, Boat, Panasonic, LG, Kent, Havells, Microtek, and Luminous इतर आहेत. Hero Motocorp आणि Honda Motorcycle सारख्या ऑटोमोबाईल कंपन्या देखील पोर्टलवर नोंदणीकृत आहेत.