विलक्षण, नैसर्गिक सौंदर्याने भरलेल्या विहंगम दृश्ये आपल्या सभोवताल वास्तव्यास असतात. परंतु दूरवरच्या ठिकाणी असलेल्या विचित्र स्थळांचे स्वप्न पाहत असतो. पण गुजरात राज्‍यातील कच्छ आश्चर्यकारक दृश्यांनी परिपूर्ण आहे. रुंद, दुधाळ वाळवंटातील एका बाजूला आपल्याला मांसाहारी असलेल्‍या गिधाडाला गुळ व तांदूळ खाताना पाहण्यास मिळेल. तर दुसरीकडे आपल्याला २०० वर्षांपासून निर्भय आणि धडकी भरलेल्या खेड्यात जाण्याची संधी मिळेल. शतकानुशतके जहाजबांधणी केली जाते; तेथे आपण पोर्ट देखील पाहू शकाल. 
 
गुजरात पर्यटन विभागाचे ब्रँड अ‍ॅम्बेसेडर असलेले अमिताभ बच्चन पर्यटकांना या राज्याकडे खेचण्यात महत्त्वाची भूमिका बजावत आहेत, 'कच्छ पाहिले नाही तर काहीच पाहिले नाही' या टॅगलाइनद्वारे पर्यटकांना आकर्षित करत आहेत. कच्छच्या रणमध्ये फिरायचे ठरविले, तर थंड हंगामात तेथे जाणे केव्हाही चांगले. कारण ऑक्टोबरपर्यंत कच्छचा रण कोरडा पडला, ते हळूहळू दलदलीच्या भूमीपासून वाळवंटात रूपांतरित करतात. यासह रणोत्सव म्हणजेच तीन महिन्यांचा उत्सव, ज्याला कच्छ महोत्सव देखील म्हटले जाते. पर्यटकांना या प्रदेशाच्या खांटी संस्कृतीतून ओळख करून देण्यासाठी चांगले कार्य करते. या महोत्सवाची सर्वात महत्वाची गोष्ट म्हणजे आपल्याला रण रिसॉर्टच्या मुख्य गेटजवळील धोर्डो गावात लक्झरी तंबूमध्ये राहण्याची संधी मिळते. येथे हस्तकलेशी संबंधित विविध प्रकारच्या खाद्यपदार्थांच्या आणि स्टॉलच्या रांगा पाहू शकता. या ट्रिपची योजना अशा प्रकारे बनवावी की आपल्याला पौर्णिमेच्या रात्री येथे मुक्काम करण्याची संधी मिळेल. थंड हवामानात, कच्छच्या दुधाळ विस्ताराची झलक पौर्णिमेच्या रात्री अतुलनीय आहे.

काळी टेकडी चढणे
भुजपासून काळा डोंगर म्हणजे काली टेकडी ९० किमी आहे. हा कच्छातील सर्वात उंच पर्वत शिखर आहे. कालो डोंगरचा प्रवास शिगेला पोहोचण्याइतकाच मनोरंजक आहे. भुजपासून २० कि.मी. अंतरावर जाताना वाटेत निळा फलक दिसेल, जो कर्करेषेच्या स्थळावर असल्याची माहिती देईल. पुढे जाताना लँडस्केप हिरव्या व तपकिरी नंतर काळ्या रंगात बदलताना दिसेल. या काळ्या दगडांमुळे त्याचे नाव कालो डोंगर ठेवले गेले आहे. तेथे आणखी एक साइनबोर्ड आहे जो 'मॅग्नेटिक फील्ड झोन' म्हटला जातो. इंजीन बंद असूनही वाहने वेगाने खाली येवून थांबतात. हेच कारण आहे की भूगर्भशास्त्रज्ञांनी या क्षेत्रात रस वाढविला आहे. ते अद्याप याची चाचणी घेत आहेत.

कालो डोंगराच्या वरच्या बाजूस सभोवतालचे ठिकाण पाहण्यासाठी एक डेक बनविला गेला आहे. या डेकवरून तुम्हाला या पांढऱ्या वाळवंटातील विहंगम दृश्य मिळू शकेल. रणचा पांढरा विस्तार तिथून दुधाळ नदीसारखा दिसत आहे. तिथून तुम्हाला एक पूलही दिसेल, जो इंडिया ब्रिज म्हणून ओळखला जातो. पुलाच्या पलीकडे पाकिस्तान आहे. दुपारी कालो डूंगरच्या दत्तात्रेय मंदिरात जावे. येथे एक विलक्षण दृश्य आढळू शकते. भुकेल्या गिधाडांचा एक समूह मंदिराजवळील एका उंच व्यासपीठावर एकत्र होतो. मंदिरातील पुजारी तांदळ, डाळ आणि गूळ यांचा बनलेला प्रसाद त्यांना घालत असतो. ही प्रथा गेली 400 वर्षांपासून चालू आहे.

पुढे आहे भुतांचे शहर
लखपतनगर हे भुजपासून सुमारे १७० कि.मी. अंतरावर आहे. जेथे फक्त रस्त्यानेच जाऊ शकतो. भारत-पाक सीमेला लागून असलेल्या पश्चिमेकडील हे शेवटचे शहर. हे कोरी खाडी आणि कच्छचे रण यांना जोडते. येथील समृद्धीमुळे लखपत हे नाव पडले. खरं तर रोज एक लाख कौरी (प्राचीन कच्छ चलन) चा व्यवसाय असायचा. सर्वात व्यस्त बंदर असल्याने १८१९ मध्ये भूकंपामुळे सिंधू नदीचा मार्ग बदलला तेव्हा लखपतला आपला दर्जा गमवावा लागला. शहरापासून नदी वाहू लागली. हे सध्या एक भीतीदायक आहे आणि मानवी लोकसंख्या विरहित आहे. जिथे रस्ते कोरडे आणि घरे मोडली आहेत. ७ किमी लांबीच्या तटबंदीने सर्व काही वेढलेले आहे. किल्ल्याच्या भिंती १८ व्या शतकात बांधल्या गेल्या. येथे लखपत गुरुद्वारामध्ये राहू शकता जे एका श्रीमंत व्यावसायिकाच्या घरात तयार आहे. शिख धर्माचे संस्थापक गुरुनानक सोळाव्या शतकात मक्का येथे जात असताना या ठिकाणी राहिले. ही एक सोपी आणि पांढऱ्या रंगाची रचना आहे. या गुरूद्वाराला युनेस्कोने चांगल्या संरक्षणासाठी पुरस्कृत केले आहे. येथील कर्मचारी तुम्हाला लंगारचे साधे आणि चवदार भोजन घेण्यास उद्युक्त करतील. गुरुद्वारामध्ये राहणे विनामूल्य आहे. स्वत: च्या इच्छेनुसार काहीतरी दान करायचे असल्यास ते आनंदाने स्वीकारले जाते.

समुद्राजवळील भाग
मांडवी भुजपासून अवघ्या एका तासावर आहे. हे बंदर शहर काशिविश्वनाथ बीच आणि विजय विलास पॅलेससाठी ओळखले जाते. स्थानिक गावकरी अभिमानाने सांगतील की लगान आणि हम दिल दे चुके सनम या चित्रपटाचे चित्रीकरण विजय विलास महलमध्ये करण्यात आले होते. हा वाडा तुम्हाला जुन्या इंग्रजी कोठीची आठवण करून देईल. राजवाड्याचे कारंजे राजवाड्याचे मुख्य सौंदर्य वाढवतात, व्यवस्थित देखभाल केलेली बाग आणि पायपाटे विशेषतः चालण्यासाठी डिझाइन केलेले आहेत. शतकानुशतके जहाजे तयार करण्यासाठी मांडवी प्रसिद्ध आहे. येथे येऊन लाकडी जहाज कसे बनवतात हे पाहू शकतो. समुद्राच्या किनाऱ्यावर समुद्री किनारे आकर्षित होतात. या सीगल्स मनुष्यांना पाहण्याची इतकी सवय झाली आहेत की आपल्याबरोबर चालण्यास अजिबात संकोच वाटत नाही.

भुजला नक्‍की जावे
भुजमध्ये तुम्ही फक्त फिरायला निघता. आयना महल, प्राग महालचा बेल टॉवर, कच्छचे संग्रहालय असे आहे जिथे आपण वेळ घालवू शकतो. २००१ च्या गुजरात भूकंपात शहराचा एक मोठा भाग नष्ट झाला. त्यानंतर दीड दशकानंतर असे दिसते की जणू भुज अजूनही आपले विखुरलेले तुकडे झाकण्याचा प्रयत्न करीत आहे. इथल्या लोकांच्या उत्पन्नाचा सर्वात मोठा स्रोत म्हणजे पर्यटन होय. या भागाला भेट देण्याचेही हे एक मोठे कारण आहे.