जळगावः  गुजरातचे सोमनाथ मंदिर जगप्रसिध्द असून हे मंदिर गुजरातच्या वेरावळ बंदरापासून थोड्या अंतरावर प्रभास पाटण येथे आहे. सर्व ज्योतिर्लिंग शिव महापुराणात या ज्योतिर्लिंगासंदर्भात असे सांगितले आहे, की सोमनाथची शिव लिंग स्वतः चंद्र देव यांनी स्थापित केले आहे. म्हणून शिवलिंगाचे नाव सोमनाथ असे आहे. त्यामुळे या प्राचीन मंदिराची महत्वाची माहिती जाणून घेवू...

मंदिर १५५ फुट उंच

सोमनाथ मंदिराची रचना अतिशय सुंदर असून मंदिराची उंची सुमारे 155 फूट आहे. मंदिराच्या शिखरावरील कलशचे वजन सुमारे 10 टन आहे. तर ध्वज 27 फूट उंच आणि परिघामध्ये 1 फूट आहे. मंदिराच्या परिसर मोकळे असून मंदिराचे प्रवेशद्वार कलात्मक आहे. हे मंदिर नाट्यमंडप, जगमोहन आणि गर्भगृह या तीन भागात आहेत. मंदिराच्या बाहेर वल्लभभाई पटेल, राणी अहिल्याबाई, इत्यादींच्या पुतळ्यांची स्थापना केली आहे. जाते. समुद्राच्या किनाऱ्यावर वसलेले हे मंदिर खूप सुंदर दिसते.

मंदिराला असे नाव पडले

शिवपुराणानुसार राजा दक्ष प्रजापतीच्या शापातून मुक्त होण्यासाठी चंद्रदेवाने येथे भगवान शिवची तपश्चर्या केली. आणि त्यांनी ज्योतिर्लिंग म्हणून येथेच रहावे अशी प्रार्थना केली. सोम हे चंद्राचेच नाव तर शिवने आपले नाथ स्वामी मानून येथे तपस्या केल्यामूळे या ज्योतिर्लिंगास सोमनाथ म्हणतात.

बाण स्तंभाचे रहस्य..

मंदिराच्या दक्षिणेस समुद्राच्या किनाऱ्यावरील बाण स्तंभ हे प्राचीन आहेत. सुमारे 6 शतकापासून इतिहासात बाण स्तंभाचा उल्लेख आहे. परंतु हे कधी बांधला गेला आणि कोणी बांधला हे कोणालाच माहिती नाही. तज्ञ म्हणतात की बाण स्तंभ हा एक दिशात्मक स्तंभ आहे, त्याच्या वरच्या टोकावर बाण (बाण) आहे. ज्याचे तोंड समुद्राकडे आहे. या बाण स्तंभावर असमुद्रांत दक्षिण ध्रुव, तोपर्यंत अखंड ज्योतिमार्गा असे लिहिले आहे. त्याचा अर्थ की,  याचा अर्थ असा आहे की समुद्राच्या या बिंदूपासून दक्षिण ध्रुवाकडे सरळ रेषेत एकही अडथळा नाही. या ओळीचा साधा अर्थ असा आहे की जर सोमनाथ मंदिराच्या त्या बिंदूपासून दक्षिणेस ध्रुवाकडे, म्हणजेच अंटार्क्टिकाकडे सरळ रेषा काढली गेली तर मध्यभागी एकही डोंगर किंवा जमिनीचा तुकडा नाही. म्हणजे प्राचीन काळातील लोकांना माहित होते की दक्षिण ध्रुव कुठे आहे आणि पृथ्वी गोल आहे? बाणाच्या बाणामध्ये काही अडथळा नाही हे त्यांना कसे कळले असते? हे आत्तापर्यंत एक रहस्य आहे.

मंदिरावर 17 हल्ले

सोमनाथ मंदिराचा इतिहास सांगतो की वेळोवेळी मंदिरावर अनेक हल्ले झाले त्यात मंदिराची तोडफोड केली गेली. एकूण 17 वेळा मंदिरावर हल्ला झाले आणि प्रत्येक वेळी मंदिराचे नूतनीकरण करण्यात आले. पण मंदिरावर कोणत्याही काळाचा परिणाम झाला नाही. असे मानले जाते की हे शिवलिंग विश्वाच्या निर्मितीच्या वेळी देखील होते, तिचे महत्त्व ऋग्वेदातही नमूद केले आहे.