Dhule : साक्री तालुक्यात धार्मिक कार्य आणि तीर्थक्षेत्र पर्यटनाने फार मोठी भरारी घेतल्याचे चित्र आहे. धार्मिक देवस्थाने, तीर्थक्षेत्रावर पर्यटनाचा मोठा वाव असून, शासकीय निधी व भाविकांच्या देणगीतून मोठा विकास साधल्याचे समाधानकारक चित्र आहे.

(Dhule sakri taluka is in religious pilgrimage tourism)

आदिमाया धनदाईदेवी

साक्री तालुक्यात वर्षभर भाविकांचा राबता म्हसदी (ता. साक्री) येथील सुमारे ७७ पेक्षा अधिक कुंळाची कुलदैवत, आदिमाया धनदाईदेवीच्या मंदिराजवळ असतो. या ठिकाणी केवळ धार्मिक अधिष्ठान नसून नैसर्गिक सौंदर्याचे अद्‍भुत असा परिसर आहे. धनदाईदेवीला राज्यभरातील भाविक कुलदैवत मानतात. देवी नवसाला पावते, अशी भाविकांची श्रद्धा आहे. धनदाईदेवी मंदिर परिसराला शासनाने तीर्थक्षेत्राचा दर्जा दिला असून, यामाध्यमातून शासकीय मदतीने धनदाईदेवी तरुण ऐक्य मंडळाने मंदिर परिसराच्या विकासाची भरारी घेतल्याचे चित्र आहे.

शेंदवड भवानीमाता मंदिर, श्री कन्हैयालाल महाराज मंदिर, अलालदरी धबधबा, श्री धनाई- पुनाईमाता मंदिर, नागाईमाता मंदिर, आदिमाया आदिशक्ती धनदाईदेवी देवीचे मंदिर, म्हाळसादेवी, लाटीपाडा, अक्कलपाडा प्रकल्प आदी निसर्गरम्य ठिकाणे आहेत. याठिकाणी पावसाळ्यात भाविक आणि पर्यटकांची गर्दी असते.

आमळी

श्री विष्णू किंवा कन्हय्यालाल महाराज यांना समर्पित असलेल्या मंदिरांपैकी ओळखले जाणारे मंदिर हे साक्री तालुक्यातील आमळी येथे आहे. कथा अशी आहे, की एकदा मुल्हेरचा राजा मकरध्वज हा एक प्रसिद्ध असलेले दाकोर, ओखा बंदराजवळ होता. आमळी येथील मंदिरातील आजस्थित असलेली मूर्ती राजाच्या स्वप्नात दिसली आणि राजाला त्याच्यासोबत मुल्हेरमध्ये आणण्याची विनंती केली. राजाच्या सहमतीवर देवाने राजास अशी अट घातली, की पालखीला इतर मार्गाने कुठेही जमिनीवर टेकता कामा नये. (latest marathi news)

भोइंचे पालखीचे काम चालू होते आणि राजा मंदिर बांधण्यासाठी आणि इतर आवश्यक व्यवस्था करण्यासाठी पुढे गेले. अंतर कमी करण्यासाठी पालखी जंगल मार्गाने आणि आमळीजवळील नदी ओलांडल्यावर अंतर कमी करण्यासाठी ते त्यामध्ये बुडवून ठेवण्यासाठी थांबले. त्यांच्यापैकी एकाने आठवण करून दिली, की जर पालखी बुडवून ठेवायची असेल तर पालखीला त्यापैकी काही लोकांनी चिकटून राहायचे व त्यानंतर त्यांनी पालखी एका पिंपळाच्या झाडाजवळ ठेवली.

पण नदीतून बाहेर येताना ती पालखी हलत नव्हती. भगवान श्रीकृष्ण गावातील पाव्हबा भगत नावाच्या एका गरीब माणसाच्या स्वप्नात गेले आणि त्याला आपल्यासाठी एक छोट मंदिर बांधण्याची विनंती केली. पाव्हबाने त्याच्या गरिबीमुळे आपली असमर्थता दाखवली; पण प्रभूने त्याला हे समजावले, की तू कामाची सुरवात कर. त्यानंतर तुला इमारतीच्या बांधकामासाठी आवश्यक असलेली संपत्ती सापडेल. त्यानुसार पाव्हबाने कार्य हाती घेतले आणि जे स्वप्नात सांगितले होते तसे सर्वकाही झाले.

- बलसाणे

साक्री तालुक्यातील बळसाणे येथे हेमाडपंती व बहामनी शैलीतील गुहा आणि गुदामांचे जतन केले आहे. हे कानूबाईमाता मंदिर आणि विमलनाथ स्वामी जैन मंदिर या दोन देवस्थानसाठी ओळखले जाते. गावाजवळ सुस्थितीत असलेल्या प्राचीन गुहा आहेत. त्यामुळे बलसाणे हे मनोरंजक पर्यटन आणि धार्मिक स्थळ बनले आहे.

- भामेर

गाव किंवा डोंगराळांच्या पर्वतरांगांवरील मोकळे असलेल्या गुहा किंवा नक्षींसाठी साक्री तालुक्यातील भामेर हे गाव किल्ल्यासाठी अधिक प्रसिद्ध आहे. किल्ल्यातील एक उल्लेखनीय वैशिष्ट्य म्हणजे, त्याची इमारत बहुधा भूमिगत आहे. या गच्चीला गुळांनी बांधात आहे, त्यापैकी काही साधा व आकारहीन आहेत. परंतु इतर खांब-समर्थीतमुळे असलेल्या नियमित इमारती आहेत. लेणी स्थानिक पातळीवर गवळी राजाचे घर म्हणून ओळखल्या जातात.

- बोदगाव

बोदगाव हे गाव राजा भोज यांच्यानंतर आधी साक्री तालुक्यात भोजपूर म्हणून ओळखले जात असे. हे बऱ्याच जुन्या आणि काही मोडकळीस आलेल्या मंदिरांसाठी प्रसिद्ध आहे. जे मुख्यत्वे उतवाळी नालाच्या किनाऱ्यावर वसलेले आहे. महादेवाला समर्पित अशी चार मंदिरे, मारुती-गणपती आणि भवानी समर्पित प्रत्येकी एक-एक मंदिर आहे आणि अज्ञात संतांच्या बारा स्तंभी जमातीस ‘बारा खांबी मंदिर’ म्हणून ओळखले जाते.

- चिकसे

साक्री तालुक्यात चिकसे हे गांगेश्वराच्या मंदिरासाठी प्रसिद्ध आहे. याठिकाणी भाविक भक्ती, श्रद्धेने दर्शन घेत श्रावण महिन्यात पर्यटनाचा आनंद घेतात. तालुक्यातील तीर्थक्षेत्रांच्या माध्यमातून पर्यटन विकासाची भरारी घेतली आहे

- इंदवे

साक्री तालुक्यातील इंदवे हे गाव तळ्याच्या किनारी बांधलेल्या इंदिराई देवीला समर्पित असलेल्या एका छोट्या परंतु प्राचीन मंदिरासाठी प्रसिद्ध आहे. त्यात गोड पाण्याचे वर्षभर चालणारे तळे आहे. तसेच त्याच्या बाहेर जवळच गरम पाण्याचे तळेदेखील आहे.

- नागाईमाता देवस्थान

साक्री तालुक्यातील नागपूर- कोकले हे पांझरा नदीच्या डाव्या किनाऱ्यावर वसलेले नागाई मंदिरासाठी प्रसिद्ध आहे. याठिकाणी नागदेवतेचा साक्षात्कार झाल्याचा दाखला जाणकार देतात. नागदेवता, नागकन्येची दंतकथा सांगितली जाते.

- निजामपूर

साक्री तालुक्यातील निजामपूर हे गाव निजाम-उल-मुल्ले यांच्या काही काळातील तेथील रहिवासामुळे निजामपूर हे नाव देण्यात आलेले आहे. तो हेमांडपंथी मंदिरांच्या माहितीसाठी तेथे थांबलेला होता.