"नाशिकच्या बौद्ध स्तूप परिसरात बोधी वृक्षाचे रोपण होत आहे. हा नाशिककरांसाठी अत्यंत आनंदाचा, ऐतिहासिक असा क्षण आहे. नाशिकला बौद्ध धम्माचा प्राचीन इतिहास आहे. त्रिरश्मी बौद्ध लेणीच्या स्वरूपातून सर्वांना आजही ते पाहता येते. लेण्यांमधील शिलालेखत ते स्पष्टपणे पाहायला मिळते. गौतमीपुत्र सात्करणी आणि पुळूमावी या सतावहन राजांनी हे लेणी त्या काळात निर्माण केली, असा महत्त्वपूर्ण प्राचीन इतिहास नाशिकला आहे. अनुराधपूर (श्रीलंका) या देशातील प्राचीन आणि आध्यात्मिक महत्त्व असलेले शहर. जगातील सर्वांत आदरणीय वृक्षांपैकी एक आहे ‘बोधी वृक्ष’. श्रीलंकेच्या मध्यभागी वसलेले हे प्राचीन शहर प्रसिद्ध बोधी, ज्ञानाचे जिवंत प्रतीक आणि श्रीलंका राष्ट्राच्या समृद्ध बौद्ध वारशाचा दाखला आहे."- प्रवीण मंदाकिनी शांताराम गांगुर्डे, सायकोथेरपिस्ट, विश्वस्त, दादासाहेब गायकवाड स्मारक समिती, नाशिक

(Living Covenant of Spiritual Heritage Bodhi tree of Anuradhapura Sri Lanka on day of samrat ashok vijayadashami nashik)

अनुराधापूरमधील बोधी वृक्षाची उत्पत्ती दोन सहस्राब्दी वर्षांहून अधिक काळ शोधली जाऊ शकते. भारताच्या सम्राट अशोकाने आपली मुलगी संघमित्रा थेरी हिला आणि मुलगा महेंद्र या दोघांना मूळ बोधी वृक्षाचे रोपटे घेऊन श्रीलंकेला पाठवले.

ज्याच्या खाली भगवान बुद्धांनी भारतातील बोधगया येथे ज्ञान प्राप्त केले. श्रीलंकेत बौद्ध धर्माच्या जन्मानिमित्त अनुराधपूर येथे हे रोपटे समारंभपूर्वक लावले गेले.

शतकानुशतके बोधी वृक्ष साम्राज्यांच्या उदय आणि पतनाचा साक्षीदार आहे. ज्यामुळे ते केवळ एक धार्मिक प्रतीक बनले नाही, तर श्रीलंकेच्या इतिहासाचा जिवंत इतिहास आहे.

पवित्र महत्त्व

जगभरातील बौद्धांसाठी, बोधी वृक्षाचे अतुलनीय आध्यात्मिक महत्त्व आहे. हे सिद्धार्थ गौतमाच्या ज्ञानाचे प्रतीक आहे. ज्यांनी अनेक वर्षांच्या ध्यानानंतर त्याच्या आश्रय शाखांखाली महानिर्वाण प्राप्त केले.

भक्त प्रार्थना करण्यासाठी, ध्यान करण्यासाठी आणि आशीर्वाद घेण्यासाठी झाडाला भेट देतात. पिंपळाचे झाड दिवसाही आणि रात्रीही प्राणवायू देत असते. असा विश्वास आहे, की झाड सकारात्मक ऊर्जा आणि शहाणपण पसरवते.

बोधी वृक्षाच्या सभोवतालचे शांत वातावरण शांततेची भावना वाढवते. यात्रेकरू आणि पर्यटकांना, उपासकांना त्यांच्या अंतर्मनाशी जोडण्यासाठी आमंत्रित करते.

सांस्कृतिक प्रभाव

अनुराधपुरातील बोधी वृक्षाचा प्रभाव धार्मिक सीमांच्या पलीकडे पसरलेला आहे. हे श्रीलंकेच्या सांस्कृतिक फॅब्रिकचा, प्रेरणादायी कला, साहित्य आणि परंपरांचा अविभाज्य भाग बनला आहे. प्राचीन भित्तिचित्रे, शिल्पे आणि आधुनिक कलाकृतींमध्ये झाडाचे चित्रण केले गेले आहे.

जे त्याचे कायमचे आकर्षण प्रतिबिंबित करते. पोसोन पोयासारखे सण, श्रीलंकेत बौद्ध धर्माचे आगमन साजरे करतात आणि हजारो यात्रेकरूंना पवित्र वृक्षाला अभिवादनासाठी आकर्षित करतात. राष्ट्राची सांस्कृतिक ओळख घडविण्याच्या भूमिकेवर जोर देतात.

संरक्षणाचे प्रयत्न

बोधी वृक्षाचे जतन करणे, ही श्रीलंकेतील लोकांची सामायिक जबाबदारी आहे. काळजीवाहक काळजीपूर्वक त्याच्या गरजा पूर्ण करतात. त्याचे आरोग्य आणि दीर्घायुष्य सुनिश्चित करतात.

भावी पिढ्यांसाठी या जिवंत वारशाचे रक्षण करण्यासाठी संवर्धन उपक्रम आणि सामुदायिक जागृती कार्यक्रम राबविण्यात आले आहेत. हे वृक्ष पर्यावरण संवर्धनाच्या महत्त्वाची आठवण करून देणारे, मानवतेला निसर्गाच्या चमत्कारांचे संरक्षण करण्यासाठी उद्युक्त करते.

आध्यात्मिक आणि सांस्कृतिक वारशाचा चिरस्थायी पुरावा

श्रीलंकेतील अनुराधपूर येथील बोधी वृक्ष बौद्ध धर्माच्या आध्यात्मिक आणि सांस्कृतिक वारशाचा चिरस्थायी पुरावा म्हणून उभा आहे. त्याची प्राचीन मुळे, प्रतीकात्मक महत्त्व आणि सांस्कृतिक प्रभाव याला प्रबोधनाचा दिवा बनवतात.

सर्व स्तरातील लोकांना त्याच्या उपस्थितीचा अनुभव घेण्यासाठी आकर्षित करतात. यात्रेकरू आणि प्रवासी या पवित्र स्थळाकडे जात असताना, ते केवळ झाडाचे साक्षीदार होत नाहीत तर वेळ आणि जागेच्या पलीकडे असलेल्या गहन आध्यात्मिक वारशाशी जोडले जातात.

त्यांच्या मनाला समृद्ध करतात आणि नैसर्गिक जगाबद्दल आदराची भावना प्रेरित करतात.