Vrushal Karmarkar
प्रेमात ताजमहाल बांधण्याचे आश्वासन तुम्ही अनेकदा ऐकले असेल. पण टाटा असे आहेत जे प्रेमातही दानधर्माचा विचार करतात. टाटा मेमोरियल रुग्णालयामागेही एक सुंदर प्रेमकथा दडलेली आहे.
लाखो लोकांचे जीव वाचवणाऱ्या आणि लोकांना नवे जीवन देणाऱ्या टाटा मेमोरियल हॉस्पिटलची सुरुवात एका प्रेमकथेने झाली. एक प्रेमकथा ज्यात एका पतीने आपल्या पत्नीच्या स्मरणार्थ हॉस्पिटल बांधले आहे.
दोराबजी टाटा यांच्या पत्नी लेडी मेहरबाई टाटा यांना रक्ताच्या कर्करोगाचे निदान झाले होते. त्यानंतर लेडी मेहरबाई टाटा यांच्यावर बराच काळ परदेशात उपचार झाले.
त्यांच्यावर रेडिओथेरपी झाली, पण डॉक्टर त्यांना वाचवू शकले नाहीत. 1932 मध्ये त्यांचे निधन झाले. त्यांच्या आठवणीत दोराबजी टाटा यांनी हे रुग्णालय बांधण्याचे ठरवले.
भारतात कर्करोगाच्या उपचारासाठी एकही रुग्णालय नव्हते. कर्करोगाच्या उपचारासाठी रेडिएशन थेरपी वापरली जात होती, जी भारतात उपलब्ध नव्हती. दोराबजी टाटा यांनी ठरवले की कर्करोगाच्या उपचारासाठी ते परदेशासारखी सुविधा असलेले हॉस्पिटल भारतात सुरू करतील.
त्यांनी लेडी टाटा मेमोरियल ट्रस्ट आणि सर दोराबजी टाटा ट्रस्ट असे दोन ट्रस्ट तयार केले. दोराबजी टाटा यांनी त्यांच्या पत्नी मेहरबाई टाटा यांना मौल्यवान जयंती हिरा भेट दिला होता, परंतु दुर्दैवाने त्यांना तो कधीही घालता आला नाही.
यापूर्वी जेव्हा टाटा स्टीलची परिस्थिती बिघडली तेव्हा त्यांनी हा हिरा गहाण ठेवला होता. मेहरबाई टाटांच्या मृत्यूनंतर दोराबजी टाटा यांनी तो हिरा विकून रुग्णालयासाठी निधी गोळा केला. मात्र हॉस्पिटलचे काम सुरू होण्यापूर्वी १९३२ मध्ये दोराबजींचे निधन झाले.
दोराबजींचे अधुरे स्वप्न पूर्ण करण्यासाठी सर नौरोजी सकलतवाला टाटा यांनी काम पुढे नेले. टाटा समूहाचे नवे अध्यक्ष झाल्यानंतर त्यांनी पुन्हा कामाला सुरुवात केली. मात्र सकलातवाला यांचे १९३८ मध्ये हृदयविकाराच्या झटक्याने निधन झाले.
आता टाटांची जबाबदारी जेआरडी टाटा यांच्या हातात आली. जेआरडी टाटा यांनी टाटा मेमोरिअल हॉस्पिटलचे बांधकाम सुरू केले. रुग्णालयाचे काम पुन्हा सुरू झाले, परंतु १९३९ मध्ये दुसऱ्या महायुद्धामुळे पुन्हा एकदा काम थांबले.
जेआरडी टाटा यांनी हार न मानता ३० लाख रुपये खर्चून रुग्णालयाचे काम २ वर्षात पूर्ण केले. फेब्रुवारी १९४१ मध्ये टाटा मेमोरियल हॉस्पिटल तयार झाले. हे सात मजली हॉस्पिटल सर्व आधुनिक सुविधांनी सुसज्ज होते.
केवळ भारतातीलच नव्हे तर संपूर्ण आशियातील हे पहिले कर्करोग रुग्णालय होते. १९५७ पर्यंत, टाटा मेमोरियल हॉस्पिटल टाटा ट्रस्टद्वारे चालवले जात होते. नंतर भारत सरकारच्या आरोग्य मंत्रालयाने ते आपल्या नियंत्रणाखाली घेतले.