Swadesh Ghanekar
वर्षातून एकदा देवालाही तापाचा त्रास सहन करावा लागतो. तुम्हाला हे जाणून आश्चर्य वाटेल, परंतु हे सत्य आहे. संपूर्ण जगाला रोगांपासून मुक्त करणारे जगन्नाथ स्वामी दरवर्षी ज्येष्ठ महिन्यातील स्नान पौर्णिमेच्या दिवशी आजारी पडतात.
त्यांच्या भक्तांप्रमाणे ते देखील आजारी पडतात आणि त्यांना औषधाच्या रूपात उकडीचे औषध देऊन उपचार केले जातात.
भगवान जगन्नाथ पौर्णिमेच्या दिवसापासून १५ दिवस विश्रांती घेतात आणि त्यांच्या भक्तांना दर्शन देत नाहीत.
१५ दिवसांच्या कालावधीत भगवान जगन्नाथ मंदिराचे दरवाजे बंद असतात. या वेळी भगवान जगन्नाथाला फळांचे रस,औषधे आणि दलिया अर्पण केला जातो.
जेव्हा भगवान जगन्नाथ निरोगी होतात तेव्हा ते रथावर स्वार होऊन भक्तांना भेटायला येतात.ज्याला जगप्रसिद्ध रथयात्रा म्हणतात. दरवर्षी आषाढ महिन्यातील शुक्ल पक्षाच्या दुसऱ्या दिवशी ही रथयात्रा निघते.
भगवान श्री जगन्नाथांचे भक्त माधव दास जी ओरिसा प्रांतातील जगन्नाथ पुरी येथे राहत होते. माधव दास जी एकटे राहत होते. ते रोज श्री जगन्नाथ प्रभूंचे दर्शन घेत असत.
एके दिवशी अचानक माधवदास यांची तब्येत बिघडली. त्यांना उलट्या आणि जुलाबाचा त्रास झाला. ते इतके अशक्त झाला की त्यांना उठता-बसताही त्रास होऊ लागला.
माधवजी त्यांचे काम स्वतः करायचे आणि कोणाचीही मदत घेत नसे. मदतीसाठी आलेल्या व्यक्तीला ते सांगायचे की भगवान जगन्नाथ स्वतः त्याचे रक्षण करतील. तेव्हा जगन्नाथ स्वामी स्वतः माधवजींकडे सेवकाच्या रूपात त्यांची सेवा करण्यासाठी आले.
माधवदास जी बरे झाले आणि शुद्धीवर आले, तेव्हा भगवान जगन्नाथजींना इतकी सेवा करताना पाहून त्यांनी लगेच ओळखले की ते माझे भगवान आहेत.
एके दिवशी श्री माधवदासजींनी परमेश्वराला विचारले , “प्रभू ! तू त्रिभुवनाचा स्वामी आहेस, माझी सेवा करतोस. तुझी इच्छा असती तर तू माझा हा आजार बरा करू शकला असतास, तू रोग बरा केला असतास तर तुला हे सर्व करावे लागले नसते.
तेव्हा जगन्नाथस्वामी त्याला म्हणाले- “हे बघ माधव! माझ्या भक्तांचे दुःख मी सहन करू शकत नाही, म्हणूनच मी स्वतः तुमची सेवा केली. जे नशिबात आहे ते भोगावेच लागते. या जन्मात आनंद नाही घेतला तर पुढचा जन्म भोगायला घ्यावा लागेल आणि माझ्या भक्ताला थोडासा नशिबाने पुन्हा पुढचा जन्म घ्यावा लागेल असे मला वाटत नाही. म्हणूनच मी तुमची सेवा केली.
तरीही तुम्ही असे म्हणत असाल तर मी भक्ताच्या शब्दाकडे दुर्लक्ष करू शकत नाही. आता तुमच्या नशिबात अजून १५ दिवसांचा आजार शिल्लक आहे, त्यामुळे कृपया मला १५ दिवसांचे आजारपण द्या. जगन्नाथ प्रभूंनी माधवदासजींकडून १५ दिवसांचा तो आजार घेतला. तेव्हापासून हे १५ दिवस भगवान जगन्नाथ आजारी राहतात.
तेव्हापासून आजतागायत हे वर्षानुवर्षे सुरू आहे. भगवान जगन्नाथ वर्षातून एकदाच स्नान करतात. ज्याला आपण स्नान यात्रा म्हणतो. भगवान जगन्नाथ दरवर्षी स्नान यात्रेनंतर १५ दिवस आजारी पडतात आणि १५ दिवस मंदिराचे दरवाजे बंद असतात.