Sandip Kapde
छत्रपती शिवाजी महाराज आपल्या सैनिकांना वेतनही प्रदान करत होते.
सर्व सैनिकांना ते रोख रक्कम देत होते.
ही रोख रक्कम व्यापाऱ्यांकडून आणली जायची.
सैनिकांचे वेतन विविध ठिकाणी "वराता" प्रणालीद्वारे वितरित केले जात होते.
वराता हा चेकप्रमाणे प्रकार पाठवून व्यापाऱ्यांकडून रोख रक्कम घेतली जाई आणि ती सैनिकांना दिली जात असे.
सेतुमाधवराव पगडी, मोगल आणि मराठे पृ. ७४-७५ मध्ये याचा उल्लेख आहे, आणि शिवकालातील काळात देखील याबद्दल लिहिण्यात आले आहे.
घोडदळातील प्रत्येक बारगीराला त्याच्या कार्यक्षमतेनुसार दोन ते पाच होनपर्यंत दरमहा पगार मिळत असे.
शिलेदाराचा पगार सहा होनापासून बारा होनापर्यंत होता.
जुमलेदारास अडीचशे होन तैनात व पालखी यांची तैनात असे.
सुभेदारास वर्षाचे सहाशे होन तैनात व पालखी, पाच हजारीस दोन हजार होन वार्षिक तनखा पालखी व अबदागीर अशी नेमणूक असे.
शिलेदाराचे सुभेदार अर्थात निराळे असून ते सगळे सरनोबताच्या हुकमात असत.