Ganeshotsav 2023: 'एक गाव, एक गणपती' ची सुरुवात कुठून झाली? साथीच्या रोगामुळे घेतला होता निर्णय

देशभरामध्ये सध्या गणेशोत्सव मोठ्या उत्साहामध्ये साजरा केला जात आहे. लोकांनी आपल्या घरांमध्ये गणरायाची स्थापना केली आहे. मंडळांचे मोठमोठे गणपतीही स्थापन झाले आहेत. महाराष्ट्रामध्ये गणेशोत्सवाच्या अनेक परंपराही आढळतात. अशीच एक परंपरा अगरोली गावामध्ये सुरू आहे. या परंपरेचं अनुकरण आता राज्यातल्या इतरही भागांमध्ये केलं जात आहे.

नवी मुंबईमधल्या अगरोली या भागामध्ये 'एक गाव एक गणपती'ची परंपरा सुरू करण्यात आली. आता सातारा, सांगली, सोलापूर आणि पुण्याच्या ग्रामीण भागामध्येसुद्धा ही परंपरा आहे. १९६१ मध्ये अगरोलीमध्ये कम्युनिस्ट नेते भाऊ सखाराम पाटील यांनी गणेशोत्सवाच्या काळामध्ये 'एक गाव एक गणपती' ही संकल्पना मांडली.

या प्रस्तावामध्ये त्यांनी म्हटलं होतं की गावातल्या प्रत्येक परिवाराला वेगवेगळा गणपती बसवण्याची गरज नाही. पूर्ण गावामध्ये गणपतीची एकच मूर्ती असावी, जेणेकरून खर्च कमी होईल. अगरोली या गावातल्या लोकांचा प्रमुख व्यवसाय मासेमारी, मिठाचं उत्पादन आणि शेती हा होता.

या गावातल्या सार्वजनिक मंडळाचे पदाधिकारी दिलीप वैद्य यांनी सांगितलं की, लोक गरीब होते, सण उत्सव साजरे करण्यासाठी लोक पैसे उधार घ्यायचे आणि कर्जात बुडायचे. सुरुवातीला लोकांना हा प्रस्ताव आवडला नव्हता. त्यांना असं वाटायचं की अशा प्रकारे परंपरा तोडल्यामुळे त्यांच्यावर दैवी प्रकोप होईल, पण हळूहळू लोकांनी ही संकल्पना स्विकारली आणि या गावामध्ये एकच गणपती बसवून ११ दिवस उत्सव साजरा करण्यात आला.

लाईव्ह हिंदुस्तानने दिलेल्या माहितीनुसार, भाऊ पाटील यांचे नातू भूषण पाटील म्हणाले की हे पहिलंच गाव आहे जिथे एक गाव एक गणपती या विचाराची अंमलबजावणी करण्यात आली. ही परंपरा ६० वर्षांहूनही अधिक काळापासून सुरू आहे. यामुळे गावामध्ये बंधुता वाढीस लागली आहे.

कोल्हापूर परिक्षेत्राचे विशेष पोलीस महानिरीक्षक मनोज लोहिया यांनी सांगितलं की, एक गाव एक गणपती ही परंपरा आता पश्चिम महाराष्ट्रातही लोकप्रिय होत आहे. विशेषतः आता सातारा, सांगली, सोलापूर आणि पुण्याच्या ग्रामीण भागातही ही संकल्पना रुजत आहे.