लग्नानंतर पहिल्या श्रावणात केले जाते मधु श्रावणी व्रत

मुंबई : श्रावण महिन्याचे आगमन होताच मिथिलांचल संस्कृतीत नटलेल्या मधुश्रवणीच्या गाण्यांचे गुंजन सुरू झाले आहे. नवविवाहित जोडपे मधुश्रवणी या लोकोत्सवाच्या तयारीला लागले आहेत. पतीच्या दीर्घायुष्यासाठी चौदा दिवस ही पूजा मिथिला लोकांमध्येच केली जाते.

हा पवित्र सण मिथिलाच्या नवविवाहित जोडप्याने मोठ्या थाटामाटात आणि नववधूच्या रूपात साजरा करायचा असतो. मैथिल संस्कृतीनुसार नवविवाहित जोडपे लग्नाच्या पहिल्या वर्षी श्रावण महिन्यात मधुश्रवणीचा उपवास करतात.

मधुश्रवणी व्रत श्रावणाच्या कृष्ण पक्षाच्या पंचमीच्या दिवसापासून सुरू झाले असून हा उत्सव १४ दिवसांचा असेल. मैथिल समाजातील नवविवाहितांच्या घरी मधुश्रवणीचा उत्सव होतो. या उत्सवात मातीच्या मूर्ती, विषहरा, शिव-पार्वतीच्या मूर्ती बनवल्या जातात.

मधुश्रवणी आयुष्यात एकदाच होते

मधुश्रवणी आयुष्यात फक्त एकदाच लग्नाच्या पहिल्या श्रावणाला केली जाते. नवविवाहित लोक १४ दिवस मीठाशिवाय अन्न घेतील. ही पूजा सलग १४ दिवस चालते आणि श्रावण महिन्यातील शुक्ल पक्षातील तृतीया तिथीला विशेष पूजेने व्रत संपते.

या दिवशी नवविवाहित जोडपे उपवास करतात आणि गणेश, चनाई, माती आणि शेणापासून बनवलेला विषहरा आणि गौरी-शंकर यांची पूजा केल्यानंतर महिला पुजाऱ्याकडून कथा ऐकतात.

पूजेचे सर्व साहित्य नवविवाहित महिलेच्या सासरच्या मंडळींकडून येते.

संध्याकाळी नवविवाहित जोडपे त्यांच्या मित्रांसह एक गट तयार करतात आणि पूजेसाठी बांबूच्या फांदीमध्ये फुले तोडतात. स्त्रिया मिळून गाणी गातात. सलग तेरा दिवस नवविवाहित जोडप्याला सासरच्या घरून जेवण मिळते. तपश्चर्येप्रमाणेच हा सण पतीच्या दीर्घायुष्यासाठी आहे. नवविवाहित दाम्पत्याच्या सासरच्या मंडळींकडून कोणतीही कमतरता ठेवली जात नाही.

पूजेच्या शेवटच्या दिवशी नवविवाहित दाम्पत्याच्या सासरच्या मंडळींकडून पुष्कळ पूजेचे साहित्य, अनेक प्रकारची मिठाई, नवीन कपडे घेऊन पाच वृद्ध मंडळी त्यांना आशीर्वाद देण्यासाठी येतात. सासरच्या वयोवृद्ध लोकांकडून आशीर्वाद मिळाल्यावरच नवविवाहित जोडप्याची पूजा संपते.

मैथिल समाजात नवविवाहित स्त्रिया अमर सुहाग उपवास करतात.

मैथिल समाजातील नवविवाहित जोडपे अमर सुहागासाठी मधुश्रवणी करतात. मिथिलाच्या पारंपरिक चालीरीतींचे पालन करणारे लोक हे व्रत देश-विदेशात पाळतात. नेपाळमध्ये हा सण अत्यंत पवित्र पद्धतीने साजरा केला जातो. पूजेच्या ठिकाणी माळणीच्या पानांवर विविध प्रकारच्या आकृती बनवल्या जातात.

महादेव, गौरी, नाग-नागीण यांच्या मूर्तीची प्रतिष्ठापना करून आणि विविध प्रकारचे नैवेद्य दाखवून पूजा सुरू होते. या व्रतामध्ये महादेव, गौरी, विषारी आणि नाग देवता यांची विशेष पूजा केली जाते. रोज वेगवेगळ्या कथांमध्ये मैना पंचमी, विषारी, बिहुला, मानसा, मंगला गौरी, पृथ्वी जन्म, समुद्र मंथन, सती ही कथा व्रतीला सांगितली जाते.