Kargil War : कारगिलच्या युद्धाला सुरुवात कशी झाली ?

मुंबई : कारगिल युद्धात पाकिस्तानी सैन्याने द्रास-कारगिल टेकड्या ताब्यात घेण्याचा प्रयत्न केला होता. या लढाईत भारतीय सैन्याने पाकिस्तानी सैन्य आणि त्यांच्या समर्थकांचा पराभव केला होता. १९४७-४८ आणि १९६५ मध्ये पाकिस्तानी सैन्याने आदिवासींच्या मदतीने काश्मीर ताब्यात घेण्याचा प्रयत्न केला.

खरं तर, कारगिल युद्ध हे काश्मीर ताब्यात घेऊन भारताला अस्थिर करण्याच्या जिहादींच्या २० वर्षांच्या मोहिमेतील एक टर्निंग पॉइंट आहे आणि ते अनेक बाबतींत आधीच्या दोन युद्धांपेक्षा वेगळे आहे.

कारगिल युद्धाचे तीन टप्पे होते. प्रथम, श्रीनगर ते लेहला जोडणाऱ्या राष्ट्रीय महामार्ग क्रमांक १ वर नियंत्रण प्रस्थापित करण्याच्या उद्देशाने पाकिस्तानी घुसखोरांनी महत्त्वाच्या मोक्याच्या ठिकाणांचा ताबा घेतला.

दुसरे, भारताने घुसखोरी शोधून काढली आणि लगेचच प्रतिहल्ल्यासाठी आपल्या सैन्याची जमवाजमव करण्यास सुरुवात केली आणि तिसरा टप्पा म्हणजे भारत आणि पाकिस्तानच्या सैन्यांमध्ये जोरदार संघर्ष झाला आणि शेजारी देशाचा पराभव झाला.

कारगिल लढाईचे कारण

भारताने या 'ऑपरेशन विजय'ची जबाबदारी प्रत्यक्ष-अप्रत्यक्षपणे सुमारे दोन लाख सैनिकांवर सोपवली होती, असे मानले जाते. युद्धाचे मुख्य क्षेत्र असलेल्या कारगिल-द्रास सेक्टरमध्ये सुमारे तीस हजार सैनिक उपस्थित होते. या युद्धानंतर पाकिस्तानचे ३५७ सैनिक मारले गेले. मात्र, भारतीय लष्कराच्या कारवाईत पाकिस्तानचे चार हजार जवान शहीद झाल्याचे सांगण्यात आले.

यात भारतीय लष्कराचे ५२७ जवान शहीद झाले असून १३६३ जण जखमी झाले आहेत. जगाच्या इतिहासात कारगिल युद्धाचा समावेश जगातील सर्वोच्च भागात झालेल्या युद्धाच्या घटनांमध्ये होतो.

कारगिल युद्धाचे मुख्य कारण

काश्मीरमधील कारगिल भागात नियंत्रण रेषेवरून घुसखोरी करण्याच्या कटामागे पाकिस्तानचे तत्कालीन लष्करप्रमुख परवेझ मुशर्रफ जबाबदार असल्याचे मानले जाते.

मे १९९९ मध्ये, स्थानिक गोरक्षकांकडून माहिती मिळाल्यानंतर ले. सौरभ कालियाने पेट्रोलवर केलेल्या हल्ल्याने त्या भागात घुसखोरांच्या उपस्थितीबाबत खात्री पटली. सुरुवातीला, भारतीय लष्कराने या घुसखोरांना जिहादी समजले आणि त्यांना हुसकावून लावण्यासाठी आपले काही सैनिक पाठवले.

प्रतिस्पर्ध्यांकडून होणारे प्रत्युत्तर हल्ले आणि एकापाठोपाठ एक अनेक भागात घुसखोरांच्या उपस्थितीच्या बातम्या आल्या. यावरून लक्षात आले की, प्रत्यक्षात ही नियोजित आणि मोठ्या प्रमाणात घुसखोरी होती, ज्यामध्ये केवळ जिहादीच नाही तर पाकिस्तानी सैन्याचाही सहभाग होता. हे लक्षात घेऊन भारतीय लष्कराने ऑपरेशन विजय सुरू केले, ज्यामध्ये ३० हजार भारतीय सैनिक सहभागी झाले होते.

लष्कराच्या समर्थनार्थ, भारतीय हवाई दलाने २६ मे रोजी 'ऑपरेशन सुरक्षित सागर' सुरू केले, तर नौदलाने कराचीला पोहोचणाऱ्या सागरी मार्गावरून पुरवठा रोखण्यासाठी पूर्वेकडील भागांचा ताफा अरबी समुद्रात आणला.

कारगिल युद्धाचा निकाल

दोन महिन्यांहून अधिक काळ चाललेल्या या युद्धात भारतीय लष्कराने पाकिस्तानी सैन्याचा पराभव केला आणि अखेर २६ जुलैला शेवटचे शिखरही जिंकले. हा दिवस आता 'कारगिल विजय दिवस' म्हणून साजरा केला जातो.