Loksabha 2024 Seating Arrangement: संसदेत कोण कुठे बसणार हे कोण ठरवतं? त्यासाठी काय नियम आहेत?

Loksabha 2024 Seating Arrangement:

१८ लोकसभेचा निकाल लागला असून आता सत्ताधारी पक्ष सत्ता स्थापन करण्याच्या तयारीत आहे. एनडीए आघाडीचे पंतप्रधान पदाचे उमेदवार नरेंद्र मोदी ९ जून रोजी शपथ घेणार आहेत. त्यानंतर त्यांचे मंत्रीमंडळाचे नेते शपथ ग्रहण करतील. त्यानंतर लगेचच लोकसभेचे कामकाज सुरू होईल. विधानभवनात कोणी कुठल्या बाजूला बसायचे याचे काही नियम आहेत.

संसदेच्या दोन्ही सभागृहातील सदस्यांची बसण्याची व्यवस्था एका ठराविक नियमानुसार केली जाते. लोकसभेबद्दल बोलायचे झाले तर कोणता सदस्य कुठे बसणार हे लोकसभा अध्यक्ष ठरवतात. साधारणपणे पारंपारिक व्यवस्थेत सत्ताधारी पक्षाचे लोक एका बाजूला आणि विरोधी पक्षाचे लोक दुसऱ्या बाजूला बसतात.

सत्ताधारी कोणत्या दिशेला बसतात ?

लोकसभेत सत्ताधारी पक्षाचे सदस्य सहसा सभापतींच्या खुर्चीच्या उजवीकडे बसतात. विरोधी पक्षाचे खासदार सभापतींच्या डाव्या बाजूला बसतात. लोकसभा सचिवालयाचे अधिकारी सभापतींच्या समोर एका टेबलावर बसतात.

लोकसभेची कार्यपद्धती आणि कामकाज नियम ४ नुसार, लोकसभा सदस्य सभापतींनी विहित केलेल्या नियमांनुसार बसतात. या संदर्भात आवश्यक सूचना कलम १२२(अ) मध्ये दिल्या आहेत. या कलमामुळे लोकसभेतील पक्षाच्या सदस्यांची आसनक्षमता ठरवण्याचा अधिकार सभापतींना मिळतो.

वरिष्ठ सदस्यांना समोर बसण्यासाठी जागा मिळेल याची काळजीही सभापती घेतात, मग ते कोणत्याही पक्षाचे असोत.

नवीन संसद भवनातील लोकसभेच्या चेंबरमध्ये ८८८ खासदारांसाठी बसण्याची व्यवस्था आहे. तर राज्यसभेत ३८४ सदस्य बसू शकतात. सध्या सभासद संख्या यापेक्षा खूपच कमी आहे आणि भविष्याचा विचार करून सभासद संख्या वाढल्यास कोणतीही अडचण येणार नाही, अशी व्यवस्था करण्यात आली आहे.

लोकसभा आणि राज्यसभेच्या संयुक्त अधिवेशनासाठी, नवीन संसद भवनात एकाच वेळी १२७२ सदस्यांची बसण्याची व्यवस्था केली आहे. सध्या लोकसभा सदस्यांची संख्या १९७१ च्या जनगणनेच्या आधारे केलेल्या सीमांकनावर आधारित आहे. तेव्हापासून जागांच्या संख्येत कोणताही बदल झालेला नाही आणि २०२६ पूर्वी त्यात कोणताही बदल होऊ शकत नाही.

अनेक राज्यांतील वाढती लोकसंख्या आणि लोकसंख्येनुसार लोकसभेच्या जागांची संख्या वाढवण्याची मागणीही वेळोवेळी करण्यात आली आहे. त्यामुळे २०२६ नंतर देशात नवी सिमा गनना होऊन सदस्य संख्या वाढण्याची शक्यता आहे. त्यामुळेच सेंट्रल व्हिस्टा प्रकल्पांतर्गत तयार करण्यात आलेल्या नवीन संसद भवनात अधिक खासदारांसाठी बसण्याची व्यवस्था आहे.