Mughal Garden : इंग्रजांनी तयार केलेल्या गार्डनला 'मुघल' नाव कसे? जाणून घ्या रंजक किस्सा

Mughal Garden : ट्यूलिप फुलांसाठी प्रसिद्ध असलेल्या राष्ट्रपती भवनात बांधलेले मुघल उद्यान आता अमृत उद्यान म्हणून ओळखले जाणार आहे. ट्यूलिप फुलांचे एकूण 12 प्रकार आहेत. 31 जानेवारीपासून ते सर्वसामान्यांसाठी खुले होणार आहे, जिथे लोकांना विविध प्रकारची फुले पाहता येणार आहेत. राष्ट्रपती भवनात बांधलेले मुघल गार्डन 15 एकरात पसरलेले आहे. ब्रिटीश राजवटीत ते बांधले गेले.

1911 मध्ये ब्रिटिशांनी कोलकाता ते दिल्ली आपली राजधानी केली. दिल्लीतील रायसिनाची टेकडी कापून राष्ट्रपती भवन तयार करण्यात आले. त्या काळी राष्ट्रपती भवनाला व्हाईसरॉयचे घर म्हटले जायचे.

मुघल गार्डन का आणि कसे बांधले गेले?

व्हाईसरॉय हाऊसची रचना एडवर्ड लुटियन्सने केली होती. त्याच्या बांधकामासोबतच व्हाईसरॉय हाऊसमध्ये खास फुलांची बाग तयार करण्यात आली होती, पण तत्कालीन व्हाईसरॉय लॉर्ड हार्डिंग्ज यांच्या पत्नी लेडी हार्डिंग यांना ही बाग फारशी आवडली नाही. नंतर बागेचा नवा नकाशा तयार करण्यात आला. एडवर्ड लुटियन्सने 1917 मध्ये त्याचा नकाशा फायनल केला आणि हे गार्डन तयार होण्यासाठी 11 वर्षे लागली. ते 1928 मध्ये पूर्ण झाले.

सुरुवातीच्या टप्प्यात सर्वसामान्यांना यामध्ये प्रवेश देण्यात आला नाही. देशाचे पहिले राष्ट्रपती डॉ.राजेंद्र प्रसाद यांनी मुघल गार्डनच्या सौंदर्याची ओळख सर्वसामान्यांना करून देण्यास हिरवी झेंडी दिली. तेव्हापासून ही परंपरा बनली आहे आणि आता फेब्रुवारी आणि मार्चमध्ये सामान्य लोकांसाठी ते खुले केले जाते.

इंग्रजांनी तयार केलेल्या गार्डनला मुघलांचे नाव का पडले ?

हे नाव मुघलांच्या नावावर असण्यामागेही एक खास कारण आहे. भारतीय वंशाचा सुलतान फिरोजशाह तुघलक याने मुघल परंपरा पुढे नेत देशात 1200 बागा बांधल्या. दिल्लीतही मुघलांनी अनेक बागा बांधल्या. याला शालीमार बाग, साहिबाबाद किंवा बेगम बाग अशी अनेक नावे आहेत, जी वनस्पतींसह मुघल राजवटीची प्रतीके आहेत.

राष्ट्रपती भवनाच्या वेबसाइटनुसार, एडवर्ड लुटियन्सने या भव्य उद्यानाची रचना करताना ब्रिटिश कल्पकतेला इस्लामिक वारशाची जोड दिली. मुघल गार्डन्सची रचना ताजमहालच्या बागा, जम्मू आणि काश्मीरच्या बागा आणि भारत आणि पर्शियातील पेंटिंग्सपासून प्रेरित होती. मीडिया रिपोर्ट्सनुसार, त्या काळात मुघलांच्या नावावर गार्डन्स ठेवण्याचा ट्रेंड होता आणि तोच वारसा लक्षात घेऊन त्याला मुघल गार्डन असे नाव देण्यात आले.

हे गार्डन चार भागांमध्ये विभागले आहे

या बागेत युरोपियन बेड, लॉन प्लॅटफॉर्म, फुलांची झुडपे सुंदरपणे सजवण्यात आली आहेत. मुघल गार्डन्सवर जम्मू आणि काश्मीरच्या मुघल गार्डन्स, ताजमहालच्या आजूबाजूच्या बागा आणि भारत आणि पर्शियाच्या लघुचित्रांचा प्रभाव आहे. मुघल गार्डन चार भागात विभागले आहे. चतुर्भुजकार उद्यान, लंबा उद्यान, पर्दा उद्यान और सर्कुलर उद्यान. बागेतील डूब्स मुळात मुघल गार्डन्सच्या बांधकामादरम्यान कलकत्त्याहून आणले गेले होते. (Rashtrapati Bhavan)

या उद्यानाला मुघलांचे नाव देण्यात आल्याने त्याचे नाव बदलण्याची मागणीही अनेकदा करण्यात आली आहे. हिंदू महासभेने त्याचे नाव बदलून राजेंद्र प्रसाद उद्यान करण्याची मागणीसुद्धा केली गेली आहे.