डिजिटल स्किल : अत्यावश्यक सायबर सुरक्षा

दैनंदिन जीवनात इलेक्ट्रॉनिक उपकरणे आणि इंटरनेटचा वापर सर्व क्षेत्रात मोठ्या प्रमाणात होऊ लागल्यामुळे सायबर सिक्युरिटी या क्षेत्राला अनन्यसाधारण महत्त्व आले आहे. सायबर सुरक्षा ही संगणक प्रणालींना अनधिकृत प्रवेशापासून किंवा नुकसान होण्यापासून किंवा प्रवेश करण्यायोग्य बनविण्यापर्यंत संरक्षण करण्यावर भर देते. माहिती सुरक्षा ही दुसरी स्वतंत्र शाखा आणि व्यापक श्रेणी आहे जी सॉफ्ट कॉपी किंवा अन्य डिजिटल स्वरूपात सर्व माहिती मालमत्तेचे संरक्षण करते.

सायबर हल्ले हे सातत्याने वाढतच आहेत, हल्लेखोर विविध प्रकारच्या युक्त्या वापरत आहेत. यामध्ये विशेषत- मालवेअर आणि रॅन्समवेअरचा समावेश आहे. सामान्य सायबर धोक्यांमध्ये बोनेट सॉफ्टवेअर, रॅटस (रिमोट ऍक्सेस ट्रोजन्स), रूटकिट्स आणि बूटकिट्स, स्पायवेअर, ट्रोजन, व्हायरस आणि वर्म्स, मालवेअर, आणि रॅनसमवेअर हे समाविष्ट आहेत. ते मागील दरवाज्याने दूरस्थ व अनधिकृत पद्धतीने प्रवेशित होतात. फॉर्मजॅकिंग, जे ऑनलाइन फॉर्ममध्ये दुर्भावनापूर्ण कोड घालतात. क्रिप्टोजॅकिंग, जे बेकायदेशीर क्रिप्टोकरन्सी सॉफ्टवेअर स्थापित करते. डिडीओएस (डिस्ट्रिब्युटेड डिनायल-ऑफ-सर्व्हिस) हल्ले, जे सर्व्हर, सिस्टीम आणि नेटवर्कला ट्रॅफिकने ऑफलाइन नॉक करण्यासाठी वापरतात. डिएनएस (डोमेन नेम सिस्टम) वरील विषारी हल्ले, दुर्भावनापूर्ण साइट्सवर रहदारी पुनर्निर्देशित करण्यासाठी डिएनएसची तडजोड करतात. अशा क्षेत्रातील सुरक्षिततेसाठी सायबर सिक्युरिटी एक्सपर्ट अनेक स्तरावर काम करतात.

सायबर सुरक्षा म्हणजे सायबर हल्ल्यांपासून सिस्टम, नेटवर्क, प्रोग्रॅम, उपकरणे आणि डेटाचे संरक्षण करण्यासाठी तंत्रज्ञान, प्रक्रिया आणि नियंत्रणे यांचा वापर सक्षमपणे करणे तसेच सायबर हल्ल्यांचा धोका कमी करणे आणि प्रणाली, नेटवर्क आणि तंत्रज्ञानाच्या अनधिकृत शोषणापासून संरक्षण करणे. सायबर सुरक्षेमध्ये क्लाऊड सुरक्षा, इंटरनेट ऑफ थिंग्ज सुरक्षा, नेटवर्क सुरक्षा, पायाभूत सायबर सुविधा, अ‍ॅप्लिकेशन सुरक्षा सॉफ्टवेअर, नियमित सायबर सुरक्षा जोखीम मूल्यांकन आदी कौशल्ये-क्षेत्रांचा समावेश होतो.

क्लाऊड सुरक्षा क्लाऊडमध्ये डेटा, ॲप्लिकेशन्स आणि पायाभूत सुविधा सुरक्षित करण्याशी संबंधित आहे. आयओटी (इंटरनेट ऑफ थिंग्ज) सुरक्षेमध्ये कनेक्ट केलेली स्मार्ट उपकरणे आणि नेटवर्क सुरक्षित करणे समाविष्ट आहे. ‘आयओटी’ उपकरणांमध्ये मानवी हस्तक्षेपाशिवाय इंटरनेटशी कनेक्ट होणाऱ्या स्मार्ट फायर अलार्मसारख्या अनेक गोष्टींचा समावेश होतो तसेच नेटवर्क सुरक्षेमध्ये सर्व्हर आणि होस्ट्स, फायरवॉल आणि वायरलेस ऍक्सेस पॉइंट्स आणि नेटवर्क प्रोटोकॉल्ससह ऑपरेटिंग सिस्टम आणि नेटवर्क आर्किटेक्चरवर परिणाम करणाऱ्या भेद्यता संबोधित करणे आदी समाविष्ट आहे. या क्षेत्रातील वैशिष्ट्यपूर्ण कौशल्य धारकांची आजही मोठ्या प्रमाणात गरज आहे.

सुरक्षा पायाभूत सुविधेत स्काडा (पर्यवेक्षी नियंत्रण आणि डेटा संपादन) प्रणाली सहसा सॉफ्टवेअरवर अवलंबून असतात. ऊर्जा, वाहतूक, आरोग्य, पाणी आणि डिजिटल पायाभूत सुविधा क्षेत्रातील अत्यावश्यक सेवांचे ऑपरेटर आणि डिजिटल सेवा प्रदाते हे नियमांमध्ये त्यांच्या सुरक्षा जोखमींचे व्यवस्थापन करण्यासाठी योग्य तांत्रिक आणि संस्थात्मक उपायांची अंमलबजावणी ही या क्षेत्रातील सुरक्षा तज्ज्ञांद्वारे करतात.

अ‍ॅप्लिकेशन सुरक्षेमध्ये सॉफ्टवेअर किंवा वेबसाइट डिझाईन, कोडिंग आणि प्रकाशनातील असुरक्षित विकास प्रक्रियेमुळे उद्‍भवणाऱ्या असुरक्षा दूर करणे अनेकवेळा सहज शक्य झाले आहे. मॅकॅफी आणि सीएसआयएसच्या अभ्यासानुसार, गोळा केलेल्या डेटावर आधारित, सायबर गुन्ह्यांमुळे जागतिक अर्थव्यवस्थेचे दरवर्षी एक ट्रिलियन डॉलरपेक्षा जास्त नुकसान होते असे अनुमान केले आहे. या क्षेत्रातील जोखीम ओळखण्यासाठी आणि त्यांचे मूल्यांकन करण्यासाठी नियमित सायबर सुरक्षा जोखीम मूल्यांकन वापरणे हा कार्यप्रक्रिया संरक्षण करण्याचा सर्वांत प्रभावी आणि किफायतशीर मार्ग आहे त्यामुळे या क्षेत्रामध्ये सर्वाधिक करिअर संधी उपलब्ध झालेल्या आहेत.