हेल्थ केअर : ऑप्टिकल फिजिक्स

इंजिनिअरिंगसारखे फिजिक्स विषय किंवा त्यामधील ज्ञान प्रत्यक्षरीत्या वैद्यकीय क्षेत्रात उपयोगी दिसत नसले तरी अप्रत्यक्षरीत्या ते सगळीकडे असते. यामधील एक शाखा आहे ती ‘ऑप्टिकल फिजिक्स!’ याच फिजिक्सच्या ऑप्टिक्सने औषधाच्या पद्धतीत बदल करून आणि हृदयविकार, कर्करोग, मूत्रपिंड दगड, गुडघ्याच्या दुखापती आणि डोळ्यांच्या आजारांवर उपचार, यासारख्या प्रमुख आरोग्य समस्यांसाठी नवीन दृष्टिकोन देऊन जगातील कोट्यवधी लोकांच्या जीवनावर परिणाम केला आहे. ऑप्टिक्स आणि फायबर ऑप्टिक्सच्या वापरामुळे खुल्या शस्त्रक्रियेच्या जागी कमीत कमी हल्ल्याच्या उपचारांनी रोगाचा उपचार करण्याचे कमी आक्रमक मार्ग निर्माण झाले आहेत. जीवशास्त्रातील मूलभूत संशोधन ज्यामुळे रोगाच्या उपचारात नवीन अंतर्दृष्टी निर्माण होते, जीन सिक्वेन्सिंगच्या ऑप्टिकल पद्धतींपासून नवीन आणि अधिक अचूक मायक्रोस्कोपीपर्यंतच्या तांत्रिक प्रगतीचा फायदा झाला आहे.

मेडिकल क्षेत्रातील या सर्व तंत्रज्ञानामागे ऑप्टिक्स शाखेतील संशोधनाचा आणि प्रगतीचा खूप मोठा हातभार आहे. ऑप्टिकल तंत्रांच्या या व्यापक वापरामुळे जैविक संशोधन समस्यांकडे नवीन दृष्टिकोन, वैद्यकीय निदानाच्या नवीन पद्धती आणि रोगांवर उपचार करण्याचे नवीन मार्ग निर्माण झाले आहेत. संशोधनात वापरण्यासाठी विकसित केलेली साधने रुग्णांच्या उपचारासाठी साधनांमध्ये विकसित झाली आहेत आणि नवीन आणि वाढत्या अत्याधुनिक संशोधन उपकरणे उदयास येत आहेत, ज्यामुळे मूलभूत जैविक प्रक्रियांचा अभ्यास आणि नियंत्रण करण्याची डॉक्टरांची क्षमता सुधारत आहे.

आरोग्यसेवेचा विचार केला तर चष्म्याच्या फ्रेम्स, लेन्सेस आणि कॉन्टॅक्ट लेन्सच्या फॅब्रिकेशनमध्ये ऑप्टिक्सचा सर्वांत व्यापक वापर होत आहे. गेल्या दहा वर्षांत या बाजाराचा अंदाज १३.२ डॉलर अब्ज होता आणि जगभरात त्यामध्ये १४ कोटी लोकांना रोजगार मिळत आहे तर जागच्या एकूण लोकसंख्येच्या अंदाजे ५५ टक्के लोकांना या सेवेची गरज लागत आहे, त्यामध्ये चष्मा किंवा आधुनिक लेन्स वापरतात यांचा समावेश होतो.

कोरोनानंतरच्या जगात आपण ज्या टेलिमेडिसीनबद्दल विचार करत आहोत, त्या क्षेत्रातही ऑप्टिक्सचा वापर केला जाणार आहे. ज्याप्रमाणे वैद्यकीय क्षेत्रात वापरले जाणारे सिटी स्कॅन मशिन हे अनेक एक्स-रे मशिन आणि सीसीडी कॅमेरा यांचे एकत्रित साधन आहे. त्याच वैद्यकीय उपकरणात आधुनिक ऑप्टिक्स तंत्रज्ञानाचा उपयोग करून क्ष-किरण प्रतिमा माहिती थेट डिजिटल स्वरूपात प्रदान करता येणार आहे. यामुळे या क्षेत्राचे जलदगतीने व्यावसायिकीकरण आणि ही सेवा लोकांना कमीत कमी खर्चात मिळण्यास मदत होईल. ऑप्टिक्स तंत्रज्ञानाच्या वापरामुळे पारंपरिक क्ष-किरण फिल्म स्कॅन आणि डिजिटायझेशन करण्याची आवश्यकता टाळतील आणि रेडिओग्राफची वाहतूक आणि साठवण सुलभ करेल.

याचबरोबर कॅन्सर आजाराच्या क्षेत्रात कोलोनोस्कोपचा वापर कोलन कॅन्सरच्या (मोठ्या आतड्याचा कॅन्सर) संभाव्य रुग्णांची तपासणी करण्यासाठी नियमितपणे केला जातो. कोलन कॅन्सरचे लवकरात लवकर निदान होणे अनेकदा जीव वाचवणारे असते. हे कोलोनोस्कोप तंत्रज्ञान पूर्णपणे ऑप्टिक्सवर अवलंबून आहे. जेवढे ऑप्टिक्समध्ये नवनवीन संशोधन होत जाईल तेवढे हे तंत्रज्ञान अधिक विकसित आणि रुग्णांसाठी सुलभ होईल. त्याजोडीला महिलांमध्ये लॅपरोस्कोप हे तंत्रज्ञानही कोलोनोस्कोप सारखेच वापरले जाते. लॅपरोस्कोपच्या वापरामुळे अनेक स्त्रीरोगविषयक प्रक्रिया सुटसुटीत झाल्या आहेत, ज्या गर्भाशयात प्रवेश करण्यासाठी पोटातून जातात. लॅप्रोस्कोपिक तंत्रांमुळे पित्त मूत्राशय काढून टाकणे यासारख्या इतर अनेक प्रक्रियादेखील सक्षम होतात, ऑप्टिकक्समधील संशोधनामुळे या प्रकारच्या सुविधा रुग्णांना कमी त्रासदायक होतील ज्याला मेडिकल क्षेत्रात मिनिमली इनवेसिव्ह थेरपी म्हणतात.