सातारा : बायोकेमिस्ट्री ही विज्ञानाची एक शाखा आहे, ज्यात सजीव प्राणी आणि त्यांच्या जैविक प्रक्रियांशी संबंधित अभ्यास केला जातो. शिवाय यात प्राण्यांचा पर्यावरणावर काय प्रभाव पडतो याचा देखील अभ्यास केला जातो. जे बायोकेमिस्ट्रीच्या क्षेत्रात काम करतात त्यांना 'बायोकेमिस्ट' असे म्हणतात. ते सजीवांच्या शरीरात निर्माण होणारे द्रव्य, प्रथिने, कार्बोहाइड्रेट्स, चरबींच्या संरचनेचा आणि त्यांच्या कार्याचा अभ्यास करतात. बायोकेमिस्ट्रीमध्ये करिअरच्या संधी वेगाने वाढत आहेत. देशातील संशोधनाचे वाढते क्षेत्र हे त्याचे प्रमुख कारण आहे. मेडिसीन, मेडिकल सायन्स, शेती, फॉरेन्सिक सायन्स अथवा पर्यावरण या सर्व गोष्टी या विषयाच्या कक्षेत अभ्यासल्या जातात.
आपल्याला नोकरी कुठे मिळेल?
बायोकेमिस्ट्रीमध्ये पदव्युत्तर पदवी घेतल्यानंतर आपण ड्रग रिसर्चर, फॉरेन्सिक सायंटिस्ट, बायोटेक्नॉलॉजिस्ट, फूड टेक्नॉलॉजिस्ट, रिसर्च फील्ड आणि इतर क्षेत्रात काम करू शकता.
पगार
या क्षेत्रात पगारही चांगला आहे. करिअरच्या सुरूवातीस दरमहा 20 ते 25 हजार पगाराचे पॅकेज उपलब्ध आहे. ज्यांना संशोधन क्षेत्रात जायचे नाही, ते नेट किंवा पीएचडी पदवी मिळवून अध्यापन क्षेत्रातही करिअर करू शकतात. केवळ सामान्य महाविद्यालय किंवा विद्यापीठातच नाही, तर वैद्यकीय, दंत किंवा पशु चिकित्सक इत्यादी देखील जीवशास्त्रासाठी अध्यापन क्षेत्रात खूप वाव आहे. या क्षेत्राला विक्री आणि विपणनामध्येही अपार क्षमता आहे.
पात्रता
साधारणत: चार सेमिस्टर किंवा दोन वर्षांच्या या कार्यक्रमात पदव्युत्तर होण्यासाठी पदव्युत्तर पदवी आवश्यक असते. बऱ्याच संस्थांमध्ये पीजी करण्यासाठी पदवी देखील बायोकेमिस्ट्रीमध्ये असणे आवश्यक आहे. ज्या विद्यार्थ्यांनी इंडस्ट्रियल मायक्रोबायोलॉजी, बॉटनी, फिजियोलॉजी या विषयातून पदवी प्राप्त केली आहे आणि पदवीमध्ये रसायनशास्त्राचा अभ्यास केला आहे, अशी अनेक विद्यापीठे त्यांना एमएससी बायोकेमिस्ट्रीमध्ये प्रवेश घेण्यास पात्र मानतात.
प्रवेश
विद्यापीठांमध्ये प्रवेशासाठी वेगवेगळे नियम आहेत. कधी फक्त नंबरच्या आधारे प्रवेश मिळतो, तर कधी परीक्षा घेण्याची प्रक्रिया सुरू होते. पदवी गुणांच्या आधारे प्रवेश देण्याबाबत विद्यापीठांचे स्वतःचे नियम आहेत. किमान 55 आणि प्रथम श्रेणीत किमान 50 टक्के गुण आवश्यक आहेत.
संस्था
कोर्स : एमएससी अ‍ॅडव्हान्स बायोकेमिस्ट्री, एमएससी मेडिकल बायोकेमिस्ट्री
संस्था : मद्रास विद्यापीठ
कोर्स : एम. एससी बायोकेमिस्ट्री
संस्था : दिल्ली विद्यापीठ
कोर्स : एम. एससी मेडिकल बायोकेमिस्ट्री
संस्था : जिपमेर, पुडुचेरी
कोर्स : एम. एससी बायोकेमिस्ट्री
संस्था : प्रवरा ग्रामीण विद्यापीठ, अहमदनगर (महाराष्ट्र)
कोर्स : एम. एससी बायोकेमिस्ट्री
संस्था : सायन्स कॉलेज, पटना
कोर्स : एम. एससी बायोकेमिस्ट्री
संस्था : हैदराबाद विद्यापीठ
कोर्स : एम. एससी मेडिकल बायोकेमिस्ट्री
संस्था : एम्स, नवी दिल्ली
कोर्स : एम. एससी बायोकेमिस्ट्री
संस्था : कालीकत युनिव्हर्सिटी
कोर्स : एम. एससी बायोकेमिस्ट्री
संस्था : जिवाजी विद्यापीठ, ग्वालियर
कोर्स : एम. एससी बायोकेमिस्ट्री
संस्था : बुंदेलखंड विद्यापीठ, झाशी
कोर्स : एम. एससी बायोकेमिस्ट्री
संस्था : चौधरी चरण सिंह हरियाणा कृषी विद्यापीठ, हिसार
कोर्स : एम. एससी बायोकेमिस्ट्री
संस्था : देवी अहिल्या विद्यापीठ, इंदूर
कोर्स : एम. एससी बायोकेमिस्ट्री
संस्था : गोवा विद्यापीठ
कोर्स : एम. एससी बायोकेमिस्ट्री
संस्था : आंध्र विद्यापीठ
कोर्स : एम. एससी बायोकेमिस्ट्री
संस्था : अलिगड मुस्लिम विद्यापीठ
सकाळ+ चे सदस्य व्हा
ब्रेक घ्या, डोकं चालवा, कोडे सोडवा!
Read latest Marathi news, Watch Live Streaming on Esakal and Maharashtra News. Breaking news from India, Pune, Mumbai. Get the Politics, Entertainment, Sports, Lifestyle, Jobs, and Education updates. And Live taja batmya on Esakal Mobile App. Download the Esakal Marathi news Channel app for Android and IOS.