Inspiration : या शाळेत प्रवेशाचे वय आहे ६० ते ९० वर्षे आणि गणवेश आहे नऊवारी साडी

मुंबई : महाराष्ट्रातील फगणे गावातील ७० वर्षांच्या आजीला वाचायचे होते. गावातील वार्षिक शिवाजी जयंती उत्सवादरम्यान छत्रपती शिवाजींच्या जीवनाविषयी वाचण्यासाठी त्या धडपडत असताना तिने योगेंद्र बांगर यांना भेटल्या.

“मला निदान धार्मिक पुस्तके तरी वाचता आली असती तर बरं झालं असतं”, अशी भावना आजीबाईंनी बांगर यांच्याकडे व्यक्त केली. यातूनच स्थानिक जिल्हा परिषदेत शिक्षक आणि कार्यकर्ते असलेल्या बांगर यांना ठाणे जिल्ह्यात आजीबाईची शाळा नावाची आजींसाठी शाळा सुरू करण्याची कल्पना सुचली. 2016 मध्ये महिला दिनी त्याचे उद्घाटन झाले.

बांगर यांनी मोतीराम दलाल ट्रस्टच्या निधीतून एकल खोलीची शाळा बांधली. दिलीप दलाल यांनी वंचित आणि वृद्धांसाठी काम करण्यासाठी ट्रस्ट सुरू केला होता. “जीवनात ज्ञानाला खूप महत्त्व आहे. या वयोवृद्ध महिलांच्या जीवनात आत्मविश्वास निर्माण व्हावा आणि त्यांच्या जीवनात उद्दिष्ट निर्माण व्हावे यासाठी आम्ही ही शाळा सुरू केली,” बांगर सांगतात.

आजीबाईच्या शाळेत विद्यार्थ्यांचे वय ६० ते ९० वर्षे आहे. शाळेत सुमारे 35 विद्यार्थी आहेत. आणि वेळा लवचिक आहेत - काहीवेळा वर्ग सकाळी 10 ते दुपारी 12, आणि काहीवेळा 2 ते 4 वाजेपर्यंत असतात.

दहावी उत्तीर्ण झालेल्या ३० वर्षीय शीतल मोरे शाळेतील एकमेव शिक्षिका आहेत. ती महिलांना मराठीतील अंक, अक्षरे आणि यमक वाचायला आणि लिहायला शिकवते. सोमवार ते शनिवार हे विद्यार्थी गुलाबी रंगाच्या साड्या परिधान करून येतात.

शाळेच्या आजूबाजूच्या बागेत प्रत्येक विद्यार्थ्यामागे एक झाड आहे आणि रोपटीपासूनच स्वतःच्या झाडांचे संगोपन करण्याची जबाबदारी महिलांवर आहे.

सत्तर वर्षांच्या कांताबाई मोरे सांगतात की, त्या लहानपणी कधीच शाळेत गेल्या नाहीत. तिला चार भावंडे होती - तीन बहिणी आणि दोन भाऊ. तिचे वडील इतके गरीब होते की ते फक्त तिच्या भावांनाच शाळेत पाठवू शकत होते. तिचे आई-वडील शेतात कामाला जायचे आणि कांताबाईसह तिन्ही मुली घरातील कामे करत.

पण दैनंदिन घरकाम सोडून शाळेकडे वळणे कांताबाई आणि तिच्या वर्गमित्रांसाठी सोपे नव्हते. त्यामुळे, कांताबाईचा नातू नितेश तिला अभ्यासात मदत करतो आणि तिला शाळेत सोडतो,

“पूर्वी, जेव्हा मला माझे पेन्शन काढण्यासाठी बँकेत जावे लागायचे, तेव्हा कर्मचारी फक्त माझ्याकडे बघायचे, माझा अंगठा धरायचे आणि कागदपत्रांवरील फिंगरप्रिंटसाठी शाईच्या पॅडवर टाकायचे. मला स्वतःची खूप लाज वाटली – मला निदान माझ्या नावावर सही करता आली पाहिजे,” कांतीबाई सांगतात, “आता जेव्हा मी बँकेत जाते तेव्हा ते हात जोडून माझे स्वागत करतात आणि माझ्या नावावर सही करण्यासाठी पेन देतात. मला अभिमान वाटतो.”

आजी मान्य करतात की शिक्षणामुळे त्यांचे जीवन बदलले आहे आणि त्यांच्या कुटुंबाला त्यांचा अभिमान आहे. आजीबाईची शाळेचे ध्येय या वृद्ध महिलांना निरक्षरतेच्या सामाजिक कलंकातून मुक्त करणे, त्यांना अभिमानाची भावना देणे आणि आपल्या समाजातील वृद्धांना प्रेम आणि आदर देणे आवश्यक आहे असा संदेश देणे हे आहे.