वजन कमी करण्यासाठी गव्हापेक्षा राई भारी! संशोधनाचा निष्कर्ष

चाल्मर्स युनिव्हर्सिटी ऑफ टेक्नॉलॉजीच्या नवीन संशोधनानुसार, रिफाईंड गव्हाच्या पदार्थांऐवजी (refined wheat alternative)राई या धान्यापासून बनविलेले उत्पादने खाणे आरोग्यासाठी फायदेशीर ठरू शकते. 'क्लिनिकल न्यूट्रिशन जर्नल'मध्ये हे संशोधन प्रसिद्ध झाले आहे. शरीराच्या वजनावर आणि चरबीवर विशिष्ट प्रकारच्या धान्यांच्या परिणामांचे मूल्यांकन करण्यासाठी डिझाइन केलेला हा आतापर्यंतचा सर्वात मोठा अभ्यास आहे, तसेच राईवर विशेष लक्ष केंद्रित करणारा पहिला अभ्यास आहे.

अभ्यासामध्ये 30 ते 70 वयोगटातील जास्त वजन असलेले 242 पुरुष आणि स्त्रियांचा समावेश होता ज्यांना यादृच्छिकपणे (randomly) समान ऊर्जा मूल्यासह रिफाईंड गहू (refined whea)किंवा राईचे उत्पादनांचे दैनिक प्रमाण काळजीपूर्वक ठरवून दिले होते. सर्व सहभागींना आहारतज्ञांकडून हेल्दी आहाराबाबत सामान्य सल्ला देखील मिळाला. अभ्यासाच्या सुरुवातीस, अर्ध्या मार्गावर आणि अभ्यास संपल्यावर बारा आठवड्यांत सहभागींची तपासणी करण्यात आली.

"परिणाम स्पष्ट होते - ज्या सहभागींना राईचे पदार्थ मिळाले त्यांचे एकूण वजन कमी झाले आणि त्यांच्या शरीरातील चरबीचे प्रमाण गव्हाचे पदार्थ मिळालेल्या लोकांच्या तुलनेत कमी झाले," असे किआ नोहर इव्हर्सन, अन्न आणि पोषण विज्ञान विभागाचे संशोधक म्हणाले. त्या चाल्मर्स युनिव्हर्सिटी ऑफ टेक्नॉलॉजी, आणि अलीकडे तिने सादर केलेल्या डॉक्टरेट प्रबंधाच्या भागातील अभ्यासाची ती प्रमुख लेखिका आहे.

अभ्यासादरम्यान राई आणि गहू या दोन्ही गटांचे वजन कमी झाले असले तरी, ज्यांनी राईचे पदार्थ खाल्ले त्यांचे वजन गव्हाचे पदार्थ खाणाऱ्यांपेक्षा सरासरी आणखी एक किलोग्रॅमने कमी झाले, या फरकामुळे चरबी कमी झाली.

आतड्यात असलेले विशिष्ट बॅक्टेरिया आणि ते कसे विघटित होतात यावर अवलंबून असल्यामुळे वेगवेगळे लोक एकाच पदार्थावर वेगवेगळ्या प्रकारे प्रतिक्रिया देऊ शकतात, अधिक आरोग्य फायदे मिळवून देण्यासाठी अचूक पौष्टिक सल्ला देऊन, वैयक्तिक स्तरावर आहार अधिक चांगल्या प्रकारे कसा जुळवून घेता येईल यावर चाल्मर्स युनिव्हर्सिटी ऑफ टेक्नॉलॉजीच्या फूड अँड न्यूट्रिशन सायन्स विभागामध्ये संशोधन चालू आहे. नवीन अभ्यासाने unique डेटा समोर आला असून ज्याचा वापर या क्षेत्रातील पुढील संशोधनासाठी केला जाऊ शकतो.

"आम्ही राई आणि गहू गटांमधील वजन कमी करण्यातील एकंदर फरक पाहिला, तरीही गटांमध्ये लक्षणीय फरक देखील होता. भिन्न लोक समान पदार्थांना भिन्न प्रतिसाद का देतात याविषयी आम्हाला माहिती मिळाल्याने अधिक विशिष्ट आहाराचा मार्ग मोकळा होऊ शकतो. आंतड्यातील काही विशिष्ट जीवाणू(bacteria)इतरांपेक्षा हे राईच्या आहारात असलेल्या वजन का कमी झाले याचे स्पष्टीकरण असू शकते का ? याचा आम्ही सध्या तपास करत आहोत. Dms "चाल्मर्स तंत्रज्ञान विद्यापीठ येथील अन्न आणि आरोग्याचे प्राध्यापक रिकार्ड लँडबर्ग म्हणाले.

किआ नोहर इव्हर्सन म्हणाली की, ''लठ्ठपणा आणि अतिरीक्त वजन हे जगातील सर्वात मोठे आरोग्य आव्हान आहे आणि त्यासाठी विविध उपायांची आवश्यकता आहे. एक कल्पना अशी आहे की ''असे पदार्थ विकसित करणे जे परिपूर्णतेची भावना वाढवण्यास योगदान देतात आणि चयापचयवर सकारात्मक परिणाम करतात.' मागील अभ्यासात असे आढळून आले आहे की, ''जे राई खातात, ज्यामध्ये आहारातील फायबरचे प्रमाण जास्त असते, ते रिफाईंड गव्हाच्या रूपात संबंधित उर्जा खातात त्यांच्यापेक्षा जास्त पोट भरतात. त्यामुळे राईचे वाढलेले सेवन आणि वजन कमी करण्यामधील या संभाव्य दुव्याची चौकशी करणे हा या अभ्यासाचा एक उद्देश होता. परंतु, आश्चर्याची गोष्ट म्हणजे या अभ्यासात, आम्ही प्रत्यक्षात भूकेमध्ये कोणताही फरक पाहिला नाही. आम्हाला असे वाटते की भूक मोजण्यासाठी आम्ही जी पद्धत वापरली ती पुरेशी चांगली नव्हती. त्यामुळे आम्ही या पद्धतीचे मूल्यमापन आणि विकास करण्यावर काम करत आहोत, असे आम्हाला वाटते

विशिष्ट आरोग्य दाव्यांसह अन्नाची विक्री करण्यासाठी, परिणाम सिद्ध करण्यासाठी कठोर अभ्यासांची मालिका सुरु ठेवली पाहिजे. हे अभ्यास महाग आहेत आणि आवश्यक असलेले वैज्ञानिक पुरावे मिळवण्यात अडथळा आणतात. ज्यामुळे अन्न उत्पादकांना जास्त वजन आणि लठ्ठपणा कमी करण्यास हातभार लावणारी उत्पादने विकसित करणे आणि त्यांची विक्री करणे कमी आकर्षक बनते.

"आमच्या अभ्यासाचा एक विशेषतः सकारात्मक पैलू असा आहे की, आम्ही वापरलेली राईची उत्पादने स्कॅन्डिनेव्हिया आणि बहुतेक युरोपमधील सामान्य सुपरमार्केटमध्ये सहज मिळू शकतात. त्यामुळे नवीन परिणाम पाहून ग्राहक ते त्वरित अमलात आणू शकतात. राईने समृद्ध आहार घेण्यासाठी विशेष प्रयत्न किंवा कष्ट घेण्याची आवश्यकता नाही ," किआ नोहर इव्हर्सेन म्हणाली.

संशोधकांनी सावध केले की, ''वैयक्तिक स्तरावर वजन कमी करण्यासाठी संपूर्ण धान्य राई का चांगली आहे हे ठरवण्यासाठी कोणती यंत्रणा तपशीलवारपणे दर्शविण्याआधी आणखी कामाची आवश्यकता आहे. परंतु नवीन अभ्यासाच्या निकालांनी आधीच राईचे सेवन आणि चरबी कमी करून वजन कमी करण्यामधील एक कारणात्मक संबंध दर्शविला आहे आणि या दुव्यामागील यंत्रणा निश्चित करण्यासाठी अभ्यास आधीच सुरू आहेत. "दरम्यान रिफाईंड गव्हाच्या ब्रेडऐवजी राईचा ब्रेड निवडण्याचा सल्ला आम्ही का दिला आहे याची नेमकी कारणे शोधत आहोत असे" किया नोहर इव्हर्सेन म्हणाली.