मुंबई : मधुमेह हा बहुतेक वेळा रक्तातील उच्च साखरेचा आजार मानला जातो. दुर्दैवाने हा केवळ गैरसमज आहे. वास्तविक पाहाता मधुमेह हा खरंतर शरीराच्या अनेक प्रणालींमध्ये अनेक विकृती असलेला आजार आहे.
मधुमेह हे एक इशारा देणारे लक्षण आहे की जर मधुमेहाचे वेळीच व्यवस्थापन केले नाही तर हृदय, मूत्रपिंड, मेंदू, डोळे इत्यादी अनेक गंभीर आजार होण्याची शक्यता आहे.
मधुमेह हा मूलत: एक बहुप्रणाली विकार आहे आणि त्याचे असंख्य घातक परिणाम देखील होतात. म्हणूनच त्याबद्दल सविस्तर माहिती देत आहेत इंटरव्हेंशनल कार्डिओलॉजिस्ट डॉ. कौशल छत्रपती. (diabetes will lead to heart attack diabetes is the beginning of heart disease ) हेही वाचा - सामान्यांचा पैसा सुरक्षित ठेवण्यासाठीच Virtual Currency करकक्षेत
मधुमेहाचा संबंध कोलेस्टेरॉलशी देखील आहे. वेळीच व्यवस्थापन न केल्यास मधुमेहामध्ये एलडीएल कोलेस्टेरॉल नावाच्या खराब कोलेस्टेरॉलची उच्च पातळी आणि ट्रायग्लिसराइड्सची उच्च पातळी दिसून येते. हे दोन्ही रक्तवाहिन्यांसाठी विषारी आहेत आणि रक्तवाहिन्यांमध्ये अडथळे निर्माण करू शकतात.
दीर्घकाळ अनियंत्रित मधुमेह रक्तवाहिन्यांमधील कोलेस्टेरॉलच्या साठ्याशी संबंधित आहे. यामुळे हृदयविकाराचा झटका, पक्षाघात आणि अंगदुखी सारख्या समस्या येऊ शकतात.
मधुमेहींमध्ये जवळजवळ निम्मे हृदयविकार कोणत्याही लक्षणांशिवाय आढळून येतात. म्हणून त्यास सायलेंट किलर असे संबोधले जाते. याचा अर्थ असा की हे हल्ले ओळखले जात नाहीत आणि केवळ हार्ट फेल्युअर म्हणून निदान होतात.
घाम येणे, धाप लागणे, अस्वस्थता जाणवणे किंवा ‘आम्लता’ यासारखी सौम्य लक्षणेही गांभीर्याने घेतली पाहिजेत. मधुमेहाच्या रुग्णांमध्ये जास्त जागरुक राहणे फायदेशीर ठरते, कारण हृदयविकाराचा झटका सौम्य लक्षणांसह येतो.
जेव्हा मधुमेहींना मोठ्या प्रमाणात हृदयविकाराचा झटका आला असेल तेव्हा हातांमध्ये वेदना होतात किंवा थोडा घाम येतो. वारंवार ईसीजी केले तरच हृदयविकाराचे निदान होऊ शकते. मधुमेहामध्ये सौम्य लक्षणांची देखील पूर्ण तपासणी करणे आवश्यक आहे.
दीर्घकाळापर्यंत मधुमेहामुळे "डायबेटिक कार्डिओमायोपॅथी" नावाचे हृदयाचे स्नायू कमकुवत होतात. ही स्थिती लवकर उपचार न केल्यास धोकादायक असू शकते. मधुमेहावर कठोर नियंत्रण आणि औषधे घेऊन ही स्थिती सामान्य केली जाऊ शकते.
वर स्पष्ट केल्याप्रमाणे, मधुमेह हा हृदय व रक्तवाहिन्यासंबंधी जोखीम घटक आहे. याचा अर्थ असा आहे की सर्व मधुमेहींना आधीच हृदयविकार आहे असे मानले पाहिजे. त्यामुळे सर्व मधुमेहींनी नेहमी कोलेस्ट्रॉल नियंत्रित ठेवावे. त्यामुळे हृदयविकाराच्या घटना कमी होण्यास मदत होते.
मधुमेहावर औषधांनी उपचार करणे पुरेसे नाही. निरोगी आहार, व्यायाम, वजन नियंत्रण, तंबाखू, मद्यपान टाळणे आणि इतर विकार जसे की उच्च रक्तदाब, थायरॉईड, कोलेस्टेरॉल इत्यादींचे व्यवस्थापन करणे हे नेहमी मधुमेह व्यवस्थापनास फायदेशीर ठरते.
मधुमेह हा जीवनशैलीचा विकार आहे आणि तो केवळ औषधांनीच नव्हे तर जीवनशैलीतील मूलभूत बदलांनीही दूर करता येतो.
रक्तातील साखर कमी होणे, जी मधुमेहाच्या रुग्णांमध्ये इन्सुलिन किंवा इतर औषधांवर येऊ शकते, ज्यामुळे हृदयविकाराचा झटका येऊ शकतो. रक्तातील साखरेच्या पातळीवर नियंत्रण ठेवणे आवश्यक आहे.
मधुमेहावर उपचार करण्यासाठी योग्य औषधांची निवड करणे, ज्यामुळे रक्तातील साखर कमी होण्याची शक्यता कमी असते. या नवीन औषधांमुळे हृदयाचे पंपिंग आणि किडनीच्या कार्यावरही परिणाम होतो.
मधुमेह आणि हृदयविकाराचा घनिष्ट संबंध आहे. किंबहुना, मधुमेहामध्ये चयापचयाशी संबंधित समस्या एक स्पेक्ट्रम बनवतात ज्यामध्ये साखरेची सौम्य वाढ होते (तथाकथित प्री-डायबिटीज) आणि दुसऱ्या बाजूला हृदयासह अनेक प्रणालींचा सहभाग असतो.
मधुमेह आणि हृदयविकार यांच्यातील परस्परसंबंधामुळे औषधाची ही शाखा "कार्डिओ डायबिटीज" या वेगळ्या वैशिष्ट्यात विकसित झाली आहे. इतकेच नाही तर, मधुमेहावरील उपचार योग्य पद्धतीने करणे आवश्यक आहे. जेणेकरून हृदयविकार पूर्णपणे टाळता येतील.
मधुमेहावरील उपचार केवळ "शुगर कंट्रोल" पासून कोलेस्टेरॉल, हृदयरोग, वजन नियमन, निरोगी आहार, व्यायाम आणि चयापचय नियमन यासह संपूर्ण समस्यांच्या व्यवस्थापनापर्यंत विस्तारित केले पाहिजे.
ब्रेक घ्या, डोकं चालवा, कोडे सोडवा!
Read latest Marathi news, Watch Live Streaming on Esakal and Maharashtra News. Breaking news from India, Pune, Mumbai. Get the Politics, Entertainment, Sports, Lifestyle, Jobs, and Education updates. And Live taja batmya on Esakal Mobile App. Download the Esakal Marathi news Channel app for Android and IOS.
