हेल्दी डाएट : प्री-डायबेटिस उलटवण्यासाठी...

- डॉ. रोहिणी पाटील

प्री-डायबेटिस हा भारतातील एक मोठा चिंतेचा विषय आहे. ही स्थिती असलेल्या लोकांची संख्या चिंताजनक वेगाने वाढत आहे. एका अभ्यासानुसार, भारतात प्री-डायबेटिस असलेल्या लोकांची संख्या २०१०मध्ये ५ कोटींवरून २०२५ मध्ये ७ कोटी होईल. या वाढीचे मुख्य कारण म्हणजे देशातील वाढता लठ्ठपणा आहे.

लठ्ठपणा मुख्य कारण

प्रीडायबेटिससाठी लठ्ठपणा ही एक प्रमुख जोखीम आहे. प्री-डायबेटिस असलेले जवळजवळ ८० टक्के लोक लठ्ठ आहेत. लठ्ठपणामुळे इन्शुलिनचा प्रतिकार होतो, जे प्रीडायबेटिसचे मुख्य कारण आहे. इन्शुलिन रेझिस्टन्स, म्हणजे शरीर इन्शुलिनचा योग्य वापर करू शकत नाही. यामुळे रक्तातील साखरेचे प्रमाण वाढते. प्री-डायबेटिस ही एक गंभीर स्थिती आहे, कारण त्यामुळे ‘टाइप २’ मधुमेह होऊ शकतो. ही एक अशी स्थिती आहे, ज्यामुळे शरीरावर गंभीर परिणाम होतात. यामध्ये हृदयविकार, पक्षाघात, मूत्रपिंडाचे आजार आणि अंधत्व यांचा समावेश होतो. चांगली बातमी अशी आहे, की पौष्टिकतेच्या मदतीने प्री-डायबेटिस परतवला जाऊ शकतो. या उपचारात पोषण महत्त्वाची भूमिका बजावते. निरोगी आहार आणि जीवनशैली रक्तातील साखरेची पातळी कमी करण्यास आणि ‘टाइप २’ मधुमेह होण्याचा धोका कमी करण्यास मदत करू शकतात.

काही उपाय...

तुमचा आहार आणि जीवनशैली सुधारण्यासाठी तुम्ही अनेक गोष्टी करू शकता. यामध्ये निरोगी आहार घेणे, निरोगी वजन राखणे, नियमित व्यायाम करणे आणि धूम्रपान सोडणे याचा समावेश आहे. हे बदल करणे कठीण असू शकते, परंतु हे लक्षात ठेवणे महत्त्वाचे आहे, की प्री-डायबेटिस ही एक गंभीर स्थिती आहे ज्यामुळे टाइप २ मधुमेह होऊ शकतो. तुम्ही प्रीडायबेटिस असल्यास तुमच्या डॉक्टरांशी तुमचा आहार आणि जीवनशैली सुधारण्याच्या मार्गांबद्दल बोलले पाहिजे. पोषणाच्या मदतीने, तुम्ही प्री-डायबेटिस उलटवू शकता आणि ‘टाइप २’ मधुमेह होण्याचा धोका कमी करू शकता.

प्री-डायबेटिस उलटण्याच्या टिप्स

1) फॅट फर्स्ट : सकाळी फर्स्ट फॅट रक्तातील साखर कमी करण्यास मदत करते. तुम्ही नाश्त्याआधी तुमची रक्तातील साखरेची पातळी तपासल्यास ती सहसा अपेक्षेपेक्षा जास्त असते. मात्र, सकाळी प्रथम चरबीयुक्त पदार्थ (तूप कॉफी/बटर कॉफी) घेऊन तुम्ही तुमच्या शरीराला अधिक संतुलित ऊर्जा देऊ शकता ज्यामुळे तुमच्या रक्तातील साखरेची पातळी वाढत नाही.

2) आहारातील फायबर वाढवा : असे अनेक पदार्थ आहेत, जे रक्तातील साखर कमी करण्यासाठी प्रभावी असल्याचे आढळले आहे. मात्र, आहारातील सर्वांत महत्त्वाचा बदल म्हणजे फायबरचे प्रमाण वाढवणे. स्प्राउट्स, नट आणि तेलबिया यांसारख्या फायबरयुक्त पदार्थांचा आहारात समावेश केल्याने तुमच्या रक्तातील साखरेची पातळी कमी होण्यास मदत होईल. फायबर कार्बोहायड्रेट्सचे पचन आणि शोषण कमी करण्यास मदत करते, ज्यातून ते तुमच्या रक्तातील साखरेची पातळी जास्त वाढवू शकत नाहीत.

3) जेवणात प्रथिनांना समावेश : शरीराच्या योग्य कार्यासाठी, विशेषत: प्री-डायबेटिस असलेल्या लोकांसाठी हे आवश्यक आहे. प्रथिने इन्शुलिन स्राव नियंत्रित करून रक्तातील साखरेची पातळी कमी करण्यास मदत करते. प्रथिने निरोगी कोलेस्टेरॉलची पातळीदेखील राखतात आणि रोगांविरूद्ध प्रतिकारशक्ती वाढवतात.

4) स्ट्रेन्थ ट्रेनिंगचा समावेश : स्ट्रेन्थ ट्रेनिंग इन्शुलिन संवेदनशीलता सुधारण्यास आणि रक्तातील साखर कमी करण्यात मदत करू शकते. जर्नल ऑफ न्यूट्रिशन एज्युकेशन अँड बिहेविअरमध्ये प्रकाशित झालेल्या अभ्यासानुसार, स्ट्रेन्थ ट्रेनिंगमुळे इन्शुलिन संवेदनशीलता सुधारते, ज्यामुळे रक्तातील साखरेची पातळी कमी होण्यास मदत होते. भारतात प्री-डायबेटिसच्या रुग्णांमध्ये होणारी वाढ चिंतेची बाब आहे. या स्थितीमुळे मधुमेह, हृदयविकार आणि स्ट्रोक यासारख्या गंभीर स्थिती निर्माण होऊ शकतात. जीवनशैलीत बदल करणे आणि प्री-डायबेटिस टाळण्यासाठी किंवा उलटवण्यासाठी आहारतज्ज्ञांनी सांगितलेल्या निरोगी आहाराचे पालन करणे महत्त्वाचे आहे.