आरोग्यशास्त्र : घोरणे : आजारांचे सूचक

- डॉ. स्नेहा तिरपुडे

घोरणे हे आजाराचे सूचक असू शकता का? हो, असू शकते! आपण घोरतो हे आपल्यालाच कळत नाही. घोरण्याची माहिती तुमच्या स्लीप पार्टनरकडून मिळविली जाते. तुम्ही अधूनमधून किंवा सौम्य, तीव्रतेने घोरत असाल, तर अंतर्निहित रोग होण्याची शक्यता कमी असते. दिवसा जास्त झोप लागणे, रात्रीस सतत लघवीला जाणे, झोप न लागणे, गुदमरणे, अचानक जागे होणे यामुळे आजार होऊ शकतात. वरीलपैकी सर्व किंवा एक तक्रार ज्यांना अनेक महिने किंवा वर्षांपासून आहेत त्यांना आजार असेल.

काही धोकादायक घटकांमुळे वजन वाढते

• जाड मान

• जबडा चुकीचा

• दीर्घकालीन हृदयरोग

• दीर्घकालीन श्वसन रोग

• लठ्ठपणा

• सतत अनुनासिक ब्लॉक

या आजारात काय होते?

झोपेच्या वेळी आपले स्नायू इतर संरचनांनुसार, विशेषतः: मानेच्या भागात शिथिल होतात. हे लगतच्या असलेल्या एअरपाइपला संकुचित करते. वायुमार्ग अरुंद होतो तेव्हा आपण घोरतो व आवाज हळूहळू वाढतो (असेंडो पॅटर्न) आणि एका क्षणी पूर्ण अरुंद होतो. आवाज पूर्णपणे थांबतो आणि वायुमार्गावर कोणतीही हवा वाहत नाही, ज्यामुळे श्वसनक्रिया होते. यामुळे ऑक्सिजन कमी होतो, त्यानंतर मेंदू घाबरतो आणि तुम्हाला श्वास घेण्यासाठी आणि श्वसनमार्ग पुन्हा उघडण्यासाठी जागे करतो. दरम्यान मानेचा भाग पुन्हा घट्ट होतो. एअरपाइप उघडते आणि ऑक्सिजनची पातळी सामान्य होते.

ही प्रक्रिया संपूर्ण झोपेत सतत होत राहते. सतत झोप न लागणे, दिवसा झोप न लागणे, थकवा वाढणे आणि हृदय, मेंदू, किडनी यांसारख्या प्रमुख अवयवांना काही समस्या येऊ लागतात.

आपण काय करू शकतो?

• मानेचा दाब टाळण्यासाठी आपण आपल्या आहार आणि व्यायामाच्या मदतीने वजन कमी करू शकतो.

• नाकातील ब्लॉकएजवर उपचार करणे

• तोंडी उपकरणे धारण करून जिभेच्या स्नायूंना वायुमार्ग बंद करण्यापासून रोखता येते.

• आवश्यक असल्यास प्लास्टिक सर्जनद्वारे जबड्यात सुधारणा करता येते. उदा. म‌ॅन्डीब्युलर उन्नती.

• घोरण्याच्या आवाजाचा त्रास होऊ नये म्हणून आम्ही नाकात विशिष्ट प्रकारचा कापूस घालतो.

• सीपीएपी/बीपीएपी नावाचे योग्य प्रकारे वायुमार्गासाठी दाब मुखवट्याचे साधन वापरतो.

• स्थिती बरी करण्यासाठी कोणतेही औषध नाही. तथापि, सहाय्यक औषधे आहेत.