तरुणवर्गालाही पडतोय हृदयविकाराचा विळखा; कशी कराल मात ?

मुंबई : आकडेवारी दर्शविते की ३५ ते ५४ वयोगटातील भारतीय पुरुषांमध्ये हृदयविकार हे मृत्यूचे सर्वात सामान्य कारण आहे. कॅल्शियम स्कॅनसारख्या चाचणीसह प्रतिबंधात्मक उपाय समस्या शोधण्यात आणि त्या नियंत्रणात ठेवण्यास मदत करू शकतात.

निरोगी दिसणाऱ्या, कृष्णकुमार कुन्नाथ (केके) यांचे नझरूल मंचाच्या सभागृहात गाणे सुरू होते. त्यांनी परफॉर्मन्स दरम्यान काही अस्वस्थतेची तक्रार केली होती, परंतु शो सुरू ठेवला होता. ही त्यांची शेवटची मैफल असेल हे तेव्हा कोणालाच माहीत नव्हते. केके यांचा हृदयविकाराच्या झटक्याने मृत्यू झाला. त्यांना सीएमआरआय रुग्णालयात नेण्यात आले, तेथे त्यांना मृत घोषित करण्यात आले. ते ५३ वर्षांचे होते.

तरुण भारतीय पुरुषांमध्ये हृदय किंवा रक्तवाहिन्यांसंबंधी रोगांच्या (CVDs) वाढत्या प्रकरणांमुळे पुन्हा एकदा चिंता वाढली आहे. ग्लोबल बर्डन ऑफ डिसीज अभ्यास डेटा दर्शवितो की CVD मुळे भारतात प्रति लाख लोकसंख्येमध्ये २७२ मृत्यू होतात, जे जागतिक सरासरी २३५ पेक्षा खूप जास्त आहे.

अधिक चिंतेची बाब म्हणजे भारतात CVD विकसित होण्याचे सरासरी वय पाश्चात्य देशांच्या तुलनेत एक दशक कमी आहे आणि हे ३५ ते ५४ वयोगटातील पुरुषांमधील मृत्यूचे सर्वात सामान्य कारण आहे.

कमी वयात हृदयविकार होण्याचा धोका स्त्रियांपेक्षा पुरुषांमध्ये जास्त असतो. याव्यतिरिक्त, हेल्थकेअर तज्ञ आणि संशोधकांचे म्हणणे आहे की कोरोनरी जोखीम घटक पुरुष आणि मादी शरीरातील जैविक फरकांद्वारे अत्यंत नियंत्रित केले जातात, परंतु अशा जोखीम घटकांच्या संपर्कात मनोवैज्ञानिक आणि वर्तणूक घटक देखील खूप मोठी भूमिका बजावतात.

CVD म्हणजे काय ?

आपले शरीर एका विद्युत युनिटसारखे आहे. हृदयाला लयबद्धपणे ठोकण्यासाठी विद्युत आवेगाने चालना मिळते. जर हे विद्युत आवेग अनियमित झाले, तर हृदय काम करणे थांबवू शकते - अगदी एखाद्या एअर-कंडिशनरप्रमाणे ज्याला विजेच्या चढउतारामुळे निकामी होण्याचा धोका जास्त असतो आणि अशी परिस्थिती टाळण्यासाठी त्याला स्टॅबिलायझरची आवश्यकता असते.

तुम्ही कदाचित ऐकले असेल की मैफिलीदरम्यान KKने अस्वस्थता अनुभवली होती. वेळेवर मदत मिळविण्यासाठी हृदयविकाराच्या सामान्य चिन्हांची जाणीव असणे महत्वाचे आहे. सर्वात सामान्यतः खालील लक्षणे आढळतात...

• छातीत अस्वस्थता आणि वेदना : बहुतेक लोक छातीत जडपणा, दाब, पिळणे किंवा वेदना जाणवल्याबद्दल तक्रार करतात. वेदना तुमच्या खांदा, हात, जबडा, पाठ आणि मानेपर्यंत पसरू शकते.

• चक्कर येणे किंवा बेशुद्ध पडणे : तुम्हाला खूप घाम येणे आणि हलके डोके वाटू शकते.

• श्वासोच्छवासाचा त्रास : जेव्हा हृदय फुफ्फुसांना पुरेसे रक्त पंप करत नाही तेव्हा श्वास घेण्यात अचानक अडचण येऊ शकते.

• शरीराच्या एका किंवा दुसर्‍या भागामध्ये बधीरपणा : आपल्या धमन्यांमध्ये कोलेस्टेरॉल जमा होऊन त्या बंद होतात हे आपल्याला माहीत आहे. केकेच्या डाव्या मुख्य कोरोनरी धमनीत डॉक्टरांना ८० टक्के ब्लॉकेज आढळले. केकेच्या बाबतीत असे घडले नसले तरी, या कोलेस्टेरॉल प्लेकचा तुकडा तुटून मेंदूतील रक्तवाहिनी बंद करू शकतो आणि चेहरा आणि हातांचे अचानक अर्धवट अर्धांगवायू, अस्पष्ट बोलणे आणि मृत्यू होऊ शकतो.

हृदयरोगासाठी जोखीम घटक

असंख्य वैज्ञानिक संशोधन अभ्यासांनी काही जोखीम घटक स्थापित केले आहेत, बहुतांशी पुरुषांमध्ये, जे त्यांना CVD साठी प्रवृत्त करतात, जसे की:

● उच्च रक्तदाब

● धूम्रपान आणि इतर तंबाखू उत्पादनांचे सेवन

● उच्च पातळीचे अल्कोहोल सेवन

● मधुमेह

● लठ्ठपणा

● उच्च कोलेस्टेरॉल पातळी

● अनुवांशिक परिस्थिती किंवा CVD चा कौटुंबिक इतिहास

हृदयविकारास प्रतिबंध

जग उच्च कोलेस्टेरॉल, लठ्ठपणा आणि मधुमेह यांसारख्या जीवनशैलीशी संबंधित आरोग्य परिस्थितीचे भयानक प्रमाण पाहात आहे आणि आपण सध्या पर्यावरणीय धोक्यांचे बळी आहोत.

चांगली बातमी अशी आहे की, अधूनमधून चीज बर्स्ट पिझ्झा किंवा बटर चिकन हृदयाशी संबंधित समस्या निर्माण करणार नाही. वाईट बातमी अशी आहे की, जर ती सवय झाली तर त्याचे दुष्परिणाम तुमच्या रक्तवाहिन्यांमध्ये साठून किंवा प्लेक्सच्या रूपात दिसून येतील.

या साठ्यांमुळे रक्तवाहिन्या अरुंद होतात ज्यामुळे शेवटी रक्तदाब वाढतो आणि हृदय व रक्तवाहिन्यासंबंधी रोग होतात.

तर, यावर उपाय काय ? उत्तर अगदी सोपे आहे तरीही आपल्यापैकी बहुतेकजण त्याकडे दुर्लक्ष करतात - निरोगी जीवनशैली जगा !

● व्यायाम : तुम्ही दिवसातून किमान अर्धा तास, आठवड्यातून ३-४ दिवस व्यायाम करत असल्याची खात्री करा. व्यायामामुळे तुमच्या हृदयाला कार्यक्षमतेने रक्त पंप करण्यात मदत होते.

● निरोगी आहार : अधूनमधून जंक फूड वाईट नाही, परंतु संतुलित आहाराने त्याचा प्रभाव कमी होईली याची खात्री करा. जास्त मीठ आणि साखर सामग्रीसह प्रक्रिया केलेल्या पदार्थांचा वापर कमी करा आणि आपल्या आहारात फळे, भाज्या, जीवनसत्त्वे, प्रथिने आणि फायबरचा समावेश करा. कर्बोदकांमधे आणि चरबीचे संतुलित प्रमाणात सेवन करणे देखील महत्त्वाचे आहे. म्हणूनच आपण त्याला संतुलित म्हणतो !

● तंबाखू वापरणे थांबवा : धूम्रपान करणाऱ्यांना हृदयाला रक्तपुरवठा करणाऱ्या धमन्यांमध्ये अडथळा निर्माण होण्याची शक्यता २ ते ४ पटींनी जास्त असते.

● नियमित आरोग्य तपासणी : वर्षातून एकदा किंवा दोनदा संपूर्ण शरीराची तपासणी करून घेणे हा रोगाला आळा घालण्याचा सर्वोत्तम मार्ग आहे. काही स्क्रीनिंग चाचण्या तुमच्या हृदयाची स्थिती स्पष्टपणे दर्शवतात, जसे की कोलेस्टेरॉल आणि ट्रायग्लिसराइड पातळीसाठी रक्त तपासणी, हृदयाच्या लयसाठी इलेक्ट्रोकार्डियोग्राम (ECG), तुमच्या हृदयाच्या चेंबर्स आणि वाल्वचे चित्र मिळविण्यासाठी इकोकार्डियोग्राम आणि तुमच्या हृदयाच्या स्नायूंची तपासणी करण्यासाठी न्यूक्लियर स्कॅन. . तुमच्या कुटुंबाचा वैद्यकीय इतिहास तुमच्या डॉक्टरांशी शेअर करा - ते चाचण्या, सावधगिरीची शिफारस करू शकतात आणि तुमच्या जोखमीच्या आधारावर या माहितीचे मूल्यांकन करू शकतात.