योग आणि ध्यान; ‘हृदय-मित्र’ जोडी

- विकास सिंह

वेगवान जगात हृदयाची काळजी घेणे महत्त्वाचे आहे. हृदयविकार हे जगभरातील मृत्यूचे प्रमुख कारण आहे. परंतु एक चांगली बातमी आहे, तुम्ही हृदय व रक्तवाहिन्या केवळ निरोगी नाही तर त्यांचे संपूर्ण कल्याण करणाऱ्या पद्धतींद्वारे हृदयाच्या आरोग्याला प्रोत्साहन देऊ शकता. कसे? तर योग आणि ध्यान याद्वारे. ही एक अद्‍भूत जोडी हृदय निरोगी राखण्यासाठी मदत करते.

योग : हृदयाच्या स्नायूंना बळकटीसाठी

हृदयाच्या आरोग्यासाठी योग खरोखर चांगला आहे. रक्तदाब, कोलेस्टरॉल आणि रक्तातील साखरेची पातळी कमी करण्यास तसेच तुमच्या हृदयाचे ठोके अधिक स्थिर ठेवण्यास मदत करतात.

एका अभ्यासात असे दिसून आले आहे, की तीन महिने योगासने केलेल्या मध्यमवयीन प्रौढांनी त्यांच्या रक्तात आणि कंबरेच्या आकारात सुधारणा केली. त्यांच्या हृदयासाठी चांगले आहे. योगासनांमुळे ‘ॲट्रियल फायब्रिलेशन’ नावाच्या हृदयाचा ठोका जो धोकादायक असू शकतो तो शांत होऊ शकतो.

ध्यान : निरोगी हृदयासाठी

ध्यान म्हणजे केवळ आंतरिक शांती मिळवणे नव्हे; ते खरोखर तुमच्या हृदयासाठी चांगले असू शकते. हॉर्वर्ड मेडिकल स्कूलमधील प्राध्यापक डॉ. दीपक भट्ट यांच्या मते, ‘ध्यान हा हृदय व रक्तवाहिन्यांसंबंधी जोखीम कमी करण्याचा एक उपयुक्त भाग असू शकतो.’

आपण ध्यान करतो तेव्हा ते शरीराला आराम आणि शांत होण्यास सांगते, आपण तणावग्रस्त असतो तेव्हा जे घडते त्याच्या उलट परिणाम ध्यान केल्याने होतो. हृदयाचे ठोके आणि रक्तदाब कमी करण्यास ध्यान मदत करू शकते.

अमेरिकन जर्नल ऑफ कार्डिओलॉजीमध्ये केलेल्या अभ्यासात असे आढळून आले आहे, की जे लोक ध्यान करतात त्यांना हृदयाच्या समस्या कमी होतात. हे नैसर्गिक स्ट्रेस बस्टरसारखे आहे, जे आपले हृदयाचे आरोग्य उत्तम ठेवण्यास मदत करते. म्हणून तुम्ही तुमच्या हृदयाची काळजी घेण्याचा सोपा मार्ग शोधत असाल, तर ध्यान हे त्यावर उत्तर असू शकते.

योग आणि ध्यान या केवळ आधुनिक आरोग्य पद्धती नाहीत; तर ते निरोगी हृदय राखण्यासाठी शक्तिशाली साधने आहेत. ते हृदयाच्या स्नायूंना बळकट करण्यासाठी, तणाव कमी करण्यासाठी आणि एकंदर आरोग्य सुधारण्यासाठी सामंजस्याने कार्य करतात.

योग आणि ध्यान नव्याने सुरू करायचा विचार करत असल्यास चिंता करू नका. हळूहळू तुम्हाला योग्य वाटेल त्या वेळेत ध्यान करण्यास किंवा योगासनाचा वर्ग जॉईन करून सुरुवात करा. तुमच्या दैनंदिन दिनचर्येत योगासने आणि ध्यान यांचा समावेश करण्याचे ध्येय ठेवा.

दिवसातून फक्त १५-२० मिनिटे तुमच्या आरोग्यामध्ये लक्षणीय फरक करू शकतात. तुमच्या जीवनात योग आणि ध्यान यांचा समावेश केल्याने तुमचे हृदय अधिक आनंदी, निरोगी होऊ शकते. म्हणून, तुमची योगासनाची चटई काढा, एक शांत कोपरा शोधा आणि हृदय-निरोगी जीवनशैलीकडे तुमचा प्रवास सुरू करा. त्याबद्दल हृदय तुमचे आभार मानेल.