लोह पातळी आणि चाचण्या

- डॉ. विराज वैद्य, संस्थापक, मेधा-एआय

भारतीय पाककृतीच्या रंगीबेरंगी पॅलेटमध्ये, जिथे प्रत्येक डिशमध्ये चव आणि पोषक तत्त्वांचा समावेश आहे, तिथे आपल्या अन्नातील लोह एक प्रमुख भूमिका बजावते, हे सहसा माहीत नसते. हे लहान खनिज एक पॉवरहाउस आहे, जे तुमच्या रक्तातील ऑक्सिजन वाहून नेण्यासाठी आणि तुम्हाला ऊर्जावान आणि निरोगी ठेवण्यासाठी आवश्यक आहे; पण तुम्हाला तुमच्या अन्नातून पुरेसे लोह मिळत असल्याची खात्री कशी कराल? त्यासाठी हिमोग्लोबिन आणि फेरीटिन चाचण्यांचे जग जाणून घेऊया, जे तुमच्या शरीरातील लोहाची पातळी समजून घेण्यासाठी तुमचे मार्गदर्शक आहेत.

तुमच्या शरीराची तुलना रस्त्यांच्या विशाल नेटवर्कशी करा. हिमोग्लोबिन हे ट्रकच्या ताफ्यासारखे आहे, जे प्रत्येक कोपऱ्यात ऑक्सिजनची वाहतूक करतात, तुमची ऊर्जा पातळी चांगली असल्याची खात्री करून घेतात. हिमोग्लोबिन चाचणी रस्त्यावर या ट्रकचे प्रमाण मोजते. कमी पातळीचा अर्थ असा असू शकतो, की ऑक्सिजन कार्यक्षमतेने वितरीत करण्यासाठी पुरेसे ट्रक नाहीत, ज्यामुळे थकवा येतो आणि अनेकदा ॲनिमियाशी संबंधित चिन्हे दाखवतात.

दुसरीकडे, फेरीटिन हे अतिरिक्त लोह साठवणाऱ्या कोठारासारखे आहे. फेरीटिन चाचणी भविष्यातील वापरासाठी किती लोह उपलब्ध आहे हे सांगते. कमी फेरीटिन पातळी सूचित करते, की तुमचे कोठार जवळजवळ रिकामे आहे, अशक्तपणा येण्यापूर्वीच लोहाची पातळी कमी असल्याचे सूचित करते.

चाचण्यांचे महत्त्व

भारतासारख्या वैविध्यपूर्ण आणि गतिमान देशात, ॲनिमिया ही एक व्यापक चिंतेची बाब आहे, जी लाखो लोकांना प्रभावित करते. त्याची लक्षणे इतकी सूक्ष्म असतात, की जोपर्यंत त्याचा तुमच्या जीवनावर लक्षणीय परिणाम होत नाही, तोपर्यंत तुम्हाला ते लक्षात येणार नाही. या चाचण्यांद्वारे तुमचे हिमोग्लोबिन आणि फेरीटिनचे स्तर समजून घेऊन, तुम्ही लोहाच्या कमतरतेबाबत जाणून घेऊ शकता आणि ती कमतरता दूर करू शकता, ज्यामुळे तुम्ही उत्साही राहू शकता.

लोहासाठीचे घटक

• आपल्या लोहाची पातळी वाढवू शकतील अशा पाककलेचा खजिना शोधूया.

• पालक : ग्रीन पॉवरहाऊस. तुम्ही तुमच्या डाळ, भाज्या किंवा इतर पदार्थांमध्ये याचा वापर करता का?

• मसूर आणि बीन्स : भारतीय पदार्थांचे हृदय. तुमच्या घरात डाळ, राजमा किंवा चणे हे मुख्य पदार्थ आहेत का?

• नट्स-सीड्स : यांचे पदार्थ तयार करा किंवा कुरकुरीत ट्विस्टसाठी डिशवर घाला.

• फोर्टिफाइड तृणधान्ये : जलद आणि सुलभ लोह बूस्ट. तुम्ही दिवसाची सुरुवात त्यांच्यासोबत करता का?

लोहयुक्त पदार्थांचे फायदे

आपल्या आहारात या पदार्थांचा समावेश केल्याने केवळ लोहाच्या कमतरतेशी लढा मिळत नाही, तर ऊर्जा पातळीदेखील वाढते, प्रतिकारशक्ती वाढते.

महत्त्वाचे मुद्दे

हिमोग्लोबिन आणि फेरीटिन चाचण्यांद्वारे तुमची लोह पातळी समजून घेणे ही गोष्ट अशक्तपणा रोखण्यासाठी आणि तुमच्या शरीराचे सर्वोत्तम कार्य सुनिश्चित करण्यासाठी महत्त्वपूर्ण आहे.